Tháng 7.2019, Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (National Security Agency-NSA) đã hợp tác với Hội Khoa học Quốc gia (National Science Foundation-NSF) tổ chức một khoá đào tạo mùa hè cho các nữ sinh từ 9-12 tuổi với mục đích phát động tình yêu an ninh mạng (cybersecurity) trong thế hệ trẻ và đa dạng hoá nguồn đào tạo nhân viên tương lai của các cơ quan.
Nữ giới được ưu tiên
“Khi những câu chuyện về nạn tin tặc lan truyền hàng ngày trên trang trước các cơ quan thông tấn báo chí, và thế giới đã đạt đến mức độ kết nối ảo cao hơn bao giờ hết, chúng ta cần quan tâm nhiều hơn đến việc bảo vệ an toàn cho cộng đồng mạng và tăng cường năng lực phòng thủ. Đây là một ưu tiên cao nhất trong thời đại hiện nay” – trang web chính thức của trường South Dakota School of Mines & Technology, một trong những nơi được sử dụng cho khoá đào tạo, nhấn mạnh.
Những học viên được chọn dự trại hè nội trú này sẽ được trang bị tinh thần đạo đức mạng, hiểu đúng về an ninh mạng và cách phòng thủ chống lại những kẻ phá hoại. Có tên trong danh sách tổ chức trại hè GenCyber còn có Đại học bang Dakota (Dakota State University). Tất cả chi phí đào tạo sẽ do NSA và NSF gánh chịu với tư cách “cha đẻ” của sáng kiến.
Chương trình học gồm những môn cơ bản: an ninh mạng (cybersecurity), lập trình (programming), hệ thống (networking), tự động hoá (robotics). Các em còn được trang bị những “kỹ năng đặc biệt” như lấy cắp mật khẩu (password cracking), xâm nhập trang web (web hacking), kỹ thuật in 3D (3D printing) và giám định pháp y đa truyền thông (multimedia forensics). Chương trình rất được các nữ sinh quan tâm nên hầu như không còn chỗ trống.
Chính phủ liên bang, nhất là NSA và NSF, muốn thế hệ học sinh trung học quan tâm hơn đến các vấn đề kỹ thuật để tạo ra sự cân bằng giới tính trong các cộng đồng an ninh và tình báo của nước Mỹ. Theo thống kê của tạp chí The Muse dựa vào nhiều nguồn đáng tin cậy, hiện có 56% phụ nữ Mỹ giữ các công việc chuyên môn khác nhau, nhưng chỉ có 25% nữ làm các công việc liên quan đến công nghệ thông tin (IT). Số công ty khởi nghiệp IT do nữ nắm còn ít hơn, chỉ có 5%, và nữ chiếm 28% trong số người có bằng khoa học máy tính.
Cái nôi công nghệ Mỹ Thung lũng Silicon vừa công bố một nghiên cứu cho thấy các công ty IT dù cố gắng đa dạng hoá đầu vào vẫn gặp trở ngại về nguồn cung lực lượng lao động trong các thành phần cần đa dạng hoá. Một nghiên cứu khác của tờ Uber cho thấy đa số chuyên viên đang làm việc trong lĩnh vực an ninh mạng là người da trắng và châu Á. Trước thực trạng này, NSA đã có sáng kiến đào tạo riêng tập trung vào các học sinh trung học, đặc biệt là nữ sinh.
Trang web của GenCyber nêu rõ: “Các nguồn cung IT hiện vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của nước Mỹ. Chúng ta còn thiếu 600.000 chuyên viên IT. Với những khoá đào tạo mùa hè, chúng tôi hy vọng sẽ rút ngắn được lỗ hổng cung, cầu và giải quyết được phần nào mục tiêu da dạng hoá”.
Câu chuyện của Summer
Nhiều người bạn trung học của cô sinh viên năm thứ nhất Summer (tên đã thay đổi vì lý do an ninh) nghi ngờ em đang kiểm tra điện thoại và nghe lén những cuộc trò chuyện của họ. Họ đồn đoán những việc “khác thường” Summer đang làm và nói đùa em đang chuẩn bị làm điệp viên trong lĩnh vực an ninh tình báo! “Các bạn ấy có vẻ thích thích thú với ý tưởng này, dù chỉ là giả định!” – Summer nói.
Chỉ có điều họ không biết là mình đoán đúng. Summer, 18 tuổi, vừa tốt nghiệp không tham dự bất cứ lớp chuẩn bị đại học nào tại bất cứ trường đại học nào ở Maryland mà em đến tập sự trong cơ ngơi rộng lớn nhiều hectare của Cơ quan Anh ninh Quốc gia Mỹ (National Security Agency-NSA) tại Fort Meade thuộc bang Maryland.
