Phan Quốc Việt, Chủ tịch HĐQT Tâm Việt Group đã bảo vệ thành công luận án tiến sĩ toán lý tại Đại học Lomonosov ở Liên Xô cũ vào năm 1988.
Khác với vẻ bề ngoài khá tròn trịa mà bạn bè ghép cho hỗn danh là “Việt Tròn”, Phan Quốc Việt khá ương bướng, một thứ hỗn hợp hòa quyện giữa chất Nghệ An và lối tư duy “đúng – sai” của người làm khoa học toán lý. Cũng vì cứng đầu nên con đường sự nghiệp của ông trồi sụt, lên nhanh mà xuống cũng nhanh. Ông bảo cái ghế quan chức chẳng phải của mình. Người ta đặt mình ngồi vào đấy được thì cũng nhấc mình ra được. “Cái ghế to nhất” Phan Quốc Việt từng ngồi là chánh văn phòng Tổng Công ty Dầu khí (Tập đoàn Dầu khí Quốc Gia Việt nam bây giờ) khi vừa bước sang tuổi 40.
Cuộc trò chuyện giữa chúng tôi diễn ra tại quán cà phê nhìn sang Thảo Cầm Viên, Q.1 khi Phan Quốc Việt vừa “tan trường về”. Ông nói:
Dạy học là dạy cách học. Thế nên, muốn dạy giỏi thì phải giỏi học. Ai có gì hay tôi đều tìm đến thọ giáo. Tôi vừa học vừa dạy, vừa tự đào tạo đội ngũ giáo viên của mình. Dạy học là dạy tiến bộ, mình phải liên tục tiến bộ mới giúp người khác tiến bộ được. Trẻ con hạnh phúc nhất vì chúng liên tục tiến bộ. Người hạnh phúc nhất là người liên tục tiến bộ.
Tôi thích dạy học từ khi còn là giám đốc Công ty Dầu khí Hà Nội (Hanoi Petro). Học viên của tôi lúc đó chủ yếu là bạn bè. Thời gian đầu, cứ hết giờ học là tôi lại mời bạn bè đi nhậu, xem như khoản chi phí mình bỏ ra để được đứng lớp trả công cho học viên vì bị mình tra tấn cả buổi.
____
Nhưng việc ông khởi nghiệp ở tuổi 50 xảy ra ngay sau khi ông mất chức giám đốc Hanoi Petro. Sự trùng hợp này có thực sự ngẫu nhiên?
Thực ra, tôi bị đuổi việc ba lần chứ không phải là một.
____
Vì sao mất chức có “hệ thống” như vậy?
Tôi là dân toán – lý. Khoa học tự nhiên này chỉ có đúng – sai. Mẫu số chung khiến tôi bị đuổi việc ba lần là chứng minh sếp sai. Còn cái sai lớn nhất của sếp là bổ nhiệm tôi. Lần cuối tôi mất chức chỉ diễn ra trong một tích tắc. Trong một cuộc họp, khi mọi người đang trao đổi căng thẳng chung quanh vấn đề tài chính, chế độ cho cán bộ công nhân viên của công ty, thì ông chủ tịch hội đồng quản trị lật chồng báo đặt trên bàn. Xốn mắt, tôi “đề nghị đồng chí chủ tịch làm việc nghiêm túc”. Thế là ông ấy, cũng đồng hương Nghệ Tĩnh với tôi, gầm lên: “Đọc báo nhưng tau vẫn nghe. Đọc báo nhưng tau vẫn hiểu”. Buổi sáng ngày kế tiếp, tôi nhận được quyết định điều động nhận công tác khác.
____
Ông có thể kiện ra tòa vì quyết định sa thải trái luật?
Cách tốt nhất để chứng minh rằng mình đúng là làm tốt hơn. Khi tôi tiếp nhận quyết định điều chuyển công tác, một số đồng nghiệp cũng tỏ ra bất bình, xúi tôi thưa ra tòa. Nhưng tôi không làm. Được vạ thì má cũng sưng.
