Từ một thế kỷ qua, bức họa Thần Chiến tranh và thần Vệ nữ (Mars et Venus) luôn bị nghi ngờ không phải là tác phẩm của bậc thầy hội họa người Pháp Nicolas Poussin (1594-1665). Nhưng dưới những lớp véc-ni màu nâu lại chính là bút tích của tác giả đã bị giấu đi. Phần lớn ý kiến đều cho rằng bức Thần Chiến tranh và thần Vệ nữ là một tác phẩm giả hoặc mô phỏng tranh của Nicolas Poussin. Không ai nghĩ rằng nó đủ tầm vóc để gia nhập bộ sưu tập của Poussin, bậc thầy hội họa cổ điển Pháp.
Bức tranh này chứa đựng một điểm phi lý khiến người ta phải nghi ngờ. Phía bên trái bức tranh là thần Chiến tranh đội mũ đang trêu ghẹo thần Vệ nữ xinh đẹp; còn ở phía bên phải, thần Tình yêu cũng đội một chiếc mũ y như thế.Tuy nhiên, chiếc mũ chiến này lại là đặc trưng của thần Chiến tranh và không có thần Tình yêu nào đội mũ chiến cả. Một họa sĩ với những tác phẩm có kết cấu tốt không thể mắc sai lầm kiểu này. Thậm chí viện sĩ Pierre Rosenberg, chủ tịch và cũng là giám đốc Bảo tàng Louvre từ năm 1994 đến 2001 còn nhận xét: “Đây là bức tranh duy nhất của Poussin dưới thời Louis XIV mà chúng ta rất tiếc phải loại ra khỏi bộ sưu tập các tác phẩm của nhà danh họa”.
Tuy nhiên, trong một bài báo mới được công bố trên tờ Grande Galerie của Bảo tàng Louvre, Pierre Rosenberg đã thay đổi hoàn toàn đánh giá của mình và đã xếp bức tranh nói trên vào danh mục các tác phẩm của Poussin. “Không hẳn là tôi thay đổi quan điểm của mình. Chỉ là tôi đã không xem xét bức tranh như nó vốn có”.Vì nghi ngờ thực – hư, ông đã yêu cầu phân tích những gì có thể bị giấu bên dưới các lớp véc-ni màu nâu dày tích tụ qua thời gian.Trung tâm Nghiên cứu và phục chế của các bảo tàng tại Pháp phát hiện bức tranh đã bị cắt ở phần trên và các phần gốc được sử dụng lại một phần để phóng to nó ra. “Kích thước ban đầu đã được phục chế sẽ làm bức tranh trở nên vuông hơn, đúng với tinh thần tranh của Poussin hơn. Còn về phần cái mũ, nó không được vẽ lại nhưng phần ngoài cùng bên phải bức tranh là phần được thêm vào”.
Cuối tháng Ba vừa qua, trong một cuộc phỏng vấn trên sóng phát thanh về chủ đề di sản nghệ thuật, viện sĩ Pierre Rosenberg thông báo ông đã phát hiện một tác phẩm mới của Poussin nhưng không tiết lộ tên của bức tranh cũng như các chi tiết liên quan. Lần này ông đã công bố các chi tiết.Tác phẩm mới được khám phá của Poussin cho thấy nhà danh họa có thể là người “phóng đãng, hài hước và biết cách gây cười”, Rosenberg kết luận.Thần Vệ nữ khỏa thân nằm duỗi thẳng và vui đùa với cặp sừng trên mũ thần Chiến tranh.Còn thần Chiến tranh thì vuốt ve cằm của nàng. Bằng cử chỉ này, thần Vệ nữ đã gửi một thông điệp đến tình yêu thực sự của nàng, chàng Adonis, người mà chúng ta thấy ở phía xa trong bức tranh. “Poussin đã đề cập đến một chủ đề rất nhạy cảm một cách châm biếm và hài hước. Giờ thì chúng ta biết rằng chàng thanh niên Poussin của những năm đầu ở Rome không phải là Poussin nghiêm khắc và khô khan của những năm 1640-1650”, Rosenberg giải thích.
Bức Thần Chiến tranh và thần Vệ nữ được lưu giữ tại Louvre và hiếm khi được trưng bày như các kiệt tác nổi tiếng khác, có thể sẽ ra mắt công chúng vào mùa xuân năm 2015 trong một cuộc triển lãm các tác phẩm của Poussin tại Louvre nhân dịp kỷ niệm 350 năm ngày mất của họa sĩ. Nửa thế kỷ sau cuộc triển lãm cuối cùng về Poussin tại Louvre, với phiên bản hình vuông và đã được phục chế, tác phẩm này có thể sẽ khiến mọi người chú ý.
- Ngọc Trung theo Le Figaro
