“Hẻm và những miền ký ức” là tên gọi triển lãm của nhóm tác giả, gồm: Mai Nam, Nam Anh, Nguyễn Duy Nhựt, Thống Nguyễn và Nguyễn Thanh Thủy, đang diễn ra tại Bảo tàng Mỹ thuật TP. Hồ Chí Minh (97 Phó Đức Chính, Q.1, từ ngày 11-12 đến 21-12-2018).
Bốn mươi bảy bức tranh tại triển lãm là những câu chuyện miên man về một nét đặc trưng của cuộc sống Sài Gòn hôm qua, hôm nay: những con hẻm nhỏ đan xen khắp nơi trong thành phố, nơi hàng triệu cư dân phần đông là người lao động cư trú, cũng là nơi dung thân của bao người xa xứ, rời quê hương để lập nghiệp, mưu sinh trên vùng đất bao dung, luôn mở rộng vòng tay đón nhận người nhập cư từ các tỉnh thành trong nước. Nhiều con hẻm đã thay đổi hẳn bộ mặt và cả số phận bởi những biến động của lịch sử diễn ra tại thành phố này, có chăng là chỉ còn trong ký ức của các thế hệ không còn trẻ nữa.
Chính vì thế, đến với triển lãm “Hẻm và những miền ký ức” nhiều người xem không khỏi bồi hồi khi tìm lại những hình ảnh đã thành quá khứ, một quá khứ với nhiều cung bậc cảm xúc. Có những thứ không thể tồn tại mãi khi thành phố phát triển về tương lai. Những khu dân cư mới thay thế cho những xóm nghèo tối tăm. Các cao ốc nhiều tầng hiện đại chiếm lĩnh nơi ngày xưa là đất ven kênh rạch ô nhiễm. Những con đường mới mở thay cho những lối đi chật hẹp, khúc khuỷu trong lòng hẻm nhỏ… Nhưng có những thứ đã mất đi với bao nuối tiếc vì gắn với lịch sử hình thành và phát triển của Sài Gòn hôm nay. Triển lãm này là những hoài niệm bằng sắc màu của nhóm năm họa sĩ với những con hẻm nay chỉ còn trong ký ức.
Đáng chú ý nhất là mảng tranh của họa sĩ Mai Nam. Là người gốc gác lâu đời ở Sài Gòn, từ thời niên thiếu ông đã trải nghiệm cuộc sống ở biết bao con hẻm của thành phố để tái hiện bằng kỹ thuật xé giấy dán (collage). Trong tranh Mai Nam có chiếc xích lô máy một thời là phương tiện xê dịch phổ biến của người Sài Gòn nay đã không còn tồn tại; xóm nhà sàn trên kênh rạch đã được xóa sổ khi thành phố được chỉnh trang; hẻm nhỏ ven đô đầy hoa dại… Bị bệnh hiểm nghèo, ông đã sống vượt ngưỡng chẩn đoán của bác sĩ, có lẽ một phần lớn là nhờ say mê hội họa. Mai Nam vẫn sáng tác trong tình trạng sức khỏe ngặt nghèo nhưng do không thể tiếp tục dùng màu từ hóa chất, ông chuyển sang làm tranh dán giấy.
“Hẻm và những miền ký ức” là một triển lãm giản dị nhưng cảm động và sẽ được nhớ lâu.