Những cú lừa về tài chính và đầu tư là vấn đề thường được nhắc đến. Ở nước ta, những vụ lừa đảo đa phần chỉ liên quan đến lĩnh vực ngân hàng, các công cụ tài chính mới (mà gần đây nhất là vụ mất tiền trong tài khoản người dùng ví MoMo)… Còn trên thế giới, những vụ lừa đảo lớn, đặc biệt trong môi trường đầu tư, như của Bernie Madoff, thì không phải là hiếm (Bernie Madoff từng là chủ tịch của sàn giao dịch chứng khoán NASDAQ, người đã lừa số tiền lên tới 50 tỉ USD – theo CNN).
Để tránh rơi vào việc có thể bị lừa, khiến tiền mất tật mang, nhà đầu tư nói chung, nhà đầu tư chứng khoán nói riêng cần đặc biệt lưu tâm ba điều dưới đây trước khi giao tiền của mình cho cá nhân hoặc một doanh nghiệp nào đó.
Quy tắc 10 phút
Theo các chuyên gia tài chính, quy tắc 10 phút hiểu đơn giản là trước những giao dịch, công việc liên quan đến tiền bạc, nhà đầu tư phải dành ít nhất là 10 phút để suy nghĩ, tính toán thật kỹ, rồi mới ra quyết định.
Bởi một trong những chiêu trò mà những kẻ lừa gạt hay sử dụng đó là dùng sự giới hạn của thời gian, của cơ hội… để hối thúc, khiến chúng ta mất bình tĩnh, vội vàng đưa ra những quyết định sai lầm. Vì thế, khi đứng trước bất cứ một lời mời chào, thông tin nào đó, nhà đầu tư cần phải dành ít nhất 10 phút để kiểm tra danh tính, tên tuổi người đang nói chuyện với mình, hoặc thông tin, mã số thuế… của doanh nghiệp. Bởi trong điều kiện công nghệ hiện nay, kiểm tra thông tin của một cá nhân hay doanh nghiệp chỉ mất khoảng 5-10 phút.
Ngoài ra, Kirk Chisholm, Giám đốc đầu tư của Công ty Đầu tư Innovative Advisory Group, nhấn mạnh rằng số tiền càng lớn, thông tin càng quan trọng thì sự kiểm tra càng phải quy củ, chặt chẽ và cẩn thận. Bởi với những kẻ như Bernie Madoff, nếu không có thời gian nhìn nhận, đánh giá, gặp mặt, thì không thể nhận ra được bộ mặt thật của y.
“Trước khi Bernie Madoff bị bắt, nếu bạn gõ tên Bernie Madoff vào ô tìm kiếm của Google, bạn sẽ biết ông ta là chủ tịch sàn chứng khoán NASDAQ và chủ tịch của Bernard L. Madoff Investment Securities LLC. Một vỏ bọc thực sự đáng giá hàng chục tỉ USD. Tuy nhiên, bạn có thể tránh bị Bernie Madoff lừa nếu hiểu rõ con người thật của ông ta. Cụ thể là con trai của ông, Andrew và Mark (người đã khai ra hành vi phạm tội của Bernie Madoff với FBI – Cục Điều tra Liên bang Mỹ) và những nhân viên cấp cao của ông (Madoff đã thú nhận với một số nhân viên cấp cao trong công ty của ông việc về cơ bản, ông đang vận hành một mô hình Ponzi khổng lồ – trò vay tiền của người này để trả cho người khác” – Kirk Chisholm nói.
Mập mờ trong đa số vấn đề
Có hai điểm mà chỉ cần có sự mập mờ, nhà đầu tư cần nghĩ đến sự lừa đảo, đó là thông tin và cách thức đầu tư.
Elizabeth Avery, luật sư tài chính và là người sáng lập của Công ty Đầu tư Kalorama Capital, mô tả một hình thức lừa đảo khá phổ biến cô hay gặp, đó là trò “bơm” và “đổ”. Tức một cá nhân hay tổ chức nào đó sở hữu một cổ phiếu đang tăng giá tốt, sẽ mời người khác mua thông qua lời hứa hoặc các thông tin nội bộ. Đây là quá trình bơm. Sau khi nhiều người mua cổ phiếu này, chỉ ít ngày sau, nó sẽ lập tức rơi vào cảnh giảm giá mạnh. Đây là quá trình đổ.
“Đầu tư dựa trên thông tin nội bộ là một dấu hiệu của sự lừa đảo. Thậm chí giao dịch trong nội bộ ở nhiều quốc gia là hành vi bất hợp pháp, vì thế bạn nên cẩn trọng với những thứ như vậy” – Elizabeth Avery cho biết.
Còn điểm thứ hai, được Paul Ruedi, Tổng giám đốc của Công ty Đầu tư Ruedi Wealth Management, miêu tả, đó là những kẻ lừa đảo thường rất mập mờ trong việc mô tả cách thức chúng đầu tư, sử dụng tiền, thông tin… của chúng ta.
“Bạn biết Bernie Madoff nói về cách đầu tư của ông ta không? Ông ta dùng từ “gia vị bí truyền” để miêu tả nó. Thật là vui. Vì thế, bạn hãy hỏi thật cụ thể, tường tận. Đừng sợ trở thành kẻ nhiều chuyện, bởi khi một người dùng từ “bí mật” để mô tả cách đầu tư, quy trình làm việc của anh ta, tức là anh ta không thể hoặc đang từ chối giải thích với bạn, một dấu hiệu rất đáng nghi ngại” – Paul Ruedi khẳng định.
Đừng đầu tư vào những gì mình không chắc chắn
Cuối cùng, một quy tắc và cũng là điều thường được Warren Buffett khuyên nhà đầu tư, đó là đừng đặt tiền, niềm tin vào những thứ chúng ta không hiểu. Bởi những kẻ lừa đảo như Bernie Madoff thường sử dụng điểm yếu trong kiến thức của nhà đầu tư để thu hút họ cũng như khống chế, tác động và bưng bít những lỗ hổng trong quy trình của mình. Do đó, nhà đầu tư nên thật sự hiểu những gì mình đang phải đối mặt.
“Tại tòa, Bernie Madoff thậm chí đổ lỗi cho các nạn nhân của mình, bởi y cho rằng những thiệt hại của họ là do họ tự chuốc lấy. Bernie Madoff sau đó còn giải thích rằng nếu những nạn nhân chịu tìm hiểu kỹ những gì y nói và làm, họ sẽ nhận ra rằng tất cả chỉ là giả dối”- Paul Ruedi cho biết.
