Vào những năm 1970, một chương trình truyền hình của Mỹ có tên là “The Six Million Dollar Man” đã cho chúng ta thấy tương lai của y học trong hình dạng của một phi hành gia, người này đã được “tái tạo” sau khi bị thương nặng, mang lại cho anh ta sức mạnh và giác quan siêu phàm.
Ý tưởng về một “người phỏng sinh học” vẫn là khoa học viễn tưởng, nhưng những tiến bộ công nghệ nhanh chóng trong lĩnh vực y học đang mang lại những kết quả đáng kinh ngạc, có nghĩa là câu nói trong chương trình truyền hình (“Chúng ta có thể tái tạo anh ta, chúng ta có công nghệ.”) không còn là điều bất khả như trước đây.
Kỹ thuật di truyền có thể giúp cho cơ thể tiêu diệt ung thư, phát triển các bộ phận nhân tạo để cấy ghép và tạo ra những viên thuốc có thể ‘nói chuyện’ với người bệnh: đó là những ví dụ cho thấy Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư sẽ thay đổi hoàn toàn các phương pháp điều trị bằng cách làm mờ ranh giới giữa vật lý, kỹ thuật số và sinh học.
Theo một báo cáo mới của Hội đồng Tương lai Toàn cầu thuộc Diễn đàn Kinh tế Thế giới về tương lai của lĩnh vực Sức khỏe và Chăm sóc Sức khỏe, Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư đang thay đổi lĩnh vực sức khỏe và y khoa nhờ những tiến bộ nhanh chóng về hệ gen học, kỹ thuật di truyền, sinh học tổng hợp, công nghệ nano, khoa học dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, robot học, v.v.
1. Phục hồi những bộ phận cơ thể bị hư hỏng
Khi đầu gối của bạn bị suy thoái theo tuổi tác, sụn – mô liên kết giúp khớp di chuyển trơn tru – bị mòn, không thể tái tạo nên chỉ có hai lựa chọn: dùng thuốc giảm đau hoặc phẫu thuật để thay thế khớp. Trong tương lai, công nghệ tế bào gốc có thể giúp sụn và các bộ phận khác của cơ thể được phục hồi, tái tạo.
Điều này có thể giúp cho nhiều người: viêm xương khớp nghiêm trọng dự kiến sẽ ảnh hưởng đến hơn 25% dân số trưởng thành vào năm 2030, báo cáo cho biết.
“Y học tái tạo đề cập đến một nhánh của ngành y học phát triển các phương pháp để tái tạo, sửa chữa hoặc thay thế các tế bào, cơ quan hoặc mô bị tổn thương hoặc bị bệnh.”
Công nghệ này có thể giúp sửa chữa những trái tim bị tổn thương do đau tim; và cũng có nghĩa là các mô cơ thể hoặc các bộ phận để cấy ghép có thể được phát triển trong phòng thí nghiệm.
2. Viên thuốc có thể tự thông báo khi bệnh nhân đã uống thuốc
Bệnh nhân phải dùng thuốc thường xuyên có thể thấy khó nhớ được liệu họ có dùng thuốc đúng liều vào đúng thời điểm hay không.
Một dạng thuốc viên mới sẽ chứa một cảm biến nhỏ ghi lại thời gian uống thuốc – thông tin này được truyền đến một miếng dán y khoa và sau đó gửi đến điện thoại thông minh.
Nhờ thế, bệnh nhân và bác sĩ có thể đảm bảo rằng thuốc được sử dụng đúng như yêu cầu. Đây là một sáng kiến đã được sử dụng trong điều trị tâm thần phân liệt và các bệnh tâm thần khác.
Đây là một trong những ý tưởng tạo nên khái niệm “Y tế vạn vật kết nối” (IoMT) – sử dụng mạng lưới các thiết bị được kết nối để có thể ngay lập tức ghi nhận những dữ liệu quan trọng.
- Xem thêm: Nhận định đúng hay sai về sức khỏe
Một ứng dụng khác là “telemedicine” – cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe từ xa thông qua điện thoại và công nghệ thông tin. Bệnh nhân có thể sử dụng các thiết bị để đo huyết áp, theo dõi nồng độ glucose và kiểm tra bệnh trạng từ mẫu máu – và gửi ngay kết quả tới bác sĩ của họ.
“ Y tế vạn vật kết nối” – IoMT giờ đây có thể nối các dấu chấm giữa những thiết bị số cá nhân, thiết bị y tế được kết nối, thiết bị cấy ghép và các loại cảm biến khác.”
3. AI có thể phát hiện ung thư da tốt hơn bác sĩ
Ung thư hắc tố (melanoma) không dễ nhận biết bằng mắt và các bác sĩ lâm sàng được đào tạo cao đôi khi vẫn có thể bị nhầm lẫn.
