Báo doanh nhân - DoanhnhanPlus.vn
26/08/2025
  • Đăng nhập
  • Trang chủ
  • Kinh doanh
    • Doanh nghiệp
    • Chuyện làm ăn
    • Hàng không
    • Tài chính
    • Thị trường
    • Bất động sản
    • Hành Trình Thành Công
      • Khởi nghiệp
      • Quản trị
      • Marketing
      • Nhân lực
    • Sang ngày mới
    • DoanhNhan-Hub
  • Doanh nhân
    • Góc nhìn
    • Cà phê kinh tế
    • Chia sẻ
    • DN+trò chuyện
    • Nhân vật
    • Người dẫn đầu
  • Chốn Về
    • Giáo dục
    • Sống An Nhiên
      • Chuyện nhà tôi
      • Sống
      • Mối quan hệ
    • Sống khoẻ
      • Năng Lượng Mới
      • Dinh dưỡng
      • Y tế
      • Thư gởi người bận rộn
      • Sống Thể thao
        • Golf
        • Quần vợt
        • Bóng đá
    • Du lịch
      • Điểm đến
      • Điểm Đến Tạo Giá Trị
    • Ẩm thực
      • Món ngon
      • Hương vị quê nhà
      • Thức uống
    • Không gian sống
  • Văn hoá
    • Giải trí
      • Âm nhạc
      • Phim
      • Sân khấu
      • Sao & Showbiz
      • Truyền hình
    • Nghệ thuật
      • Hội họa
      • Nhiếp ảnh
    • Đọc & sống
    • Tản mạn
      • Truyện ngắn
      • Sống chậm & Nghĩ sâu
      • Trà dư tửu hậu
      • Thư giãn
    • Kiến thức
  • Lịch lãm
    • Thời trang
      • Bộ ảnh thời trang
      • Trang sức
      • Phụ kiện
      • Style guide
      • Sành điệu
    • Làm đẹp
    • Góc đàn ông
    • Thời gian
  • Chuyển Động
    • Xe hơi
    • Góc Biker
    • Du thuyền
    • Chạm Vô-lăng
  • Công nghệ
    • Điện thoại
    • Máy tính
    • Máy tính bảng
    • Nghe nhìn
    • Máy ảnh
    • Nhịp số hoá
    • Thiết bị gia đình
CHIA SẺ
  • Trang chủ
  • Kinh doanh
    • Doanh nghiệp
    • Chuyện làm ăn
    • Hàng không
    • Tài chính
    • Thị trường
    • Bất động sản
    • Hành Trình Thành Công
      • Khởi nghiệp
      • Quản trị
      • Marketing
      • Nhân lực
    • Sang ngày mới
    • DoanhNhan-Hub
  • Doanh nhân
    • Góc nhìn
    • Cà phê kinh tế
    • Chia sẻ
    • DN+trò chuyện
    • Nhân vật
    • Người dẫn đầu
  • Chốn Về
    • Giáo dục
    • Sống An Nhiên
      • Chuyện nhà tôi
      • Sống
      • Mối quan hệ
    • Sống khoẻ
      • Năng Lượng Mới
      • Dinh dưỡng
      • Y tế
      • Thư gởi người bận rộn
      • Sống Thể thao
        • Golf
        • Quần vợt
        • Bóng đá
    • Du lịch
      • Điểm đến
      • Điểm Đến Tạo Giá Trị
    • Ẩm thực
      • Món ngon
      • Hương vị quê nhà
      • Thức uống
    • Không gian sống
  • Văn hoá
    • Giải trí
      • Âm nhạc
      • Phim
      • Sân khấu
      • Sao & Showbiz
      • Truyền hình
    • Nghệ thuật
      • Hội họa
      • Nhiếp ảnh
    • Đọc & sống
    • Tản mạn
      • Truyện ngắn
      • Sống chậm & Nghĩ sâu
      • Trà dư tửu hậu
      • Thư giãn
    • Kiến thức
  • Lịch lãm
    • Thời trang
      • Bộ ảnh thời trang
      • Trang sức
      • Phụ kiện
      • Style guide
      • Sành điệu
    • Làm đẹp
    • Góc đàn ông
    • Thời gian
  • Chuyển Động
    • Xe hơi
    • Góc Biker
    • Du thuyền
    • Chạm Vô-lăng
  • Công nghệ
    • Điện thoại
    • Máy tính
    • Máy tính bảng
    • Nghe nhìn
    • Máy ảnh
    • Nhịp số hoá
    • Thiết bị gia đình
CHIA SẺ
DoanhnhanPlus.vn
Trang chủ Văn hoá