____
Tức là, trong một chừng mực nào đó, ông cũng không dám chắc rằng mình sẽ giành phần thắng?
Tôi không dám chắc rằng khi ở vị trí cũ, mình sẽ ngừng “phạm thượng”. Xin kể vắn tắt một câu chuyện, đại ý thế này. Có hai thầy trò nhà sư đi hái thuốc. Ngang đường, họ gặp một cô gái trẻ bất tỉnh bên bờ suối. Biết nạn nhân bị ngạt nước, thầy kêu trò cứu bằng cách thực hiện một số thao tác như “hà hơi thổi ngạt”, “ép ngực”… Trò lừng khừng vì nhớ câu “nam nữ thụ thụ bất thân”. Thêm nữa, đụng chạm phụ nữ là phạm vào điều cấm thứ ba trong ngũ giới. Cứu người như cứu hỏa, thầy phải làm thay trò. Quay về chùa, trò cứ suy nghĩ hoài, rồi cuối cùng đến gặp thầy, nêu ra khúc mắc của mình. Thầy trả lời rằng: “Chuyện đó ta đã quên”. Hóa ra, chính trò mới là người không gạt bỏ được tạp niệm. Ta tha, ta thả, ta thành thản. Buông xả thì thanh thản. Trước khi sự việc xảy ra ít ngày, tôi viếng một số ngôi chùa ở Đà Lạt và Ấn Độ, cầu xin Trời Phật được đi dạy. Có lẽ lời thỉnh nguyện của tôi đã linh ứng.
____
Những người thân của ông đón nhận việc ông rời môi trường Nhà nước như thế nào?
Tin tôi bị mất chức, nhiều người quen biết xa lánh tôi. Nước mình rất lạ. Những người mất chức, thậm chí tệ hơn là phải ngồi tù, thường bị xem là người xấu, bị “tránh như tránh hủi”. Không phải tất cả những người đi tù đều là người xấu. Thí dụ như giới doanh nhân. Có những trường hợp gặp rủi ro, làm ăn lỗ lã, không trả được nợ ngân hàng đúng hạn là có thể bị truy tố, mặc dù mục đích của họ là tạo ra của cải cho mình và xã hội, khác với những tên ăn trộm, ăn cướp, chủ động phạm pháp. Trong khi đó, có những trường hợp, chẳng hạn như uống bia uống rượu, không làm chủ được tay lái, té gẫy tay què chân, nằm bó bột trong bệnh viện thì mọi người lại lũ lượt đến thăm.
Về phần gia đình, cha tôi còn ít nhiều thông cảm với con trai, nhưng mẹ tôi thì rất buồn. Bà đã khóc rất nhiều. Tôi là sự hãnh diện của gia đình đối với bà con, làng xóm. Việc tôi mất chức là điều kinh khủng, vượt xa trí tưởng tượng của bà. Sau này, tôi thích xuất hiện trên báo, đài. Việc tôi xuất hiện trên các phương tiện truyền thông là nguồn an ủi đối với mẹ tôi. Trước lúc nhắm mắt không lâu, bà đã vui vẻ lại tự hào về “thằng Việt của mẹ”, mới thừa nhận sự lựa chọn của tôi là đúng.
____
Việc ông theo đuổi một công việc không liên quan, thậm chí trái ngược với chuyên môn từng được đào tạo xem ra khá rủi ro, nhất là thời điểm năm 2001, kỹ năng mềm, kỹ năng sống vẫn còn là một khái niệm khá mới?
Cũng bởi vì tính đến yếu tố rủi ro này mà nhiều người khuyên tôi bằng lòng với vị trí chuyên viên cao cấp của Tập đoàn Dầu khí, nơi tôi đã làm việc nhiều năm. Ở, chẳng phải làm gì (nhất là với cán bộ mất chức), hằng tháng lãnh ba, bốn chục triệu đồng tiền lương, đồng thời vẫn có thể ra ngoài đi dạy. Nghe qua thì tưởng là khôn, nhưng theo tôi, làm vậy là dở hơi. “Chân trong chân ngoài” rất nguy hiểm. Khi “ngoài” khó thì bó vào trong, “trong” khó thì thò ra ngoài. Thế là mình thành “con dơi”, không giống ai hết. Đi với chim thì là chuột, đi với chuột thì là chim. Không dám đương đầu với ánh sáng, ban ngày giấu mình trong xó tối, đêm xuống mới dám mò đi kiếm ăn. Nhiều người hiện vẫn chọn cách này. An toàn, nhưng nhàm chán.
