Báo doanh nhân - DoanhnhanPlus.vn
05/06/2025
  • Đăng nhập
  • Trang chủ
  • Kinh doanh
    • Doanh nghiệp
    • Chuyện làm ăn
    • Hàng không
    • Tài chính
      • Chứng khoán
      • Ngân hàng
      • Bảo hiểm
      • Vàng
    • Thị trường
    • Bất động sản
      • Dự án
    • Hành Trình Thành Công
      • Khởi nghiệp
      • Quản trị
      • Marketing
      • Nhân sự
    • Đọc báo giùm bạn
      • Thời sự
      • Điểm tin
      • Thế giới
    • DoanhNhan-Hub
      • Khuyến mãi
      • Sự kiện
      • Hội thảo
      • Đào tạo
      • Thương mại
  • Doanh nhân
    • Góc nhìn
    • DN+trò chuyện
    • Nhân vật
    • Chia sẻ
    • Người dẫn đầu
  • Chốn Về Doanh Nhân
    • Giáo dục
      • Du học
      • Chọn trường
      • Học bổng
    • Góc Sống An Nhiên
      • Chuyện nhà tôi
      • Sống
      • Mối quan hệ
    • Sống khoẻ
      • Năng Lượng Mới
        • Tình Yêu Bản Thể
      • Dinh dưỡng
      • Y tế
      • Thư gởi người bận rộn
      • Sống Thể thao
        • Golf
        • Quần vợt
        • Bóng đá
    • Du lịch
      • Điểm đến
        • Tours du lịch
      • Điểm Đến Tạo Giá Trị
    • Ẩm thực
      • Món ngon
      • Hương vị quê nhà
      • Thức uống
      • Nhà hàng
        • Party
    • Không gian sống
      • Kiến trúc
      • Nhà đẹp
      • Văn phòng
  • Văn hoá
    • Giải trí
      • Âm nhạc
      • Phim
      • Sân khấu
      • Sao & Showbiz
      • Truyền hình
    • Nghệ thuật
      • Hội họa
      • Nhiếp ảnh
    • Sách
    • Tản mạn
      • Truyện ngắn
      • Sống chậm & Nghĩ sâu
      • Trà dư tửu hậu
      • Thư giãn
        • Thang thuốc bổ
    • Kiến thức
      • Chuyện lạ
      • Tư liệu
  • Lịch lãm
    • Thời trang
      • Bộ ảnh thời trang
      • Trang sức
      • Phụ kiện
      • Style guide
      • Trend
    • Làm đẹp
      • Bí quyết làm đẹp
        • Tin làm đẹp
      • Mỹ phẩm
    • Góc đàn ông
    • Đồng hồ
    • Shopping
    • DN+chọn
  • Xe
    • Xe hơi
    • Góc Biker
    • Du thuyền
    • Khám phá
  • Công nghệ
    • Điện thoại
    • Máy tính
    • Máy tính bảng
    • Nghe nhìn
    • Máy ảnh
    • Nhịp sống số
    • Thiết bị gia đình
CHIA SẺ
  • Trang chủ
  • Kinh doanh
    • Doanh nghiệp
    • Chuyện làm ăn
    • Hàng không
    • Tài chính
      • Chứng khoán
      • Ngân hàng
      • Bảo hiểm
      • Vàng
    • Thị trường
    • Bất động sản
      • Dự án
    • Hành Trình Thành Công
      • Khởi nghiệp
      • Quản trị
      • Marketing
      • Nhân sự
    • Đọc báo giùm bạn
      • Thời sự
      • Điểm tin
      • Thế giới
    • DoanhNhan-Hub
      • Khuyến mãi
      • Sự kiện
      • Hội thảo
      • Đào tạo
      • Thương mại
  • Doanh nhân
    • Góc nhìn
    • DN+trò chuyện
    • Nhân vật
    • Chia sẻ
    • Người dẫn đầu
  • Chốn Về Doanh Nhân
    • Giáo dục
      • Du học
      • Chọn trường
      • Học bổng
    • Góc Sống An Nhiên
      • Chuyện nhà tôi
      • Sống
      • Mối quan hệ
    • Sống khoẻ
      • Năng Lượng Mới
        • Tình Yêu Bản Thể
      • Dinh dưỡng
      • Y tế
      • Thư gởi người bận rộn
      • Sống Thể thao
        • Golf
        • Quần vợt
        • Bóng đá
    • Du lịch
      • Điểm đến
        • Tours du lịch
      • Điểm Đến Tạo Giá Trị
    • Ẩm thực
      • Món ngon
      • Hương vị quê nhà
      • Thức uống
      • Nhà hàng
        • Party
    • Không gian sống
      • Kiến trúc
      • Nhà đẹp
      • Văn phòng
  • Văn hoá
    • Giải trí
      • Âm nhạc
      • Phim
      • Sân khấu
      • Sao & Showbiz
      • Truyền hình
    • Nghệ thuật
      • Hội họa
      • Nhiếp ảnh
    • Sách
    • Tản mạn
      • Truyện ngắn
      • Sống chậm & Nghĩ sâu
      • Trà dư tửu hậu
      • Thư giãn
        • Thang thuốc bổ
    • Kiến thức
      • Chuyện lạ
      • Tư liệu
  • Lịch lãm
    • Thời trang
      • Bộ ảnh thời trang
      • Trang sức
      • Phụ kiện
      • Style guide
      • Trend
    • Làm đẹp
      • Bí quyết làm đẹp
        • Tin làm đẹp
      • Mỹ phẩm
    • Góc đàn ông
    • Đồng hồ
    • Shopping
    • DN+chọn
  • Xe
    • Xe hơi
    • Góc Biker
    • Du thuyền
    • Khám phá
  • Công nghệ
    • Điện thoại
    • Máy tính
    • Máy tính bảng
    • Nghe nhìn
    • Máy ảnh
    • Nhịp sống số
    • Thiết bị gia đình
CHIA SẺ
DoanhnhanPlus.vn