Hò bài thai – Thú chơi thanh nhã ở Huế xưa

Tôn Thất Thọ Đăng bởi Tôn Thất Thọ
22/02/2021
Trong Văn hoá
Hò bài thai - Thú chơi thanh nhã ở Huế xưa - 3

Giống như hò bài thai, hò bài chòi cũng thường được tổ chức trong các dịp lễ hội hay Tết ở Huế xưa

Share on Facebook

Hò bài thai thường được chơi trong các phiên chợ Tết ngày trước ở Huế. Đây là cuộc chơi dựa theo những lá bài của bộ bài tới. Bộ bài này còn dùng để chơi các loại bài khác như bài ghế, bài nọc, bài phu, bài đôi và phổ biến nhất là bài chòi. Tên gọi và hình vẽ trên các lá bài rất lạ lùng và kỳ bí.

Có người cho là các hình vẽ này vừa mang dấu ấn của bùa chú, vừa phảng phất nét u uất của văn hóa Champa, lại vừa pha trộn những kiểu thức trang trí của người vùng cao. Cho đến nay xuất xứ của bộ bài tới cũng như tên gọi các lá bài chưa ai biết rõ, tuy nhiên hầu hết các tên gọi lá bài đều rất nôm na, bình dị. Nó được phổ biến nhiều từ Huế đến Bình Định, và có sự thay đổi chút ít về tên gọi các lá bài; nhưng nhìn chung một bộ bài thường có 30 cặp quân bài và được chia làm 3 pho, gồm pho văn, pho vạn, pho sách và 3 cặp yêu. Pho văn gồm các quân bài: gối, trường hai, trường ba, voi, rún, sáu tiền, liễu, tám tiền, xe. Pho vạn gồm các quân bài: trò, tám cẳng, ba đấu, xơ, quăn, nhọn, bồng, thầy.

Hò bài thai - Thú chơi thanh nhã ở Huế xưa - 1
Bộ bài tới dùng để chơi bài thai

Pho sách gồm các quân bài: nọc đượng, nghèo, gà, gióng, dày, sáu hột, sưa, tám giây, đỏ mỏ. Ba cặp yêu gồm: ầm, tử, và tuyết. 

Về cách chơi bài thai, nhà nghiên cứu Trần Đức Anh Sơn trong một bài viết có nhan đề “Bài chòi và các trò chơi từ bộ bài tới” cho biết:

“So với chơi bài chòi, bài thai ít rộn rã hơn, nhưng cũng không kém phần thú vị. Ðây cũng là trò chơi mượn giọng hò làm phương tiện mua vui như bài chòi. Ðiệu hò này gọi là “hò thai”. Trò chơi do 1 người “cầm trịch” gọi là nhà cái. Nơi chơi bài thai thường là ở ngã tư giữa 2 lối xóm. Người tổ chức chơi đem 1 chiếc chiếu bông trải dưới bóng cây cổ thụ đầu xóm. Giữa chiếu có đặt 1 tấm giấy rộng, dán trên bìa cứng, kẻ 30 ô vuông. Trong mỗi ô vuông là 1 quân bài lấy từ một nửa bộ bài tới. Nhà cái giữ lại nửa kia, cũng 30 quân giống như những con bài trên ô vuông. Vào cuộc chơi, nhà cái bí mật đặt 1 quân bài vào 1 cái dĩa, lấy chén úp lên trên rồi bắt đầu hò. Câu hò có nội dung liên quan đến tên quân bài để người chơi theo đó mà đặt. Ðợi người chơi đặt xong, nhà cái mở cái chén, trình quân bài ra, giải thích ý nghĩa câu hò ứng với quân bài đã hò. Ai đoán trúng sẽ được số tiền thưởng gấp 8 lần số tiền đã đặt. Nếu sai số tiền đó thuộc về nhà cái.

