Phác thảo nhỏ có giá triệu USD

Giá tranh của các nhà danh họa từ cổ điển, hiện đại cho tới thế kỷ XX đã tăng chóng mặt trong những năm gần đây, mà kỷ lục hiện thuộc về một tác phẩm của Willem de Kooning (300 triệu USD), thế nhưng cả những bức phác thảo của các bậc thầy cũng được giới sưu tập săn lùng.

Nếu như Willem de Kooning, Paul Cézanne, Jackson Pollock, Mark Rothko, Rembrandt, Picasso, Modigliani, Roy Lichtenstein, Gustav Klimt, Vincent van Gogh… đã lập những kỷ lục với các tác phẩm được bán đấu giá lên đến hàng trăm triệu USD thì họa sĩ người Anh John Constable (1776-1837) giữ một kỷ lục khác: một phác thảo nhỏ của ông đã có giá cả triệu USD.

Bức phác thảo có tên Cửa cống Flatford trên sông Stour nhìn về phía cầu Cottage (Flatford lock on the Stour looking towards bridge Cottage), kích thước 16,2 x 24,1cm, nghĩa là còn nhỏ hơn nhiều so với khổ giấy A4 (21 x 29,7cm) đã được bán với giá 1.125.050 USD tại nhà đấu giá Bonhams ở London trong một phiên đấu giá cuối năm ngoái – trước đó giá ước tính chỉ lên đến gần 400.000 USD. John Constable đã thực hiện phác thảo này để chuẩn bị cho tác phẩm Phong cảnh: bọn trẻ câu cá, được ông hoàn thành năm 1813 theo đặt hàng của Viện hàn lâm nghệ thuật Hoàng gia Anh. Tác phẩm hoàn chỉnh có kích thước lớn: 125,8 x 101,6cm song đang ở trong tình trạng cần được phục chế và các chi tiết trong tranh chỉ được nhận biết qua một bản in khắc cùng bốn bức phác thảo khác cũng bằng sơn dầu như Cửa cống Flatford… và cũng được John Constable thực hiện, trước khi bắt tay vẽ Phong cảnh: bọn trẻ câu cá. Các chuyên gia phục chế tin rằng chỉ khi có đầy đủ các phác thảo thì Phong cảnh: bọn trẻ câu cá mới có thể được trả lại vẻ đẹp ban đầu của nó.

Là một họa sĩ theo phong cách lãng mạn cổ điển, John Constable sinh ra ở Suffork, nơi có dòng sông Stour và các nhà máy xay dọc theo sông. Ông vẽ nhiều tranh phong cảnh vùng đất Dedham Vale, chung quanh nơi ông chào đời và lớn lên. Constable rất yêu thích khung cảnh ở cửa cống Flatford, gần đó là nhà máy xay xát Flatford mà chủ nhân là thân phụ của ông. Họa sĩ đã vẽ nhiều tác phẩm từ góc nhìn này, hiện thuộc về bộ sưu tập của các bảo tàng nổi tiếng tại Anh như Bảo tàng Victoria, Bảo tàng Albert, Bảo tàng Tate và Viện hàn lâm nghệ thuật Hoàng gia. Ban đầu, bức phác thảo Cửa cống Flatford… thuộc sở hữu của Isabel Constable, con gái họa sĩ, sau đó nó được bán cùng với điền trang của bà vào năm 1891-1892, rồi thuộc về nhà sưu tập Victoria Bray vào thập niên 1940 cho đến khi bà qua đời năm 1961 thì con bà đem ký gửi cho một gallery. Trước khi được đưa lên sàn đấu giá Bonhams, bức phác thảo Cửa cống Flatford… thuộc về một sưu tập tư nhân ở Mỹ.

Điểm đặc biệt là tranh của John Constable rất được ưa chuộng tại Pháp, số tranh của ông bán được tại Pháp nhiều hơn hẳn tại quê nhà. Tuy nhiên, bà Isabel Constable đã tặng cho hai bảo tàng Victoria và Albert hơn 400 tranh sơn dầu, màu nước và các bức thảo của cha mình, theo thời giá hiện nay số tác phẩm đó là một tài sản khổng lồ! 

• Lê Bản