Tiếc nuối lớn nhất của Darwin và suy ngẫm của ông vào cuối đời về những gì khiến cho cuộc đời trở nên đáng sống

24/01/2022
Trong Chia sẻ

 

Bài viết của MARIA POPOVA

Nếu được sống lại cuộc đời mình một lần nữa, tôi sẽ đặt ra quy định là phải đọc một vài bài thơ và nghe một vài bản nhạc ít nhất một lần mỗi tuầnCharles Darwin
Tiếc nuối lớn nhất của Darwin và Suy ngẫm của ông vào cuối đời về những gì khiến cho cuộc đời trở nên đáng sống - 4
Charles Darwin (1809–1882) trong những năm cao tuổi (1881). Ảnh của Bettmann/Corbis

Lời nói đầu. Đây là một hiện tượng đặc biệt. Darwin, từ một người thời trẻ hết sức ngưỡng và rung cảm mạnh mẽ trước thi ca và âm nhạc, hay những cảnh tượng thiên nhiên hùng vĩ, lúc tuổi về chiều đã trở thành một người không còn cảm xúc gì nữa đối với những thứ đó, “bị mù, điếc, và đã chết trong đời sống của cảm xúc mà cái đẹp truyền cảm hứng cho chúng ta”. Tại sao, ông tự hỏi. Nhưng dường như ông không có một câu trả lời. Có lẽ ông chưa tự quan sát như ông từng quan sát thế giới động và thực vật. Trong cả cuộc đời, ông không rời mối quan tâm đến thế giới các loài với vô số bài toán đặt ra, để tìm cách giải thích tại sao chúng như thế này hay như thế kia, có những đặc tính như thế kia mà không phải khác. Mỗi chi tiết nhỏ nhặt không qua khỏi sự chú ý của ông. Và ông nghĩ tới nghĩ lui cho đến khi ông tìm được một lời giải thích thích đáng. Tác phẩm của ông không phải được hoàn hảo một sớm một chiều, mà luôn luôn cần tu chỉnh và bổ sung, một công việc cần cả đời ông. Ông sống với thế giới khoa học của ông từ sáng đến chiều, đến tận đêm khuya, ngày này qua ngày khác, năm này qua năm khác, cả cuộc đời như thế. Thế giới này ngày càng mở rộng thành một vương quốc tự nó. Rung cảm của ông không còn dành cho thi ca, âm nhạc và những cái đẹp thế gian, mà cho sự hiểu biết khoa học về các loài, vượt lên cái nhìn của đời thường. Thực tế ông đã chuyển từ thế giới thế tục sang thế giới khoa học thuần túy, cùng với những cảm xúc của ông trước những cái “vẻ đẹp hùng vĩ” khác mà chỉ mình ông nhìn thấy. Tại sao con người của Xứ sở buổi chiều lại có những rung cảm mạnh mẽ với thế giới tinh thần như thế? Tại sao trong một thế giới rất mộ đạo mà họ lại yêu khoa học còn hơn cả yêu tôn giáo? Chỉ có tình yêu mạnh mẽ như thế mới tạo ra khoa học, như Einstein nói. Có lẽ vì đó là “khí chất” của người phương Tây. Một nhà nghiên cứu khoa học có lẽ khó “già” đối với khoa học hơn là “già” đối với thế giới thế tục. Cảm xúc của họ dần dần chuyển sang thế giới tinh thần của các định luật khoa học với tất cả vẻ đẹp của nó. Albert Einstein là một trường hợp tương tự, nhưng có lẽ không triệt để như Darwin. Mà ông cũng không còn thì giờ để suy nghĩ. Vào những năm cuối đời, ông cũng cất đi cây vĩ cầm mà ông từng yêu thích từ thời trẻ. Lúc nằm trên giường bệnh ông còn xin cô thư ký mang cho ông giấy bút để ông tính toán tiếp về bản đồ của Chúa. Các định luật khoa học mang lại những rung cảm lớn nhất đối với các nhà khoa học khi họ khám phá ra. Họ sống với thế giới thế tục chỉ còn bằng thân thể, nhưng đầu óc họ đã sống ở thế giới khác, nơi các định luật là nền tảng của sự vận hành vũ trụ.