Cái hay của hò bài thai là ở những câu hò, tuy ứng tác nhưng rất thâm trầm, ý nhị khiến người chơi phải có trí thông minh, biết xét đoán câu hò để đặt cho trúng. Mỗi quân bài phải được chuẩn bị vài ba câu hò khác nhau để đánh đố người chơi, song chúng phải hợp lý khi giải thích cho tên của quân bài.”

Thai trong hò bài thai là một từ Hán Việt có nghĩa là ngờ, là phán đoán. Một câu thai cũng có nghĩa là một câu đố. Hò bài thai là dùng một câu hò có trong những điệu hò Huế, tuy nhiên, xét về nhạc tính của hò thì hò bài thai có ít nhiều nét khác biệt với các loại hò khác.

Thông thường, trong câu hò mái nhì hay câu hò giã gạo, ít nhất phải có hai người; một người kể và một người xô mà người Huế gọi là “đâm” và “bắt”. Hò bài thai thì chỉ có một người. Nội dung của những câu trong hò bài thai ít phản ánh trung thực công việc và liên hệ đến cuộc sống, những câu hò ở đây như là một cách nói thơ bằng hò nhằm “quyến rũ” thính giác người nghe. Người chơi vừa thưởng thức giọng hò, nhưng lại vừa tính toán để chứng minh sự suy đoán bằng những cách suy luận có lý! Đối với người hò, họ không chỉ giúp người chơi “ham vui quên mệt” sau thời gian lao động mệt nhọc, mà còn giúp người chơi giải tên những lá bài trong bộ bài tới mà họ muốn cho người chơi nghe, lựa chọn, đoán định để đặt vào một ít tiền, cầu chút may mắn trong những ngày đầu năm mới.

Hò bài thai - Thú chơi thanh nhã ở Huế xưa - 2
Tên của số lá bài tới

Ví dụ như muốn nói tên con gối, nhà cái thường hò câu:

Đêm nằm gối gấm không êm,
Gối lụa không mềm bằng gối tay em…

Hoặc khi chỉ lá bài liễu, nhà cái sẽ hò:

Thiếp đừng nhắc cảnh gia đình mà trăm hờn ngàn giận.
Chàng ra đi cũng muốn lui về thăm con viếng vợ, nhưng chàng về chưa được vì mặt trận đương dàn.
Em ở nhà nuôi thầy dưỡng mẹ, cứ tạm gác một thời gian. Ðợi ngày quân thù rút hết, nước lặng thành yên chàng về…

Câu hò này nói về nỗi day dứt của kẻ chinh phu vì không gánh vác việc nhà, để người vợ nơi hậu phương phải đem thân “bồ liễu” đảm đương việc gia đình. Nhà cái đã mượn chữ bồ liễu thường dùng để chỉ phận nữ nhi.

Hay như khi chỉ quân bài xơ, câu hò là:

Thương nhớ dạng chồng ruột như tơ vày một trăm múi, chàng ra đi em nuôi thầy dưỡng mẹ, em cứ nguyện một lòng vô cúi ra lòn.
Thương khuyên cùng chàng đừng có ham chơi chốn gác tía lầu son.
Nhớ cảnh quê nhà làm thuê cắt mướn chớ để vợ con tồi tàn…

Câu hò nói đến cảnh bần hàn, xơ xác của một gia cảnh có chồng ham rượu chè, đàn đúm, tức ám chỉ lá bài xơ. Có khi với câu hò này, người hò lại giải ra thành con bài khác, như con quăng chẳng hạn. Hơn nữa, đối với người hò bài thai, nếu trong một câu hò mà một lúc có thể dễ dàng nói lên được hai, ba hay bốn con bài khác nhau thì càng tốt, vì dễ lôi cuốn thêm được nhiều người đặt tiền vào nhiều chỗ khác nhau. Chẳng hạn câu hò sau đây người chơi có thể đoán là con trường hai, con trường ba, con thầy, con trò... đều được cả:

Anh đi thi trường nhất anh đậu, trường nhì anh cũng đậu,
Bước qua trường ba nghe phèng la đánh cái phèng.
Ôi thôi rồi! Uổng công thầy mẹ lo chạy sách đèn bấy lâu…!

