Theo một kết quả nghiên cứu của tuần san y học The Lancet (Anh), tại gần 50% quốc gia trên thế giới, tỷ lệ sinh sản đang sụt giảm nhanh, dẫn đến nguy cơ số trẻ sinh ra không bù đắp được dân số tử vong. Theo nhiều nhà nghiên cứu, hậu quả trước mắt của tình trạng này là “nhiều ông bà hơn các cháu” (more grandparents than grandchildren).
Cuộc nghiên cứu cho thấy vào năm 1950, trung bình mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh sản có đến 4,7 con, nay tỷ lệ đó chỉ còn 2,4 con, giảm gần 50%. Tuy nhiên, đó chỉ là con số trung bình trên bình diện toàn cầu, có sự chênh lệch khá lớn khi so sánh các nước hay khu vực với nhau. Chẳng hạn như tỷ lệ sinh sản ở Niger (Tây Phi) ngày nay vẫn còn ở mức 7,1%, trong khi ở đảo Cyprus, trung bình mỗi phụ nữ chỉ có một con trong thời kỳ sinh sản của họ.
Theo các nhà nghiên cứu về dân số học, khi một nước có tỷ lệ sinh sản trung bình dưới 2,1% thì có nghĩa là dân số nước đó đang sụt giảm theo thời gian. Trong số những nước phát triển đang đối mặt với tình trạng này, có thể kể phần lớn các nước châu Âu, Mỹ, Hàn Quốc và Úc. Song điều này không có nghĩa là tổng dân số đang sống trên những nước này bị sụt giảm, bởi sự chênh lệch âm giữa sinh suất và tử suất được bù đắp bởi dòng người di cư, nhập cư lớn lao từ các nơi khác đến.
Hiện có ba yếu tố chính chi phối vấn đề dân số ở các nước:
– Số trẻ tử vong giảm đi có nghĩa là các bà mẹ sinh ít đi.
– Số trường hợp phòng tránh thai đang ngày càng tăng cao.
– Số phụ nữ đi học và đi làm ngày càng tăng.
Nếu không có các dòng người nhập cư, nhiều nước sẽ phải đương đầu với tình trạng dân số già đi và sút giảm, dẫn đến nhiều hệ quả khác nhau. Theo tiến sĩ George Leeson, Giám đốc Viện Oxford nghiên cứu về dân số lão hóa, sự sụt giảm dân số không hẳn là điều bất lợi vì toàn bộ xã hội sẽ điều chỉnh dần theo những chuyển biến này. Ông cho rằng yếu tố chi phối đời sống kinh tế một nước không chỉ là dân số mà còn là cơ cấu dân số của nước đó. Nhiều cơ sở làm việc ở Anh đang có những thay đổi cần thiết, và ngay cả sự điều chỉnh tuổi về hưu ở 68 tuổi hiện nay cũng vẫn không mang lại sự ổn định.
Căn cứ vào những dữ liệu về dân số hiện nay, nhiều nhà nghiên cứu cho rằng các nước đang có dân số ở vào chiều hướng sút giảm cần khuyến khích phụ nữ trong nước sinh sản nhiều hơn, song thực tế cho thấy những biện pháp này thường không mang lại kết quả. Nhật Bản sẽ khó giải bài toán dân số giảm sút nếu không có một chính sách khuyến khích nhập cư rộng rãi, một vấn đề mà chính phủ Tokyo hiện đang quan tâm giải quyết.
- Xem thêm: Lo ngại dân số bị lão hóa tại Trung Quốc
Riêng Trung Quốc, với dân số tăng từ khoảng 500 triệu người vào năm 1950 lên 1,4 tỉ người hiện nay, với tỷ lệ sinh sản chỉ còn 1,5% vào năm 2017, đã bắt đầu cởi bỏ quy định “mỗi bà mẹ một đứa con”. Mặt khác, cơ cấu dân số cũng là điều khó giải quyết của Bắc Kinh, với tỷ lệ sinh sản 117 trai/110 gái, xã hội này để lộ tệ nạn phá thai theo giới tính, một loại hành vi không phù hợp về mặt y học và xã hội học.
Nói chung, trong tình trạng nhiều nước công nghiệp hóa đang có tỷ lệ dân số phát triển âm, cơ cấu dân số ở nhiều nước rất đa dạng, vấn đề cần được giải quyết trong phạm vi toàn cầu, với sự hợp tác của Liên Hiệp Quốc và nhiều nước trên thế giới.
– Tổng hợp