Darwin có suy nghĩ, rằng nếu sống lại một cuộc đời nữa, ông sẽ “kỷ luật” hơn: dành thời gian mỗi tuần đọc vài bài thơ, và nghe vài bản nhạc hay, để giữ thói quen đó, để làm phần não trách nhiệm cho cảm xúc không bị teo lại. Nhưng liệu ông có thành công hay không? Có thể cũng không. Phần não kia của ông có thể không hề bị teo lại, mà lý do chính là ông đã chuyển sang sống hoàn toàn trong thế giới khác rồi, thế giới thu hút mọi tâm trí của ông, và có những vẻ đẹp huyền bí của những bức tranh lớn của nó. Ông không thể ngồi yên để thưởng thức thơ hay nghe nhạc mà rung cảm, bởi tâm trí ông lúc nào cũng lo săn đuổi các bài toán của thế giới bên kia. Einstein cũng không còn đủ kiên nhẫn để kéo đàn và thưởng thức. Đầu óc ông đang theo cuộc truy tìm bản đồ của Chúa. Những nhà khoa học giống như những “thợ săn”. Khi họ thấy dấu vết “con mồi”, họ không còn tâm trí cho những chuyện khác nữa. Họ phải truy tìm “con mồi” cho đến cùng. Họ có thể hiểu chúng ta, nhưng chúng ta không thể nào hiểu họ, bởi thiếu những trải nghiệm vĩ đại không phải dành cho đời thường mà họ đã đi qua.

Khoa học đã đem lại cho họ một vương quốc mới, cuộc chơi mới, niềm vui mới, và một “đức tin” mới, thay thế những thứ tương tự của đời thường. Hạnh phúc của họ là ở đó. Tâm tư họ là ở đó. Mặc dù Einstein vẫn còn dấn thân cho thế giới nhân loại, nhưng tâm tư ông ở nơi khác, “trên trời”. Bao lâu chúng ta còn thưởng thức được âm nhạc, thi ca, chúng ta vẫn còn ở dưới đất. Chỉ có những nhà khoa học có những khám phá lớn mới hiểu tại sao họ bị thu hút bởi thế giới bên kia, điều chúng ta không hiểu nổi, bởi chúng ta sống trong thế gian này. Những nhà soạn nhạc lớn thì cũng thường tìm cảm hứng của mình từ “trên trời” để viết ra những nốt nhạc cho thế gian. Sau khi đã giác ngộ trở về thăm nhà cũ, Đức Phật tặng đã cho đứa con trai mình không phải vàng bạc hay châu báu, mà chiếc bình Bát, phương tiện để tìm đến giác ngộ với niềm vui vĩnh hằng. Ngài đã sống với thế giới bên kia. NXX (Xem Kỷ yếu Thuyết tiến hóa & Charles Darwin năm 2009: https://rosetta.vn/nguyenxuanxanh/ky-yeu-thuyet-tien-hoa-150-nam-charles-darwin/)

Tiếc nuối lớn nhất của Darwin và Suy ngẫm của ông vào cuối đời về những gì khiến cho cuộc đời trở nên đáng sống - 1
Charles Darwin, 6 tuổi. Chân dung do Ellen Sharples chụp năm 1816

Một thế kỷ trước khi cuốn bách khoa toàn thư Những kỳ quan thiên nhiên mà mọi trẻ em phải biết rơi vào tay của cậu bé Alan Turing và gieo mầm những ý tưởng sẽ nở rộ thành cuộc cách mạng máy tính, một bách khoa toàn thư có tựa đề Những kỳ quan của thế giới đã rơi vào tay Charles Darwin[1] bé nhỏ, gieo vào cậu niềm đam mê với những chuyến đi đến những vùng đất kỳ diệu xa xôi của thiên nhiên, điều đã đưa Darwin lên con tàu Beagle để thực hiện những quan sát mà cuối cùng đã đơm hoa kết trái trong cuộc cách mạng tiến hóa của ông.[2]