Cũng nhờ sự hấp dẫn của những câu hò trí tuệ như thế nên đám bài thai không mấy lúc thưa người!

Có thể nói rằng đây là một hình thức “đố vui” khá lý thú. Trong cuộc đố vui này, nếu nhà cái đã dùng những âm thanh tình cảm để mời gọi nhà con, thì ngược lại nhà cái có quyền hạn khá rộng để tùy nghi trong việc lý giải câu thai theo ý hướng mình muốn. Gặp câu hò hay, lại xứng tình xứng cảnh với lá bài thai, thì nhà con dẫu có thua cũng xuýt xoa gật đầu tán thưởng. Trái lại, khi nhà cái giải thích câu hò mà nhà con thấy có vẻ gượng ép đối với lá bài thì nhà con cũng đành lắc đầu chấp nhận, xem như mình đã bỏ tiền ra “mua” lấy câu hò mình chưa biết hay chưa được nghe giải thích!

Nhà cái phải chọn lựa trong số hàng trăm câu hò để tìm ra những câu có thể đố về tên quân bài. Đó là những câu có vần điệu xuất hiện đã lâu, hoặc có thể do người chơi sáng tác, phần nhiều được phổ biến trong nhi đồng, có khi cả người lớn. Các câu hò được chọn thường có tình ý kín đáo, tế nhị, lời lẽ bóng bẩy nhẹ nhàng. Sau đây là những câu hò thường được dùng trong hò bài thai ở Huế:

  • Đi mô ôm sách đi hoài,
     Cử nhân không phải, tú tài cũng không! (thường được giải là con trò)
  • Một em chối không, hai em cũng chối không,
    Hôm qua thấy ở bờ sông đến hai người! (được giải là con tứ cẳng)
  • Chưa quen đi lại cho quen,
    Tuy rằng cửa đóng nhưng mà then không cài.
    Năng mưa thì giếng năng đầy,
    Anh năng qua lại thì thầy mẹ thương. (giải là con tám dây)
  • Núi Ngự Bình trước tròn sau méo,
    Sông An Cựu nước đục mưa trong.
    Đôi ta như chỉ lộn vòng,
    Đẹp duyên thì có đẹp nhưng tơ hồng không xe! (giải là con trường hai)
  • Giêng hai thì tam túc yêu lượng
    Ba bốn thì sĩ tượng pháo xe
    Cơ chi thiếp nói mà chàng biết chịu nghe
    Thì có mô chừ bưng nón gạo, tay ôm bó củi nè đã tội chưa…! (giải thích là con nghèo)

Như đã nói hò bài thai là thú tiêu khiển thanh nhã của người Huế bình dân. Nếu thả thơ, đánh thơ là một cuộc chơi thanh nhã của giới tao nhân mặc khách thì hò bài thai, chơi bài thai lại là thú tiêu khiển tương tự của người bình dân xứ này. Nó chứa đựng không ít tính văn nghệ trong việc thưởng thức âm thanh của giọng hò, trong việc cảm thông với ý tình của nghệ sĩ qua những câu hò lý thú.

Người Huế trong xã hội thời trước nghe hò và chơi bài thai không chỉ là giải trí, mà còn là dịp được thưởng thức một thú vui thanh nhã. Rất tiếc, do thú chơi này từ rất lâu đã không tồn tại, vì thế dù đã cố gắng để nhờ các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Huế tìm một tấm hình hò bài thai minh họa cho bài viết này, nhưng điều đó là không thể vì tất cả đã đi vào quá khứ…!

Từ khoá: Huế xưaKTNN 1061phiên chợ tếtTết cổ truyền
Bài trước đó

Đi dạo Sài Gòn xưa với Petrus

Bài kế tiếp

Biệt thự khoáng nóng Sun Onsen Village – Limited Edition “đốn tim” giới thượng lưu?

Bạn có thể quan tâm

Tiến sĩ Trịnh Thắng trở lại với triển lãm 'Hơi thở bồ đề', giới thiệu 40 bức tranh khổ lớn
Hội họa

Tiến sĩ Trịnh Thắng trở lại với triển lãm ‘Hơi thở bồ đề’, giới thiệu 40 bức tranh khổ lớn

Đăng bởi Mai Nguyễn
25/08/2025
Việt Nam - Tự hào tiếp bước tương lai
Âm nhạc

Vì sao ca khúc “Việt Nam – Tự hào tiếp bước tương lai” chinh phục được hàng triệu trái tim?

