“Captain America” trong đời thực đã chết vì tự sát sau hơn một chục trận chiến thắng thần Chết tại chiến trường. Thống kê mới nhất cho thấy mỗi ngày có 20 binh sĩ, vệ binh và lính dự bị về hưu tự sát tại Mỹ (tỉ lệ này cao gấp 1,5 lần dân thường). 70% trong số những người tự kết liễu cuộc sống của mình không được sự chăm sóc thường xuyên của Bộ Các vấn dề Cựu chiến binh (VA). Bất chấp nhiều năm quan tâm và hàng loạt giải pháp được đưa ra, tỉ lệ tự sát ở các cựu chiến binh vẫn không giảm.
Câu chuyện của Christian Marckesano
Thượng sĩ Andrew ‘Andy’ Christian Marckesano đã 6 lần đến Afghanistan cùng với sư đoàn 82nd Airborn. Anh thuộc trung đoàn biệt kích Ranger và đã hơn chục lần tác chiến tại nước ngoài. Nhưng mới đây, Marckesano đã tự kết thúc thành tích vẻ vang của mình khi tham gia vào số bình quân 20 cựu binh Mỹ tự sát mỗi ngày. Tình hình tệ đến nỗi Nhà trắng đã phải phát động một chương trình cấp bách để đẩy lùi thảm kịch này.
Năm ngoái, Tổng thống Trump giới thiệu lực lượng đặc nhiệm “PREVENTS Task Force” bằng lời hứa: “Chính phủ của tôi sẽ tận dụng mọi nguồn lực có sẵn để chặn đứng cuộc khủng hoảng tự tử trong các cựu chiến binh và bảo vệ những anh hùng đáng kính nhất của quốc gia chúng ta. Họ ra đi quá nhiều và đây là vấn đề rất nghiêm trọng”. Mới đây, dự luật lưỡng đảng “Zero Suicide Initiative” do nghị sĩ Dân chủ bang Nevada, bà Susie Lee và nghị sĩ Cộng hoà bang Michigan Jack Bergman đệ trình cũng được giới thiệu tại trụ sở VA và chờ Quốc hội thông qua để tổng thống ký thành luật.
Mục đích của dự luật này là cải thiện hoạt động chăm sóc y tế cho các cựu chiến binh và kéo giảm tỉ lệ tự sát xuống con số 0. Nhưng sáng kiến mới không còn kịp đối với Marckesano. Trong khi kẻ thù không bao giờ đánh bại nổi anh thì chiến binh mũ nồi xanh được thưởng nhiều huân chương, kể cả Ngôi sao bạc đã ngã gục vì kẻ thù bên trong, để lại thương tiếc cho đồng đội. Đối với họ, anh chính là “Captain America” (tựa phim hành động quen thuộc của Hollywood) ngoài đời thực.
Marckesano vừa chuyển đến Washington, D.C để nhận một công việc khá ưu ái tại Lầu Năn Góc. 2 ngày sau đêm thứ hai 4.7, lễ Quốc khánh Mỹ, ăn tối xong với cựu tiểu đoàn trưởng Alexandria, Marckesano trở về nhà tại thị trấn nhỏ xinh đẹp Old Town và tự sát ngay trước mặt vợ, để lại 3 con nhỏ. Cái chết của anh gây sốc khắp quân đội. Bạn bè, gia đình và các chỉ huy cũ dều đau lòng trước tổn thất “không thể tin được”.
Nhiều người nói với truyền thông, năm 2009, Marckesano không bỏ sót trận đánh nào tại Thung lũng chết chóc Arghandab của Afghanistan trong biên chế tiểu đoàn 2-508, một trong những tiểu đoàn bị thương vong nhiều hơn tất cả các đơn vị Mỹ tại Afganistan. “Giống như anh thi đấu với võ sĩ hạng nặng Mike Tyson ròng rã một năm liền, nhưng chưa bao giờ thất bại” – cựu tiểu đoàn trưởng Sgt Major Bert Puckett nói.