Darwin lớn lên trong Thời kỳ Hoàng kim của những nhà thơ-thiên nhiên (nature-poets)[3] vĩ đại, những ngày tháng mà Wordsworth[4] tuyên bố rằng “thơ là hơi thở và tinh thần thanh tao hơn của toàn bộ tri thức… sự biểu hiện đầy cảm xúc trên khuôn mặt của mọi Khoa học” – và vì vậy, niềm đam mê của cậu bé Charles đối với khoa học về tự nhiên đã hòa quyện với niềm đam mê vẻ đẹp lộng lẫy của nó, được hướng vào sự mê hoặc đầy thi vị và thẩm mỹ của nghệ thuật nhân loại.

Giữa các giờ học về Euclid, cậu thiếu niên Charles ngồi hàng giờ đọc thơ Wordsworth, Coleridge, Shelley, Byron, Shakespeare, Milton. Sau đó, khi chỉ có thể mang theo một cuốn sách duy nhất trong chuyến hải hành của mình, Darwin đã mang theo cuốn Thiên đường đã mất (Paradise lost).[5]

Tiếc nuối lớn nhất của Darwin và Suy ngẫm của ông vào cuối đời về những gì khiến cho cuộc đời trở nên đáng sống - 2
Minh họa của William Blake cho một ấn bản hiếm năm 1808, cuốn “Thiên đường đã mất” của John Milton

Ở tuổi 20, sau khi dự một “buổi họp mặt âm nhạc” ở Birmingham, Darwin đã viết cho người anh em họ của mình: “[Đó] là điều tuyệt vời nhất mà tôi từng trải qua”. Tình yêu âm nhạc của ông trở nên mãnh liệt đến nỗi, khi bắt đầu xây dựng những ý tưởng của mình về nguồn gốc tiến hóa, ông đã sắp xếp những cuộc dạo bộ-để-tư duy (thinking-walks) sao cho có thể nghe được dàn hợp xướng tại Nhà nguyện Kings College. “Nó mang lại cho tôi cảm giác sung sướng tột độ, đến mức mà đôi khi tôi cảm thấy ớn lạnh xương sống”, – lúc về già ông hồi tưởng lại và cảm thấy khó hiểu về việc âm nhạc có thể khiến ông xúc động sâu sắc đến như vậy, dù ông có khả năng cảm âm rất kém. (Ở đây, Darwin trở thành nạn nhân của thời đại mình và của sự đào tạo; ông tìm kiếm một lời giải thích mang tính sinh lý học trước khi tâm lý học và khoa học thần kinh ra đời – khi chúng ta chưa hiểu được cách âm nhạc lay động chúng ta, không phải bằng cơ chế giác quan mà bằng đòn bẩy cảm xúc – nghệ thuật diễn giải tối thượng của ý thức cao hơn (của con người, ND), để cho “vật chất cảm thấy thú vui ở âm nhạc và trở thành Bach”[6].)

Cảm xúc này về cái đẹp, niềm vui thích này về thi ca bản địa và tính nhạc của sự sống, đã đồng hành cùng Darwin khi ông ngày càng đi sâu hơn vào khoa học, để rồi xuất hiện với không gì khác hơn là một trật tự thế giới mới của sự hiểu biết thế giới tự nhiên và vị trí của chúng ta trong đó. Trong những tháng cuối cùng hoàn tất cuốn Về nguồn gốc các loài, Darwin ở tuối bốn mươi chín đã viết trong một bức thư ngập tràn hạnh phúc gửi Emma, người vợ và tình yêu lớn của ông:

Anh dạo bộ xa hơn trảng cỏ một chút trong vòng một tiếng rưỡi đồng hồ… màu xanh lá cây đậm nhưng tươi mới của những cây linh sam Scotchland cổ thụ, màu nâu của những chùm hoa rủ xuống từ những thân cây bạch dương già, với các thân cây màu trắng của chúng và một đường viền xanh lá xa xa từ những tán thông, tạo nên một khung cảnh cực kỳ đẹp mắt… một dàn đồng ca tiếng chim bao quanh anh, những chú sóc nhảy nhót trên cành, và vài chú chim gõ kiến đang vui cười… đó là một khung cảnh êm đềm và thôn dã như anh đã từng thấy và không mảy may quan tâm đến việc muông thú hay chim chóc được hình thành ra sao.