Đăng bởi Trâm Anh
24/08/2025
Bìa sách “Người lạ với chính ta” của Rachel Aviv – tác phẩm phi hư cấu về chẩn đoán tâm thần và bản ngã con người
Đọc & sống

Người lạ với chính ta: Khi chiếc nhãn tâm lý biến chúng ta thành… người khác

Đăng bởi Hương Linh
22/08/2025
Cây và hoa và cuộc sống con người
Sống chậm & Nghĩ sâu

Cây và hoa và cuộc sống con người

Đăng bởi Tương Lai
21/08/2025
Chợ búa cõi người
Tản ký đô thị

Chợ búa cõi người

Đăng bởi Nguyễn Hàng Tình
20/08/2025
Bìa sách “Hồi ức, giấc mơ, suy ngẫm” với hình mandala do Carl Jung vẽ
Đọc & sống

“Hồi ức, giấc mơ, suy ngẫm”: Khi Jung viết về chính mình để ta hiểu về chính mình

Đăng bởi Minh Nguyệt
16/08/2025
Vì sao các bà mẹ trong phim Disney thường vắng mặt sớm?
Phim

Vì sao các bà mẹ trong phim Disney thường vắng mặt sớm?

Đăng bởi Chang Q.
16/08/2025
Phùng Khánh Linh ra mắt ‘Tâm sự với đêm một mình’ – lời ngỏ dịu dàng cho album mới
Âm nhạc

Phùng Khánh Linh ra mắt ‘Tâm sự với đêm một mình’ – lời ngỏ dịu dàng cho album mới

Đăng bởi Hương Linh
15/08/2025
Diễn giả Nguyễn Tuấn Quỳnh và Lê Công Minh chia sẻ tại Talkshow Upgrade: Sự nghiệp 4.0
Đọc & sống

Upgrade: Sự nghiệp 4.0 — Khi “tử tế” và “định vị bản thân” trở thành vũ khí nghề nghiệp

Đăng bởi Thiên Di
14/08/2025
Xem thêm
Bài kế tiếp
Biệt thự khoáng nóng Sun Onsen Village – Limited Edition - 1

Biệt thự khoáng nóng Sun Onsen Village – Limited Edition “đốn tim” giới thượng lưu?

MỚICẬP NHẬT

Một giờ bay trên bầu trời vào thu…
Điểm Đến Tạo Giá Trị

Một giờ bay trên bầu trời vào thu…

Đăng bởi Giản Thanh Sơn
25/08/2025

Có những khoảnh khắc không thể đo bằng đồng hồ, chỉ có thể chạm bằng trái tim. Một giờ cùng...

Xem thêmDetails
Lấy thùng rác làm quảng cáo – Volkswagen biến rác thành xe điện

Lấy thùng rác làm quảng cáo – Volkswagen biến rác thành xe điện

25/08/2025
Ông Trần Lưu Quang làm Bí thư Thành ủy TP.HCM

Ông Trần Lưu Quang làm Bí thư Thành ủy TP.HCM

25/08/2025
Giải Xe đạp phong trào tranh Cúp VOH kết thúc ấn tượng - 4

Giải Xe đạp phong trào tranh Cúp VOH kết thúc ấn tượng

25/08/2025
Bão Kajiki áp sát miền Trung – Hà Nội rực rỡ chuẩn bị Quốc khánh, thể thao và chính trị thế giới tạo nhiều điểm nhấn

Bão Kajiki áp sát miền Trung – Hà Nội rực rỡ chuẩn bị Quốc khánh, thể thao và chính trị thế giới tạo nhiều điểm nhấn

25/08/2025

NỔI BẬT

  • Một giờ bay trên bầu trời vào thu…

    Một giờ bay trên bầu trời vào thu…

    157 chia sẻ
    Chia sẻ 63 Tweet 39
  • appGuard – ứng dụng bảo mật được công nhận ở 26 nước trên thế giới

    203 chia sẻ
    Chia sẻ 81 Tweet 51
  • Giá trị tấm bằng: Khi thị trường lao động Việt Nam thay đổi luật chơi