Quyết định lựa chọn “kỹ năng mềm” một phần vì tôi có sự mẫn cảm khá tốt về thị trường, có lẽ thừa hưởng gen kinh doanh của mẹ tôi và những va đập thực tế tích lũy trong thời gian làm giám đốc tiếp thị của FPT. Thực tế là học sinh Việt Nam đi thi quốc tế thì không thua ai, nhưng làm việc thì rất dở. Thiếu kỹ năng giao tiếp khiến chúng ta mất quá nhiều thời gian để giải quyết xung đột trong môi trường công việc. Thêm nữa, tôi theo khoa học toán-lý chuyên về “đúng – sai” như đã nói hồi nãy, lại là gốc Nghệ An, “dùi đục chấm mắm cáy”, nên việc theo đuổi ngành này cũng giúp mình “mềm” lại. Đã đứng lớp là phải tự động dìm chết sự nóng nảy. Thầy giáo phải tạo gương.
“Chân trong chân ngoài” rất nguy hiểm. Khi “ngoài” khó thì bó vào trong, “trong” khó thì thò ra ngoài. Thế là mình thành “con dơi”, không giống ai hết. Đi với chim thì là chuột, đi với chuột thì là chim.
____
Muốn dạy thì phải có học viên. Ông chiêu sinh bằng cách nào?
Lúc mới thành lập, công ty Tâm Việt chỉ có tôi và anh Nguyễn Huy Hoàng, vốn là trợ lý giám đốc cho tôi thời Hanoi Petro. Chúng tôi phải tự làm hết, từ đi rải tờ rơi, dán quảng cáo… cho đến thu tiền, đứng lớp. Nhìn hai thầy trò chở nhau chạy chiếc xe Chaly cũ mua từ khi mới kết hôn, vợ tôi rớt nước mắt.
____
Từng giữ những vị trí cao, mà đến khi khởi nghiệp, ông không có gì thì cũng hơi khó thuyết phục?
Tôi có một khoản tiền từ việc bán bớt một căn nhà. Khoản đó, tôi nhờ một người bạn, đầu tư tài chính. Tiền lời cộng với thu nhập của vợ tôi đủ để trang trải và nuôi hai con tôi ăn học.
Tôi nhớ có lần dong xe vào bãi gửi trước giờ lên lớp, thì gặp một người bạn cũ, hỏi: “Ông Việt đấy à”. Trả lời: “Chứ sao nữa”. Hỏi tiếp: “Sao ông khổ thế?”. Trả lời: “Tôi không thấy khổ”. Hóa ra, bạn tôi tham dự lớp học mà tôi dạy. Tôi nghĩ rằng trong mỗi con người có một khả năng thiên phú, một cái gen trội. May mắn là tôi đã khám phá ra cái gen đó.
____
Theo ông, làm thế nào để xác định được là đã “khám phá ra cái gen đó”?
Chừng nào còn làm việc chỉ vì trách nhiệm thì nghĩa là chưa làm đúng cái gen. Khi nào làm việc mà không thấy mệt, chỉ thấy sướng. Càng làm càng sướng. Đang mệt mỏi, nhưng bước vào lớp là tinh thần tôi phấn chấn, càng nói càng hăng. Lên lớp là sáng tạo trong giao tiếp. Trong túi tôi luôn có một cuốn sổ nhỏ và cây viết. Thấy cái gì hay là ghi lại liền, tích lũy tư liệu cho những bài giảng kế tiếp. Nhiều năm nay, tôi không có khái niệm cuối tuần. Tôi thường ra khỏi nhà từ bảy giờ sáng và hiếm khi trở về trước chín giờ tối.
