Tranh khảm (mosaic) có thể nằm trên sàn, tường hoặc trần nhà trong nhiều thiên niên kỷ. Được làm bằng hàng ngàn viên gạch lồng vào nhau, cấu trúc chắc chắn, chúng gần như không thể phá hủy. Thiết kế của chúng đồng thời vừa cổ xưa, vừa hiện đại, là tiền thân của cả trường phái Ấn tượng và đồ họa. Các bức tranh khảm này đã tồn tại cùng với sự bí ẩn của chúng.
Thiên thần bí mật ở Hagia Sophia
Hình ảnh của một thiên thần sáu cánh đã được phát hiện tại Hagia Sophia ở Istanbul. Bức tranh khảm mô tả một seraph (thiên thần tối cao), một thành viên của tập hợp các thiên thần, thứ bậc cao nhất của thiên thần. Trong 160 năm, hình ảnh được ẩn bên dưới một chiếc mặt nạ kim loại và 7 lớp sơn. Hình ảnh xuất hiện trên phần vòm trung tâm và được cho là đã 700 năm tuổi. Hình ảnh này vẫn còn bị ẩn giấu do lệnh cấm đối với các hình ảnh đại diện trong Hồi giáo.
Các seraph đã được phát hiện trong công tác phục hồi. Kiến trúc sư người Thụy Sĩ Gaspare Fossati được cho là người cuối cùng nhìn thấy thiên thần. Năm 1839, Fossati lãnh đạo việc xây dựng lại nhà thờ dưới thời Quốc vương Abdulmejid. Hagia Sophia được xây dựng trên một đường đứt gãy và đã bị tàn phá bởi các trận động đất trong suốt nhiều thế kỷ. Vào năm 558, một cơn chấn động khiến mái vòm cùng với bàn thờ bị sụp đổ.
Bản đồ bí mật về một nơi chôn cất
Các cuộc khai quật tại một khu công nghiệp ở Kirayt Gat (Israel) đã làm phát lộ một bức tranh khảm bí ẩn. Hình ảnh 1.500 năm tuổi này nằm trên sàn một nhà thờ Byzantine đã bị phá hủy từ lâu. Nó mô tả bản đồ của thành phố Chortaso của Ai Cập. Thành phố được cho là nơi chôn cất Habakkuk, một nhà tiên tri trong kinh Cựu Ước. Truyền thống Kitô giáo cho rằng nơi an nghỉ cuối cùng của Habakkuk không được biết đến. Cả Israel và Iran đều tuyên bố chủ quyền đối với mộ của nhà tiên tri. Vị trí chôn cất được cho là có liên quan đến nguồn gốc của giáo đoàn.
Các bức tranh khảm hình bản đồ là cực hiếm ở Israel. Bức tranh khảm Kirayt Gat mô tả các tòa nhà với chi tiết 3 chiều đáng kinh ngạc, bao gồm ban công, cửa sổ và thậm chí cả gạch. Gà trống, hươu và chim xuất hiện trên một khu vực vỉa hè. Một cảnh sông Nile xuất hiện ở một khu vực khác của bức tranh khảm. Tác phẩm được sáng tác bằng gạch này bao gồm 17 màu khác nhau. Các chi tiết và sự khéo léo là vô song trong bức tranh khảm ở Israel này.
Dự án của Invader
Từ năm 1998, một nghệ sĩ người Pháp bí ẩn đã đặt những bức tranh khảm đặc trưng của mình trên khắp thế giới. Được mệnh danh là “Kẻ xâm lược,” (Invader) công việc của người nghệ sĩ đường phố này là miêu tả hình ảnh từ trò chơi điện tử cổ điển “Space Invaders” (Kẻ xâm lược vũ trụ). Các tác phẩm của ông đã xuất hiện ở Paris, Kathmandu, Mombasa, Hollywood và gần như mọi nơi giữa những địa điểm này.
Năm 2013, Invader có một nơi cư trú tại thành phố New York. Ông đã mở rộng hoạt động bằng cách miêu tả những cư dân mang tính biểu tượng của New York như Joey Ramone, Lou Reed, Andy Warhol và Woody Allen.
Danh tính của Invader vẫn chưa được biết, nhưng ông ta đã nâng cao thu nhập từ công việc của mình bằng cách chấp nhận tiền hoa hồng và bán “biệt danh” – bản sao các tác phẩm nghệ thuật đường phố của mình, bắt đầu với giá 15.000 đô la một tấm. Cho đến nay, nghệ sĩ như ninja hay lẫn tránh này đã đặt hơn 3.000 tác phẩm trên toàn thế giới. Vào năm 2015, một mảnh Invader thậm chí đã được đưa lên Trạm vũ trụ quốc tế.
