Đến lúc phải chuyển hướng thu hút FDI

Thực vậy, ngoài hai yếu tố kể trên các doanh nghiệp FDI còn nhắm đến những ưu đãi về thuế và đất đai, sự sẵn có của các khu công nghiệp, nguồn nguyên liệu, các dịch vụ trung gian… như là những thông số quan trọng trong việc cân nhắc và ra quyết định đầu tư.

Vì sao các nhà đầu tư nước ngoài lại ít quan tâm đến chất lượng điều hành kinh tế tại các địa phương? Điều này có thể do tính đặc thù của các doanh nghiệp FDI vào nước ta trong thời gian qua phần lớn có mô hình hoạt động chi phí thấp, ở đoạn cuối của chuỗi giá trị toàn cầu, do đó họ chỉ chú trọng đến việc cắt giảm chi phí.

Trong khi đó, các doanh nghiệp FDI lại không đánh giá cao việc kiểm soát tham nhũng ở các cấp chính quyền và họ cũng cho điểm thấp ở các tiêu chí điều hành khác như khả năng tiếp cận đất đai, các tài liệu quy hoạch, việc thực thi hợp đồng… Thực trạng này cần được các nhà hoạch định chính sách quan tâm nếu như muốn nâng chất lượng dòng vốn FDI.

Tâm lý kém lạc quan đang phổ biến

Kết quả khảo sát cũng chỉ ra rằng các doanh nghiệp FDI đang kém lạc quan về kế hoạch đầu tư và kinh doanh trong hai năm tới cho dù hiệu quả hoạt động trong năm qua của họ vẫn tốt hơn năm trước đó (cả doanh thu, lợi nhuận đều tăng). Chỉ 38% số doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng quy mô kinh doanh tại Việt Nam, thấp hơn nhiều so với con số 66% của năm trước đó. Điều đáng nói là tâm lý ít lạc quan này lại thể hiện rõ nét ở các doanh nghiệp sản xuất, vốn đang hoạt động hiệu quả hơn khu vực dịch vụ. Và nhân tố chính ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động được các doanh nghiệp chỉ ra là các điều kiện thị trường, sau đó mới đến các nhân tố khác như chính sách nhà nước, chất lượng nguồn nhân lực…

Cần một sự thay đổi

Theo Trung tâm Thông tin và dự báo kinh tế xã hội quốc gia, mặc dù kinh tế thế giới năm nay được dự báo vẫn chưa hết khó khăn, nhưng dòng vốn FDI toàn cầu sẽ tiếp tục phục hồi và chảy về các vùng trũng đầu tư nếu được tạo điều kiện thuận lợi.

Ở trong nước, khi mà chính sách tài khóa và tiền tệ còn bị thắt chặt, nguồn vốn trong nước bị hạn chế thì dòng vốn FDI vẫn đóng vai trò quan trọng trong đầu tư phát triển.

Trong những năm qua, việc phân cấp đầu tư, tuy là chủ trương đúng nhưng do thiếu kiểm soát đã dẫn đến tình trạng các địa phương “chạy đua” thu hút đầu tư bằng mọi giá – một cuộc đua xuống đáy như nhiều chuyên gia kinh tế đã nhận xét. Hệ quả là chúng ta chỉ thu hút được các nhà đầu tư nhỏ, có công nghệ sản xuất đơn giản, không có sức cạnh tranh về công nghệ mà chỉ trông vào việc cắt giảm chi phí để hoạt động như kết quả khảo sát đã chỉ ra ở phần trên.

Thực trạng và những thách thức trong lĩnh vực thu hút FDI đã được các quan chức ngành đầu tư nhìn ra và hứa hẹn sẽ có nhiều thay đổi trong các phát biểu gần đây. Để đạt được mục tiêu thu hút 15 tỉ USD vốn FDI trong năm nay cần có những thay đổi cơ bản trong chính sách thu hút FDI, cụ thể là phải tập trung đào tạo nguồn nhân lực để tăng năng suất lao động, đáp ứng được yêu cầu của các ngành sản xuất có giá trị gia tăng cao. Đồng thời, việc cải thiện cơ sở hạ tầng và môi trường kinh doanh cũng là những thách thức cần vượt qua để tạo ra những điều kiện thuận lợi nhất, đủ sức hấp dẫn các doanh nghiệp FDI mới và đảm bảo cho các doanh nghiệp đang hoạt động phát huy hiệu quả cao nhất.

Cục Đầu tư nước ngoài                                                 Hà Nội ngày 22 tháng 2 năm 2012

Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài năm 2012 theo ngành

Tính từ 1-1-2012 đến 20-2-2012

Quế Thanh

Ảnh Hoàng Phượng