    172 chia sẻ
    Chia sẻ 69 Tweet 43
  • MMA INNOVATE VIETNAM 2025: Điểm hẹn chiến lược của marketing, công nghệ và sáng tạo

    154 chia sẻ
    Chia sẻ 62 Tweet 39
  • Nghề mõ – một cách thông tin ngày xưa

    452 chia sẻ
    Chia sẻ 142 Tweet 89
Facebook Instagram Threads LinkedIn Twitter
DoanhnhanPlus.vn

Mái nhà chung để những người bận rộn
cùng chia sẻ kinh nghiệm sống
và chuyện làm ăn.
Cầu nối cho những ý tưởng
khởi nghiệp sáng tạo.
Không gian chia sẻ, giao lưu văn hoá,
giải trí, mua sắm của doanh nhân.

DMCA.com Protection Status

VỀ CHÚNG TÔI

  • Giới thiệu
  • Liên hệ quảng cáo
  • Quy chế hoạt động
  • Nội quy

Giấy phép số 577/GP-BTTT do Bộ TTTT
cấp ngày 22/11/2017.

Chịu trách nhiệm nội dung:
Lý Mỹ
Công ty Truyền thông Nguyễn Văn Vinh
10/29 Trần Nhật Duật, Q 1, TPHCM
(84) 2838469899

ĐẶT BÁO DÀI HẠN

© 2018 DoanhNhanPlus.VN - Giấy phép số: 577/GP-BTTTT do BTTTT cấp.

Chào mừng trở lại!

Đăng nhập vào tài khoản của bạn

Bạn quên mật khẩu?

Retrieve your password

Vui lòng nhập email hay tên đăng nhập để reset mật khẩu

Đăng nhập
Thanks for Sharing

Many thanks and highly appreciate your prompt action and the article.

33win

kuwin

188bet

97win

Good88

For88

U888

Top88

Go99

188bet

188bet

xoso66

77bet

ww88

good88

c54

  • Đăng nhập
  • Trang chủ
  • Kinh doanh
    • Doanh nghiệp
    • Chuyện làm ăn
    • Hàng không
    • Tài chính
    • Thị trường
    • Bất động sản
    • Hành Trình Thành Công
      • Khởi nghiệp
      • Quản trị
      • Marketing
      • Nhân lực
    • Sang ngày mới
    • DoanhNhan-Hub
  • Doanh nhân
    • Góc nhìn
    • Cà phê kinh tế
    • Chia sẻ
    • DN+trò chuyện
    • Nhân vật
    • Người dẫn đầu
  • Chốn Về
    • Giáo dục
    • Sống An Nhiên
      • Chuyện nhà tôi
      • Sống
      • Mối quan hệ
    • Sống khoẻ
      • Năng Lượng Mới
      • Dinh dưỡng
      • Y tế
      • Thư gởi người bận rộn
      • Sống Thể thao
    • Du lịch
      • Điểm đến
      • Điểm Đến Tạo Giá Trị
    • Ẩm thực
      • Món ngon
      • Hương vị quê nhà
      • Thức uống
    • Không gian sống
  • Văn hoá
    • Giải trí
      • Âm nhạc
      • Phim
      • Sân khấu
      • Sao & Showbiz
      • Truyền hình
    • Nghệ thuật
      • Hội họa
      • Nhiếp ảnh
    • Đọc & sống
    • Tản mạn
      • Truyện ngắn
      • Sống chậm & Nghĩ sâu
      • Trà dư tửu hậu
      • Thư giãn
    • Kiến thức
  • Lịch lãm
    • Thời trang
      • Bộ ảnh thời trang
      • Trang sức
      • Phụ kiện
      • Style guide
      • Sành điệu
    • Làm đẹp
    • Góc đàn ông
    • Thời gian
  • Chuyển Động
    • Xe hơi
    • Góc Biker
    • Du thuyền
    • Chạm Vô-lăng
  • Công nghệ
    • Điện thoại
    • Máy tính
    • Máy tính bảng
    • Nghe nhìn
    • Máy ảnh
    • Nhịp số hoá
    • Thiết bị gia đình

© 2018 DoanhNhanPlus.VN - Giấy phép số: 577/GP-BTTTT do BTTTT cấp.