Bức tranh khảm khổng lồ ở Amphipolis
Một bức tranh khảm khổng lồ đã được khai quật tại ngôi mộ Hy Lạp cổ lớn nhất từng được phát hiện. Nằm tại Amphipolis ở phía Bắc Macedonia, tác phẩm mô tả một cỗ xe được kéo bởi những con ngựa trắng. Có hai nhân vật: một người đánh xe có râu, đeo vòng nguyệt quế và thần Hermes (thần Khoa học và Hùng biện trong thần thoại Hy Lạp). Bức tranh khảm có từ thế kỷ 4 trước Công nguyên. Nó là bức tranh lớn nhất trong ngôi mộ với chiều dài 4,5m và rộng 3m. Nó vẫn chưa được khảo sát đầy đủ. Các nhà khảo cổ chỉ có thể đoán những gì họ sẽ thấy khi nó được bộc lộ đầy đủ.
- Xem thêm: Tìm lối thể hiện mới với sơn – khảm
Có niên đại từ thời Alexander Đại đế, vẻ nguy nga của lăng mộ cho thấy nó thuộc về ai đó có quyền lực mạnh mẽ. Amphipolis là một trung tâm quyền lực của đế quốc Macedonia. Vợ của Alexander, Roxana, và con trai của bà đã bị đày đến Amphipolis và bị xử tử theo lệnh của vua Cassander vào năm 310 trước Công nguyên. Ngôi mộ có thể thuộc về một vị tướng tên là Olympias, hoặc là mẹ của vua, hoặc thậm chí có thể là Roxana. Không có chuyên gia nào tin rằng ngôi mộ thuộc về chính Alexander Đại đế.
Bức tranh khảm “bộ xương”
Vào năm 2016 tại Hatay (Thổ Nhĩ Kỳ), các nhà khảo cổ học đã phát hiện ra một bức tranh khảm bí ẩn với những ngụ ý về cái chết. Có niên đại từ thế kỷ 3 trước Công nguyên, tác phẩm thể hiện một bộ xương nằm ngửa và đưa ra một lời khuyên hiền triết: “Hãy vui vẻ, và sống cuộc sống của bạn”. Một chai rượu và bánh mì đi kèm với bộ xương nằm trong tư thế thoải mái. Nghệ thuật từng được xem là trung tâm của một biệt thự thanh lịch ở thành phố Antioch của Hy Lạp cổ đại. Thành phố này là một trung tâm của giáo hội sơ khai và có thể là nơi những người theo Chúa Jesus lần đầu tiên được gọi là “Kitô hữu”.
Bức tranh khảm bộ xương đã được tìm thấy tồn tại từ thế giới cổ đại. Các hình vẽ màu trắng bật ra trên nền khảm màu đen, tạo ra một tác động thị giác mạnh mẽ. Chủ đề bộ xương đặc biệt phổ biến trong nghệ thuật tranh khảm của Pompeii. Một số người thậm chí còn có những phương châm như “Hãy biết mình”. Những bộ xương người Ý này dường như thiếu bản chất thích vui vẻ của người anh em Thổ Nhĩ Kỳ.
Bức tranh khảm bí ẩn của Mitla
Khu vực Mitla cổ đại của Mexico nổi tiếng với những bức tranh khảm bí ẩn. Các tác phẩm nghệ thuật này được tìm thấy ở khắp nơi – trong nhà và ngoài trời. Chúng xuất hiện trên các tòa nhà thành phố, cung điện và lăng mộ. Tổng cộng có 6 mẫu cơ bản. Các thiết kế riêng lẻ được liên kết với nhau trong các dải ngang. Một số ý kiến cho rằng sự sắp xếp này, cung cấp hơn 100 cấu hình khác nhau, là một loại ngôn ngữ được mã hóa.
Mỗi viên đá được đánh bóng, chạm khắc riêng rẻ và gắn kết vào nhau như một bức tranh ghép hình. Vị trí chính xác đến mức không cần vữa. Ngay cả với công nghệ hiện đại, tính chính xác của việc xẻ đá khảm Milta sẽ có chi phí rất cao. Các chuyên gia tin rằng công việc trang trí sẽ có chi phí gấp mười lần so với các tòa nhà mà họ trang trí.
Không có nghi ngờ rằng những bức tranh khảm có ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Nhưng chúng mang ý nghĩa là gì vẫn còn là một bí ẩn. Vào thế kỷ 16, người Tây Ban Nha đã khai thác đá từ Milta để xây dựng nhà thờ San Pablo gần đó.
Bức tranh khảm về một vị tướng chưa biết tên
Một bức tranh khảm cổ trên sàn của một giáo đường đổ nát có thời La Mã ở Huqoq (Israel) đang rất bí ẩn. Có niên đại từ thế kỷ 5, tác phẩm thể hiện cuộc gặp gỡ giữa hai người đàn ông thuộc tầng lớp cao quý – cả hai đều không rõ danh tính. Nó hiếm khi không có danh hiệu cho hình khảm. Hầu hết đều tin rằng người có bộ râu màu trắng là linh mục cao cấp của Jerusalem. Danh tính của nhân vật còn lại, một vị tướng, gây tranh cãi nhiều hơn.