____
Bà xã ông không có ý kiến?
Bà xã biết tôi đang ở đâu và làm gì. Không cho tôi đi dạy, tôi quay lại kinh doanh, có thể ở nhà với gia đình vào hai ngày cuối tuần, nhưng những ngày khác, tôi đi đâu, làm gì thì bà ấy đâu có biết. Từ ngày đi dạy, tôi bớt uống rượu. Lên lớp, rượu bài tiết ra theo mồ hôi, rất kinh. Đô tôi khá mạnh. Mười năm học ở Nga, tôi toàn uống vodka. Thú vui đánh bài thâu đêm suốt sáng giờ cũng bỏ luôn. Có lẽ nhờ vậy mà thể trạng khỏe lên thấy rõ. Thêm nữa, bà xã không cho tôi đi dạy thì tôi ghét… tôi. Tôi không yêu mình thì không thể yêu bà xã.
Bà xã không cho tôi đi dạy thì tôi ghét… tôi. Tôi không yêu mình thì không thể yêu bà xã.
____
Trong chương trình đào tạo của Tâm Việt, có màn tung bóng, đội bát trên đầu, nhảy lên con lăn và giữ thăng bằng, dẫm lên đám miểng chai, rồi đi trên đinh. Ông dạy cái gì mà như “mãi võ bán thuốc cao”?
Những “trò” mà anh nói có tác động đến thái độ, hình thành tính cách. Tung bóng là rèn luyện sự khéo léo và kiên trì. Đội bát là “chuyên tâm và tập trung”. Nhảy lên con lăn, dẫm chân trần lên miểng chai, rồi đi trên đinh là học cách đối mặt và vượt qua nỗi sợ “liều lĩnh vượt trội”. Qua những bài học này, tôi muốn rèn luyện ý chí. Tôi nghĩ trong mỗi con người đều có những nỗi sợ. Chính nỗi sợ đó ngăn cản con người ta dám đương đầu, dám vượt qua chính mình. “Liều lĩnh vượt trội” “kiên định, khéo léo”, “Chuyên tâm, tập trung” là những tố chất thiết yếu để con người thành công. Muốn rèn tính cách phải dùng hành động, không thể dùng lời khuyên hoặc học thuộc. “Lửa thử vàng, gian nan thử sức”.
____
Thực tế, đã có sự cố đáng tiếc xảy ra đối với các học viên khi tập?
Vẫn là nỗi sợ mà thôi. Thủy tinh đủ dày, mảnh nào nhọn, thiết diện thấp, có áp suất bàn chân đè xuống là xoay lại. Còn những mảnh nằm ngang, thiết diện lớn, dẫm lên thủy tinh còn êm hơn đi trên sỏi. Khi chúng tôi bày sỏi, miểng chai, và đinh. Tất cả học viên đều chọn đi trên sỏi trước. Để thuyết phục học viên dẫm lên thủy tinh, chúng tôi thị phạm bằng cách cõng một học viên dẫm lên thủy tinh. Khi đã vượt qua được nỗi sợ dẫm lên miểng chai thì học viên mạnh dạn đi trên đinh. Chuyện tai nạn là có, một số học viên đã bị té, khi nhảy lên con lăn. Chúng tôi chấp nhận chịu toàn bộ viện phí trong trường hợp học viên bị tai nạn. Nhưng thay đổi chương trình thì không. Hai đề chọn một. Hiện nay, chúng tôi có một trợ giảng là người khuyết tật. Trước kia, anh ấy di chuyển bằng cách bò, hoặc có người thân dìu, các bác sĩ bảo sẽ phải “làm bò” suốt đời, nhưng bây giờ thì đã có thể tự đứng lên được, bước được được 5, 6 bước. Hàng ngày cậu ấy tập ngã lên ngã xuống mọi người lao vào định dìu, tôi phải ngăn. Xót ruột lắm, nhưng tôi hiểu rõ nguyên lý “muốn được nhiều phải mất rất nhiều”. Nguyên lý của chúng tôi là “Đổ vỡ là bố thành công, đời bạn đổ vỡ từ khi bạn không làm vỡ cái gì nữa”. Có những cán bộ lãnh đạo cao cấp, đưa con đến chỗ chúng tôi rồi lại đưa con về, vì “không có máy lạnh”, “không muốn thấy con làm vỡ bát”, vì xấu hổ… Như vậy là vị kỷ, không phải thương con.