Giống như nhiều thực tập sinh khác, khi có ai hỏi đang làm gì cho NSA, em nói: “Bí mật, nhưng có liên quan đến mật mã”. NSA là cơ quan lớn nhất của nước Mỹ chuyên về giải mã và thu thập tin tình báo từ các tín hiệu điện tử phát đi của kẻ thù và những quốc gia thù địch với nước Mỹ. Hai học sinh Brianna và Simon cũng là thực tập sinh tại NSA giống như Summer.
Các em cho biết nhiệm vụ chính của các em trong thời gian thực tập là dịch thuật và an ninh mạng. Họ tên thật của các em không được tiết lộ vì lý do an ninh. Trong những năm gần đây, tình báo Mỹ thường cảnh báo là Trung Quốc đang sử dụng sinh viên du học tại Mỹ hoặc có thẻ xanh, có quốc tịch Mỹ vào hoạt động ăn cắp các bí mật của nước Mỹ. Bộ 3 Summer, Brianna và Simon đều 18 tuổi tuổi và vừa tốt nghiệp trung học tại bang Maryland.
Cùng với hơn 150 học sinh trung học khác các em làm việc cho một chương trình nghiên cứu của NSA. Những thực tập sinh của chương trình này được phép tiếp cận với một số thông tin nhạy cảm nhất và những kế hoạch bí mật nhất của nước Mỹ với điều kiện phải tuyệt đối giữ bí mật. Để được tuyển dụng các em phải qua được cuộc kiểm tra an ninh gắt gao gọi là TS/SCI (Top Secret Security Clearance) để bảo đảm có đủ những “phẩm chất” quan trọng của một nhân viên tình báo tương lai.
Có thể xem con rể Jared Kushner của Tổng thống Mỹ là điển hình của thế hệ nhân viên an ninh trẻ này. Yêu cầu cao nhất đối với các em là phải có trách nhiệm với đồng nghiệp, cơ quan và có khả năng giữ bí mật, không tiết lộ với ai công việc mình làm, kể cả những người thân nhất. Summer nói: “Khi mới được NSA tuyển dụng, bạn vẫn chưa hiểu hết công việc của mình.
Chỉ đến lúc nhận nhiệm vụ, bạn mới biết được phép tham gia đến đâu vào hệ thống an ninh của nước Mỹ. Nhưng nói chung, trách nhiệm là rất lớn. Thậm chí, có lúc những gì mục sở thị sẽ làm cho bạn sợ”. Cân bằng giữa việc học lên đại học và công việc tại NSA không hề là điều dễ dàng đối với Simon. Thường thì em chỉ học 2 tiết buổi sáng và buổi chiều dành cho NSA.
Là người yêu thích những công viêc bí mật, Simon xem việc qua được khâu sát hạch an ninh cá nhân của NSA là “chìa khoá vàng để mở vào tương lai”. “Trách nhiệm đi kèm sự kiêu hãnh đến ngay vào lúc chiếc chìa khoá nằm trong tay bạn – Simon bộc bạch – Thật là hạnh phúc khi được tin cậy dù bạn mới vừa bước qua ngưỡng cửa trung học. Rất nhiều học sinh Mỹ mơ có được một tương lai như thế.
Đây là cơ hội lớn, một công việc thời thượng và là giấc mơ của nhiều học sinh”. Những thực tập sinh tân tuyển tại NSA (những cơ quan tình báo Mỹ khác như CIA cũng có chương trình tuyển học sinh tương tự) hiểu rõ rằng nơi tuyển họ muốn có trong tay những tài năng trẻ thông minh, năng động, nổi trội về STEM (Science, Technology, Engineering and Math – Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán). Đây là những tài năng của cái nôi công nghệ Mỹ Thung lũng Silicon cũng đang ra sức “vơ vét”.
NSA biết rằng vơ vét sớm, tuyển dụng sớm khi học sinh vừa tốt nghiệp trung học là cách tốt nhất. “Lúc các thực tập sinh đã làm việc tại NSA thì sự hứng thú và hãnh diện sẽ giữ chân các em lại. Các em không còn muốn làm việc tại những nơi khác, kể cả các tập đoàn công nghệ lớn – Courtney (tên giả), thuộc nhóm chịu trách nhiệm tuyển thực tập sinh cho NSA, nói – Tuyển sớm, giữ chân các em và làm các em yêu công việc mình làm là chiến thuật tìm kiếm nhân tài của chúng tôi. Thung lũng Silicon có sức hấp dẫn đặc biệt nhưng NSA cũng có cách tuyển dụng của riêng mình”.