Vị tướng bí ẩn có thể là Antiochus VII. Những con voi trong cảnh gợi lên cuộc nổi dậy của người Do Thái Maccabean chống lại đế quốc Seleucid vào thế kỷ 2 trước Công nguyên. Hậu duệ của các tướng Alexander Đại đế, Seleucids nổi tiếng với những chú voi chiến.
Những người khác tin rằng vị tướng trong bức tranh khảm không ai khác, chính là Alexander Đại đế. Nếu thực sự là vậy, đây sẽ là lần đầu tiên một nhân vật không theo kinh thánh được mô tả trong một bức tranh khảm bên trong giáo đường. Sau cái chết của Alexander Đại đế vào năm 323 trước Công nguyên, nó đã trở thành mốt khi kết hợp với sự vĩ đại của ông.
Bức tranh khảm về trường đua ngựa
Một bức tranh khảm hiếm hoi mô tả các cuộc đua xe ngựa tại trường đua ngựa đã được khai quật ở Cyprus. Công trình đã có từ nửa đầu thế kỷ 4, dài 11m và cao 4,2m. Nó mô tả 4 cỗ xe, mỗi chiếc được kéo bởi 4 con ngựa. Bức tranh khảm có thể chứa một thông điệp chính trị ẩn giấu. Các chuyên gia tin rằng nó có thể là sự mô tả về 4 phe phái đang cạnh tranh để kiểm soát Rome vào thời điểm đó.
Một nông dân đã phát hiện ra địa điểm tranh khảm vào năm 1938, nhưng các cuộc khai quật chỉ bắt đầu nhiều thập niên sau đó. Vào thời xưa, trường đua ngựa là một địa điểm rất quan trọng. Hoàng đế đã sử dụng đường đua ngoài trời này để thể hiện quyền lực của mình. Bức tranh khảm được cho là một phần trong biệt thự của một quý tộc La Mã hoặc một công dân giàu có của đảo Cyprus. Nó đặc biệt không chỉ vì nội dung của nó, mà còn về chi tiết và trạng thái bảo quản.
Bức tranh Đức Mẹ lướt sóng
Năm 2011, một bức tranh khảm bí ẩn đã xuất hiện ở Encinitas, California, ngay trước cuối tuần lễ Phục sinh. Tác phẩm mô tả Đức Mẹ Guadalupe đang lướt sóng. Ngụy trang thành công nhân xây dựng, Mark Patterson và đồng phạm Bob Nichols đã bí mật đặt tác phẩm dưới một cây cầu tàu hỏa.
Về mặt kỹ thuật, đó là một tác phẩm graffiti. Tuy nhiên, tranh khảm đã gia tăng số lượng người ủng hộ. Ngay cả các quan chức thành phố cũng bị thu hút bởi bức tranh và đã đầu tư hàng ngàn đô la để tìm ra cách tốt nhất để bảo vệ nó. Bức tranh khảm sau đó đã được chuyển đến đại lộ Encintias.
Patterson và Nichols đã sử dụng sự nổi tiếng của bức tranh khảm này để bắt đầu dự án Surfing Madonna Ocean. Mục tiêu của họ là giữ cho đại dương sạch và an toàn và đảm bảo bất cứ ai muốn trải nghiệm nó đều có thể. Kể từ năm 2013, tổ chức này đã quyên góp 213.000 đô la cho các trại lướt sóng cho trẻ em có nhu cầu đặc biệt, dọn dẹp bãi biển, cứu hộ động vật biển và tiếp cận người khuyết tật. Vào tháng 8 năm 2016, nhóm tuyên bố sẽ tặng một bức tranh khảm mới cho Trung tâm an toàn hàng hải của thành phố.
Bức tranh khảm bí mật của nhà thờ Chúa Giáng sinh
Nhà thờ Chúa Giáng sinh ở Bethlehem được cho là xây dựng trên địa điểm mà Chúa Jesus đã sinh ra. Địa điểm linh thiêng này đã bị lãng quên trong nhiều thế kỷ cho đến khi nước làm hư hại đoạn đường đã cải tạo. Hàng thế kỷ của bụi bẩn đã được loại bỏ và để lộ ra những bức tranh khảm thời kỳ thập tự chinh lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ. Tình trạng hư hỏng tồi tệ đến mức nhiều người đã quên mất nghệ thuật tranh khảm tồn tại. Cũng được khai quật là một biểu tượng chưa từng được biết đến, bao gồm đồng, bạc, vỏ sò và đá. Các chuyên gia từ chối bình luận về chủ đề của biểu tượng.
Đây là sự cải tạo lớn nhất của nhà thờ trong 600 năm. 2 năm và 8 triệu đô la đã được sử dụng cho đến nay, và kết quả thật ngoạn mục. Chính quyền đã có kế hoạch tiếp tục dự án, bao gồm việc loại bỏ các phiến đá để lộ các bức tranh khảm cổ trên sàn. Còn nhiều điều bí ẩn nữa sẽ được khai quật trong nhà thờ Chúa Giáng sinh.
(Tổng hợp)