Tuần qua, Marckesano đã gửi một lời kêu gọi đầy hào khí đến tiểu đoàn: “Chúng ta đã làm được nhiều việc mà các nhà làm phim vẫn đang làm, thậm chí trong một số trường hợp còn vượt qua họ về kịch bản và độ khốc liệt. Khi nào chúng ta còn chiến đấu như một đội thống nhất, tất cả sẽ được giải quyết suôn sẻ. Không bao giờ Thung lũng tử thần có thể chiến thắng được những con người như thế!”.
Câu chuyện của Allen Thomas
Vụ tự sát của Marckesano là vụ thứ 30 trong tiểu đoàn của anh. Trung sĩ Allen Thomas cùng chung tiểu đoàn với Marckesano cũng tự tử vào năm 2013, để lại hai con gái và người vợ Danica. Thomas tham gia tác chiến 3 lần trong sư đoàn 82nd Airborne. Một kẻ đánh bom tự sát đã làm anh bị thương đa chấn thương nghiêm trọng, nhưng may mắn đã bình phục sau nhiều tháng điều trị tại Bệnh viện quân y Walter Reed (nơi Tổng thống Trump lần đầu tiên mang khẩu trang đến thăm vào ngày 12-7), nhưng anh lại bị chúng rối loạn tâm lý sau chấn thương (PTSD).
Thomas được giải ngũ vì lý do sức khoẻ nhưng anh không thể quên đồng đội và những “chiến dịch tử thần” từng tham dự. Theo Danica, chồng chị cảm thấy “vô dụng” với cuộc sống dân sự và PTSD làm suy giản nặng nề chất lượng cuộc sống của anh. Tháng 9.2013, Thomas nhờ người vợ trẻ đưa anh đến phòng cấp cứu Fayetteville VA để đánh giá lại sức khoẻ tâm thần. Do không còn giường nằm nên bệnh viện cho anh về nhà uống thuốc giảm đau. Điều này sẽ không xảy ra sau khi Tổng thống Trump ban hành chính sách mới dành cho các cựu chiến binh.
“Vài ngày sau đó, Allen nói với tôi ‘anh yêu em’ và đây cũng là những chữ cuối cùng của anh. Tôi nghe có tiếng lên đạn, rồi anh đi ra ngoài cửa và đóng sầm cửa lại. Giống như VA đóng cánh cửa nhập viện cuả chồng tôi – Danica ghi lại trong nhật ký thảm kịch xảy ra vào một đêm năm 2013 – Các nhân chứng cho biết Allen nói với họ ‘tôi đã tìm thấy mục tiêu và tôi sẽ dọn dẹp ngôi nhà này!’. Anh ấy nghĩ mình đang ở chiến trường Afghanistan trong khi thực tế đang sống trong khu nhà của mình tại thành phố Fayetteville.
Allen tưởng mình đang truy sát kẻ thù nhưng thay vào đó là tấn công… hai người láng giềng vô tội và con chó của họ!”. Ann Awaldt, 68 tuổi, và chồng Todd bị giết ngay lập tức. Allen (từng được huy chương Purple Heart hai lần) cũng tự sát chỉ vài chục phút sau đó. “Chúng tôi tin là anh ấy đã quay lại hiện trường và đã nhận biết có điều gì đó không ổn. Anh tự sát trong tư thế quỳ ân hận. Tôi nghe thấy tiếng súng cách không xa nhà mình – Danica nói – Trong suốt thời gian ra quân, Allen tin mình đã làm những việc đúng và ít khi nhờ ai giúp đỡ. Vì vậy, anh rất thất vọng về những gì VA đối xử với mình tại phòng cấp cứu. Hệ quả là 3 mạng sống đã ra đi oan uổng!”. Phải mất vài tuần sau, VA mới gọi điện mời Thomas đến khám và nhập viện. Danica trả lời họ: “Tôi đã chôn người anh hùng của nước Mỹ!”.