Vấn đề là thay đổi nhận thức, mà chúng tôi thường gọi là thay chuẩn nền. Làm theo chuẩn mực cũ mà mong muốn có kết quả mới là điên. Chúng ta đã bước sang thế kỷ 21 được 10 năm rồi, không thể chỉ áp dụng các nguyên lý lỗi thời của thế kỷ 20 mà đi lên được. Nhìn ra thế giới, chỉ số thông minh logic IQ đã bị chỉ số “thông minh xúc cảm” (EQ) soán ngôi. Xúc cảm là yếu tố thúc đẩy con người hành động. Và chỉ có “hành động mới được trả công, hành động mới thành công”. Hành động chuyên nghiệp bao nhiêu thì được trả công nhiều bấy nhiêu. Muốn làm lớn thì phải dám nghĩ lớn, dám đương đầu. Nhà nước chủ trương “xóa đói giảm nghèo”. Xóa đói rồi lại đói. Giảm nghèo vẫn hoàn nghèo. Nhân dân thì nói đỡ nhục. Thế nào là đỡ nhục? Đỡ nhục thực chất là vẫn nhục. Tại sao không phải là xuất sắc vượt trội, giàu sang vinh quang, là sung sướng. Cách đặt vấn đề quyết định phương án giải quyết vấn đề, quyết định số phận con người và vận mệnh dân tộc. Khẩu hiệu của Tâm Việt là “Làm Tâm người Việt sáng hơn, nâng Tầm người Việt cao hơn” chính sự đau đáu của tập thể người Tâm Việt. Chúng tôi cam kết dấn thân tạo “Tính cách con người Việt”, “Khí phách thế hệ trẻ Việt” và “Hào khí dân tộc Việt” thời kinh tế hội nhập. Dân tộc ta đã từng hừng hực hào khí, là tâm điểm chú ý của toàn thế giới. Những thời trước 75 bao nhiêu người chỉ ước mơ sau một đêm ngủ mình thức dậy được làm người Việt. Không hiểu tại sao nhiều nhà khoa học lại tính toán là hàng trăm năm mình mới theo kịp Singapore, theo kịp Mã lai… Trước 75 họ là gì so với ta? Trước 65 Singapore đã tồn tại đâu? Việt nam đã từng hào hùng, chắc chắn chúng ta có thể tiếp tục hào hùng.
____
Núi sông dễ chuyển, bản tính khó dời…
Vì tư duy như vậy nên chúng ta đi vào cái “dễ dời” nhất, đó là kiến thức. Giáo dục hiện nay dạy có một kỹ năng, đó là thuộc lòng. Được mười điểm môn Lịch sử không có nghĩa là yêu đất nước. Thuộc lòng môn Đạo đức không có nghĩa là học sinh sẽ hành xử đạo đức. Tôi nghĩ giáo dục trong nước nên tiếp thu quan điểm kinh tế. Những gì sử dụng thường xuyên thì phải dạy thật sâu, thật xuất sắc, chẳng hạn như kỹ năng lắng nghe, thuyết trình, ra quyết định… Thực tế là người học hiện nay phải học quá nhiều thứ không bao giờ dùng đến, giống như nhà nghèo lại mua những của đắt tiền chất chật nhà. Thử hỏi có bao nhiêu người từ khi tốt nghiệp phổ thông dùng tang, cô tang hoặc tích phân, vi phân. Kiến thức thay đổi hằng ngày, trong khi thời gian và sức lực của con người thì hữu hạn. Cái khó nhất là dạy thái độ, ý chí, hình thành tính cách. Có ý chí là làm được hết. “Thần đèn” Nguyễn Cẩm Lũy đâu có học hành, trường lớp gì, mà dời được những căn nhà nặng hàng ngàn tấn, khiến nhiều nhà khoa học phải “tâm phục khẩu phục”. Cụ Nguyễn Du không chỉ tà đại thi hòa mà còn là một đại tài về quản lý. Bây giờ thế giới nói thông minh cảm xúc chiếm 85%, thông minh logic chỉ chiếm 15% của thành đạt, cụ đã nói “Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”, tâm 75%, tài 25%. Tôi dạy “tâm” trước. Còn tài thì rất dễ. Kiến thức nhan nhản trên mạng. Có ông thầy nào dám vỗ ngực tuyên bố rằng mình uyên bác bằng giáo sư “Gúc gồ” (Google) bằng chị Tám (1080).