Trong khi đó, một chiếc máy tính được huấn luyện có thể sử dụng hình ảnh về ung thư da và đưa ra chẩn đoán tương ứng với tỷ lệ phát hiện chính xác 95%, cao hơn tỷ lệ thành công 87% của các bác sĩ, theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí chuyên ngành Annals of Oncology.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi năm thế giới xảy ra 2-3 triệu trường hợp ung thư da (không melanoma) và 132.000 trường hợp ung thư hắc tố (melanoma).
“Thông qua khả năng sàng lọc một lượng lớn thông tin, trí tuệ nhân tạo – AI có thể giúp các chuyên gia y tế đưa ra các quyết định phức tạp và chỉ ra những trạng thái bệnh lý mà bác sĩ có thể bỏ lỡ.”
4. Điện thoại sẽ nhận biết khi bạn chán nản, phiền muộn
Một công ty ở California cho biết điện thoại thông minh có thể chẩn đoán các vấn đề về sức khỏe tâm thần bằng cách phân tích cách mọi người chạm, lướt và nhấp điện thoại – hành vi có thể dự đoán các đặc điểm nhận thức và tâm trạng. Điện thoại cũng có thể hỗ trợ những vấn đề về sức khỏe tâm thần thông qua các ứng dụng.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hơn 300 triệu người trên thế giới bị trầm cảm và gần 800.000 người chết vì tự tử hàng năm, và đây là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ hai ở lứa tuổi 15-29. Chưa tới phân nửa số người bị ảnh hưởng bởi trầm cảm được điều trị và ở nhiều quốc gia, con số này là chưa đến 10%.
AI có thể phát hiện chứng trầm cảm cũng như giúp giảm bớt nó. Một thử nghiệm liên quan đến Woebot, một chatbot được thiết kế theo các nguyên tắc của liệu pháp hành vi nhận thức, cho thấy rằng nó có hiệu quả trong điều trị bệnh trạng này, báo cáo cho biết.
5. Giúp hệ thống miễn dịch cơ thể chống lại ung thư
Liệu pháp miễn dịch là bước đột phá lớn tiếp theo trong điều trị ung thư và theo báo cáo, nó sẽ trở thành nền tảng của nghiên cứu và điều trị ung thư, và sẽ có khả năng áp dụng cho hầu hết các loại bệnh ung thư. Bằng cách kích thích hoặc ngăn chặn một phản ứng miễn dịch, liệu pháp này sử dụng hệ thống miễn dịch của chính cơ thể để chống lại bệnh tật.
Ung thư hạch và bệnh bạch cầu đã được điều trị bằng cách sử dụng các kháng thể gắn vào một số protein trên tế bào ung thư, cho phép hệ miễn dịch nhận biết và tiêu diệt những tế bào đó dễ dàng hơn.
“Sự tiến bộ trong hiểu biết về sinh học tế bào và ung thư đã chứng minh rõ hệ thống miễn dịch có khả năng loại bỏ các tế bào ung thư một cách tự nhiên thông qua một hiện tượng gọi là giám sát miễn dịch.”
6. Dược phẩm cá nhân hóa
Thuốc “chính xác” hay “cá nhân hóa” – là cách điều trị được tùy chỉnh theo bản chất sinh học và gen, môi trường và lối sống của mỗi cá nhân – sẽ thay thế cách điều trị đánh đồng tất cả, thường sử dụng cùng một đơn thuốc cho mọi bệnh nhân. Điều này đặc biệt hứa hẹn trong điều trị ung thư khi mà cấu trúc di truyền rất khác nhau.
Những tiến bộ nhanh chóng trong lập bản đồ hệ gen có nghĩa là các phương pháp điều trị có thể được điều chỉnh để phù hợp với cấu trúc gen của từng bệnh nhân.
“Những tiến bộ công nghệ cũng đã giảm đáng kể thời gian (hiện khả thi trong vài giờ) và chi phí (hiện chưa đến 1.000 USD cho mỗi bộ gen), khiến nhiều người tin rằng điều này có thể được thực hiện thường xuyên trong thực tế để giúp đưa ra các quyết định”, báo cáo cho biết .
7. Sửa chữa gen lỗi
Đột biến gen là nguyên nhân của hơn 10.000 bệnh ở người – vì vậy các kỹ thuật để sửa thông tin di truyền bị lỗi có thể là một cách để giải quyết các bệnh trạng trước đây được coi là không thể chữa được.
Bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm, trong đó đột biến gen bên trong tế bào hồng cầu ngăn chặn sự lưu thông của các tế bào hồng cầu, có thể gây tổn thương các cơ quan, gây ra đột quỵ và thậm chí tử vong, là một bệnh có thể được điều trị bằng liệu pháp gen như vậy.
Liệu pháp gen sau cùng đã có thể điều trị căn bệnh ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới này: mỗi năm, hơn 300.000 trẻ sơ sinh được sinh ra với căn bệnh này ở châu Phi hạ Sahara.