Lọt vào mắt xanh NSA chọn là giấc mơ của nhiều học sinh Mỹ
Đối với Summer, ấn tượng nhất là được tham gia nhóm nghiên cứu thực hiện một “sản phẩm mới” để các chuyên viên đánh giá nó. “Thung lũng Silicon là thỏi nam châm hút tài năng, nhưng em muốn thử thách tại NSA vì nó cho những trải nghiệm rất khác. Em biết là mình không chỉ lo cho cuộc sống mà còn đóng góp vào sự an toàn hơn cho nước Mỹ. Giấc mơ được làm việc tại một cơ quan nổi tiếng như NSA đã có trong em từ năm 11,12 tuổi” – cô bé nói.
Để có được những nhân viên tương lai xuất sắc, NSA tổ chức tuyển dụng trên web, trên mạng xã hội và cả tại các hội chợ nghề nghiệp. NSA không cho người đến trường trung học của Brianna mà chính cha em đề nghị em hãy vào trang web intelligencecareers.gov để nộp đơn dự tuyển, trong đó có rất nhiều thông tin phải điền vào.
Tất cả đều được NSA giữ bí mật tuyệt đối. “Đa số học sinh chúng tôi cần là những em xuất sắc về STEM để làm việc cho những chương trình tập trung vào các lĩnh vực này” – Courtney nói. Những người phỏng vấn tuyển dụng cũng chú ý đến những gì các thực tập sinh đang tham gia ngoài đời như câu lạc bộ robotics và các dự án, các khoá học có liên quan đến STEM. “Bảng tiêu chuẩn phỏng vấn tuyển dụng được NSA bổ sung thường xuyên mỗi năm cho thích nghi với tình hình thế giới, tức là những gì nước Mỹ cần phải làm để bảo vệ mình.
Sau khi được tuyển, mỗi mùa hè Brianna sẽ đến Fort Meade để tiếp tục công việc với mức lương hưởng nguyên năm và bảo đảm sẽ trở thành nhân viên chính thức tại NSA sau khi tốt nghiệp. “Điều quan trọng nhất là bạn phải được sự tin tưởng của những người sử dụng mình rồi mới đến niềm tự hào là mình đã trở thành một thành viên của đội ngũ bảo vệ nước Mỹ với nhiệm vụ cụ thể là giữ các thông tin được an toàn và thu thập tin tình báo” – Brianna nói.
Dĩ nhiên, không giống đi làm thêm mùa hè tại các nhà hàng, cửa hàng bán lẻ hay phòng mạch bác sĩ, Brianna không thể tiết lộ công việc đang làm của mình với bạn bè, người thân. Phải cách ly khỏi cha mẹ vào mùa hè là điều khó với Summer dù cha mẹ em ủng hộ công việc của con gái và Summer đã có một người chị là thực tập sinh tại NSA trước em.
“Học sinh sau khi tốt nghiệp trung học thường thích đi đây đó và ấp ủ những ý tưởng mới trong đầu chờ thực hiện. Vì vậy, làm sao để cho các em biết là thực tập tại NSA cũng có nhiều thứ hấp dẫn là thách thức lớn. Tuyển dụng và giữ các em ở lại làm việc lâu dài là hai yêu cầu khác nhau. May mắn là hầu như toàn bộ thực tập sinh đều hài lòng và hãnh diện với công việc đang làm là góp phần bảo vệ nước Mỹ” – một quan chức NSA nói.
Courtney bổ sung: “Sau khi tốt nghiệp đại học các em đều trở thành nhân viên chính thức và được trải nghiệm những công việc không giống với nơi khác. Số thực tập sinh nghỉ việc do cả chủ quan lẫn khách quan rất ít. Các em hiểu rằng được NSA chọn là điều không dễ, và số người đáp ứng được các tiêu chuẩn của cơ quan rất ít”.
Summer, Brianna và Simone đều chưa tốt nghiệp đại học nên chỉ thực tập tại NSA vào mỗi dịp hè. Thời gian còn lại, các em đi học bình thường. Các em chưa biết mình sẽ được giao công việc gì nhưng tất cả đều muốn tiếp tục làm việc lâu dài với NSA. “Em rất nôn nao chờ ngày được chính thức tham gia hoạt động truy tìm và phát hiện những kẻ xấu, làm hại cho an ninh của nước Mỹ” – Summer nói.