Và những giải pháp mới
Thống kê cho thấy số cựu binh Mỹ trẻ tự tử cao gấp 4 lần những người lớn tuổi. Đại dịch Covid-19 dẫn đến việc nguồn lực y tế dành cho các cựu chiến binh và gia đình họ bị phân tán đến nơi khác dẫn đến thiếu hụt nghiêm trọng. Danica có mặt tại buổi công bố sáng kiến chống tự sát của Tổng thống Trump và thành lập Quỹ mới “The Independence Fund and the Department of Veterans Affairs (VA) Be a Hero for a Hero” dành cho các cựu binh.
Thụ hưởng là những cựu chiến binh từng tham chiến trong quân đội Mỹ như Marckesano. Mục đích chính của chương trình là giúp họ có nhiều dịp gần gũi nhau hơn đi kèm với các trợ giúp khác. VA có cả đường dây nóng 24/7 Veterans Crisis Line, 1-800-273-8255 và hoạt động giống như đường dây chăm sóc sức khoẻ tinh thần khẩn cấp dành riên cho các trường hợp rối loạn chấn thương sau chiến trường.
Dưới thời Chính phủ Trump, các cựu binh bắt đầu được phép chăm sóc y tế tư nhân nhưng tiền do VA trả nếu VA không thể chăm sóc kịp thời cho họ. Chính quyền Mỹ cũng vừa mở chiến dịch mới quy mô toàn quốc chống tự sát mà đích nhắm chính là các cựu chiến binh. Tín hiệu đầu tiên của chiến dịch là một quảng cáo trên Internet mang dòng chữ “Suicide is preventable” (Tự sát có thể ngăn chặn được), sau đó là lời kêu gọi công chúng hãy quan tâm đến những người có dấu hiệu khủng hoảng tinh thần và cách nhận biết chúng, nhất là khi đại dịch vẫn còn ở đỉnh cao dẫn đến trầm cảm và tuyệt vọng.
Những người nghi mình có vấn đề về tinh thần cũng nên chia sẻ với người khác để được giúp đỡ. Mang tên REACH, chiến dịch là phần chính của một sáng kiến mới có kinh phí 53 triệu USD và kéo dài trong 2 năm. Tham gia ngoài chính quyền còn có các doanh nghiệp, trường học, các tổ chức phi lợi nhuận và các tôn giáo.
“Nếu hợp tác cùng nhau và đi đúng theo bản đồ lộ trình chúng ta sẽ sớm chấm dứt được bi kịch mang tính quốc gia này. Tất cả chúng ta đều đang phải đối mặt với sự lo âu và cô lập. Cách tốt nhất là nên thổ lộ nhiều hơn thay vì che giấu nó. Cũng đừng sợ khi cần đến sự giúp đỡ” – Phu nhân Phó Tổng thống Mike Pence, bà Karen Pence, phát ngôn viên chính của sáng kiến mới nói. Hội thể hình FitOps Foundation đã giúp các cựu binh bằng cách mời họ tham dự miễn phí các lớp tập luyện.
Bác sĩ Jerome Adams, người cầm dầu nhóm soạn thảo sáng kiến cho rằng cả công chúng lẫn y tế công cộng đều ít quan tâm đến vấn nạn tự tử hơn là tác hại của thuốc lá và Covid-19. “Đây là tâm lý cần loại bỏ. Đừng ngại nhờ người khác giúp đỡ” – ông nói. Các chuyên viên y tế đề nghị người dân tham khảo trang web wearewithinreach.net khi cần để tìm giải pháp và lời khuyên cho mình cũng như cho người khác. Trang web nêu rõ những nguy cơ và cách giúp đỡ. “Nói thẳng vấn đề của mình và giúp đỡ người khác sẽ cứu được nhiều mạng sống” – bác sĩ Barbara Van Dahlen, giám đốc điều hành sáng kiến chống tự sát, nói.