____
Sau gần mười năm đi dạy, cuộc sống của ông có gì thay đổi?
Tôi bỏ thói quen có phòng làm việc xịn, ngồi điều hòa, ô tô sang trọng của cán bộ cao cấp ngành Dầu khí. Vẫn chạy xe gắn máy. Và không có phòng làm việc riêng.
____
Thế thì chừng nào mới giàu?
Cái nguy hiểm nhất của người Việt là hay so sánh cái xấu ở chỗ này với cái tốt ở chỗ khác. Ở đâu cũng có cái hay, cái dở. Có những giá trị không thể đo bằng đồng tiền. Nguyễn Thành Nam, Tổng Giám đốc FPT, đâu có thiếu tiền, mà vẫn đi xe ôm, xe buýt đi làm hằng ngày. Mục đích của mục đích của mục đích cuối cùng vẫn là “oai”, được cộng đồng tôn trọng. Nguyễn Công Trứ viết: “Làm trai đứng ở trong trời đất/Phải có danh gì với núi sông”. Nói như vậy không có nghĩa là tôi không muốn kiếm nhiều tiền. Hơn thế, tôi muốn kiếm được rất nhiều tiền mà muốn kiếm rất nhiều tiền thì phải đầu tư dài hơn. “Vì lợi ích trăm năm trồng người”.
____
Trong một lớp học ông trực tiếp đứng lớp tại TP. Hồ Chí Minh ngày 9/7, sĩ số chưa đến 30 người, trong đó phần lớn là học sinh sinh viên. Kiếm rất nhiều tiền từ đối tượng này e rằng khó?
Đúng. Hiện nay, 80% học viên của chúng tôi là học sinh sinh viên, còn lại là doanh nghiệp, cơ quan. Đây mới là đối tượng chúng tôi kiếm tiền. Thành ra, chúng tôi có hai mức học phí, học sinh sinh viên (HSSV) thì rất rẻ, còn doanh nghiệp thì tính rất cao, gấp hàng trăm lần HSSV.
____
Nhìn mặt tính tiền?
Chúng tôi “học” Robinhood, lấy của nhà giàu chia bớt cho người nghèo. Thực ra, đối tượng chính yếu tôi hướng đến vẫn là các bạn trẻ. Tham vọng của tôi là xây dựng một học viện mang tên Ý chí Việt, kiểu như học kỳ quân đội. Việt Nam mình cứ gần lúc tận số thì mới cố, nhiều khi cố cùng thì thành anh hùng. Tức là ranh giới giữa anh hùng và kẻ cố cùng nhiều khi không rõ ràng. Trong tất cả cuộc chiến chống ngoại xâm, thời nào chúng ta cũng có anh hùng. Tuy nhiên, trong lịch sử kinh doanh, chúng ta đang thiếu những anh hùng trong thời bình. Cũng không thể dùng những chuẩn mực anh hùng của thời chiến để làm thần tượng trong thời bình.
____
Ý ông là…
Tiếp xúc với các học viên, hỏi thần tượng của họ là gì, đa phần câu trả lời là những ngôi sao ca nhạc và sân cỏ. Tôi không phản đối khát vọng của họ, nhưng sao thì bao giờ cũng hiếm. Hãy thử hình dung, nếu tất cả đều chạy theo sân cỏ và sân khấu thì ai sẽ làm kinh tế. Chúng ta đang khủng hoảng những thần tượng trong thương trường.
____
Có bột mới gột nên hồ?
Tại sao vấn đề tiêu cực thì chẻ ba, chẻ tư sợi tóc, còn tích cực thì cầm chừng, nhỏ giọt. Tôi có cảm giác truyền thông bây giờ tiết kiệm lời khen đối với những doanh nhân thành đạt, tử tế. Nếu có thì cũng rất cầm chừng, nhỏ giọt. Ngược lại, một doanh nhân làm ăn thất bại, bị vướng vào vòng lao lý thì các báo đổ xô khai thác, đăng tải thông tin nhiều kỳ. Thành công mới khó, chứ thất bại thì dễ. Đừng quá cầu toàn. Bản chất con người là bầy đàn, bắt chước. Người ta không làm những gì không có trong đầu. Thiết nghĩ, nên quay trở lại với cách làm thời chiến. Hồi đó, ngước lên trời là Phạm Tuân, Tây Nguyên là anh hùng Núp, dân quân là chị Út Tịch, thế hệ trẻ là Kim Đồng… Bản chất con người là bắt chước thần tượng, khi nhỏ bắt chước người thân trong nhà, lớn lên bắt chước, học theo thần tượng. Thế hệ chúng tôi ai cũng có thần tượng riêng để mà làm chuẩn, nỗ lực, dấn thân phấn đấu, không cần phải định nghĩa, phân tích mày mò nhiều. Tôi nhớ thời còn đi học, ngày nào báo chí cũng nêu danh các anh hùng chiến sĩ có thành tích xuất sắc trên chiến trường. Chúng tôi luôn được các anh hùng chiến sĩ đến tận trường lớp chia sẻ khích lệ. Muốn dân tộc ta hào hùng trong thời kinh tế thị trường phải có rất nhiều thần tượng làm kinh tế xuất sắc trong các lĩnh vực khác nhau và các thần tượng bằng da bằng thịt ấy phải để cho con em chúng ta sờ nắn được, đụng chạm được thì dân tộc ta mới đi lên được. Phanh phui cái xấu rất quan trọng, nhưng như tôi đã nói ở trên, đỡ xấu vẫn là xấu. Phải phất cờ và móc cống, âm dương hài hòa. Phất cờ – tạo dựng nhiều thần tượng sản xuất kinh doanh giỏi. Móc cống – chỉ trích kẻ xấu. 80% phất cờ, 20% móc cống chắc chắn dân tộc mình sẽ hào hùng.
____
Một câu hỏi cuối. Năm nay đã bước sang tuổi 57, ông đã chuẩn bị cho sự nghỉ ngơi?
Trong lĩnh vực giáo dục, tôi mới là đứa trẻ lên ba. Còn quá nhiều thứ phải học, quá nhiều việc cần làm. Tôi không thích hưu trí. Nhiều người về hưu, nhất là lãnh đạo, rất mau chết. Vì ngoài cái ghế lãnh đạo được ban, họ không biết làm gì hết, rời ghế là mất luôn bản thân. Nhiều trường hợp, tôi biết, về hưu bắt đầu phẫn chí, chửi đổng xã hội. Chửi xã hội chán thì xoay qua chửi chính cái cơ quan mình từng là thủ lĩnh, như thể là mình vô can.
“Tuổi trẻ” khác với “sức trẻ”, tuy tôi đã gần 60 tuổi nhưng tôi luôn sống như một đứa trẻ lên 3 với bao ước vọng vươn lên, với bao điều còn phải làm phía trước, luôn cố gắng học hỏi tiến bộ để đi dạy học và dạy tiến bộ. Tôi mong muốn được mang “sức trẻ” đến cho người Việt ở mọi lứa tuổi để dân tộc Việt luôn là một dân tộc trẻ nhất, dân tộc học hỏi nhiều nhất, dân tộc tiến bộ nhanh nhất.
____
Xin cảm ơn ông.