Tiếc nuối lớn nhất của Darwin và Suy ngẫm của ông vào cuối đời về những gì khiến cho cuộc đời trở nên đáng sống - 2
Minh họa của Jackie Morris cho cuốn “Ngôn từ đã mất” (The Lost Words) của Robert Macfarlane – một hành động phản kháng bằng thơ ca trong thế kỷ XXI để chống lại sự xóa bỏ thiên nhiên khỏi danh mục trí tưởng tượng ngây ngất (ecstatic imagination) của con người

Khi con tàu Beagle đưa Darwin đến Brazil ở độ tuổi hai mươi lăm, chứng kiến vẻ hùng vĩ của khu rừng nhiệt đới, ông đã sững sờ ghi trong nhật ký:

Không thể mô tả nổi những cảm xúc cao độ của sự kinh ngạc, ngưỡng mộ và sùng kính, những cảm xúc đang lấp đầy và nâng cao tâm trí tôi.

“Những cảm xúc cao độ” này đã định hình nên ý niệm của ông về tính thánh thần – ông nhận thấy rằng, trải nghiệm sùng kính mà mọi người xem như bằng chứng về Đức Chúa Trời của họ dựa trên cùng một “cảm giác thăng hoa” mà sự hùng vĩ của thiên nhiên khuấy động trong tinh thần họ“, những cảm xúc mạnh mẽ tương tự, dù mơ hồ, như khi được âm nhạc phấn khích gây nên”. (Hai thế kỷ sau, nhà thơ nữ và tự nhiên học Diane Ackerman sẽ lặp lại và dung hòa ý tưởng này trong ý niệm đáng yêu của bà về ”Người Ngây ngất Trái đất” (the Earth Ecstatic)[7] như một tôn giáo cá nhân).

Tiếc nuối lớn nhất của Darwin và Suy ngẫm của ông vào cuối đời về những gì khiến cho cuộc đời trở nên đáng sống - 5
Chiếc tàu HMS Beagle tại eo biển Magellan (1834) đã mang chàng thanh niên Charles Darwin đi khám phá để rồi tìm ra quy luật tiến hóa của các loài

 Nhưng rồi, khi Darwin già đi, một điều gì đó đã xảy đến – điều mà bản thân ông cũng phải vật lộn để hiểu, điều đã khiến ông vô cùng buồn phiền: Niềm vui sống động rạng rỡ này thông qua trải nghiệm siêu việt về cái đẹp – hoặc qua bản giao hưởng mùa xuân của những tiếng chim hót, hay qua bản sonata của Bach, hay từ một bài thơ của Whitman, hoặc trong ánh nắng nghiêng nghiêng trên một cây sồi mấy trăm năm tuổi – đã trở nên mờ nhạt, và rồi tắt ngấm sau đó. Darwin thấy mình tỉnh táo về tinh thần và năng động, nhưng lại mù, điếc, và đã chết trong đời sống của cảm xúc mà cái đẹp truyền cảm hứng cho chúng ta.

Điều này mang đến cho ông nỗi tiếc nuối lớn nhất cũng như cái nhìn sâu sắc nhất của ông về mục đích của cuộc sống.

Trong những năm cuối đời, mỗi buổi chiều Darwin đều dành ra một giờ để suy ngẫm về cuộc đời mình và để truyền đạt ý nghĩa nguồn gốc tiến hóa của vũ trụ các loài mà ông đã khám phá được trong bảy thập kỷ cuộc đời mình. Trong một tập hợp các bản phác thảo tự truyện mà ông viết cho các con mình, với tiêu đề “Những hồi ức về sự phát triển của đầu óc và tính cách của cha”, ông đã xem xét điều gì khiến chúng ta là con người, điều gì làm cho chúng ta hạnh phúc và điều gì làm cho cuộc đời đáng sống. Sau khi ông qua đời, nhận thấy những ghi chép này chứa đựng nhận thức vô cùng sâu sắc và những giá trị phổ quát, các con ông đã biên tập và xuất bản chúng thành Tự truyện của Charles Darwin.

Tại một trong những hồi ức này, Darwin cao tuổi viết:

Trí óc tôi đã thay đổi trong hai mươi hay ba mươi năm qua… Thơ nhiều thể loại… đã mang lại cho tôi rất nhiều thích thú… Những bức tranh đã cho tôi niềm vui đáng kể, cũng như âm nhạc đem lại niềm hân hoan to lớn… Nhưng trong nhiều năm nay, tôi không thể nào đọc hết một câu thơ… Âm nhạc nói chung khiến tôi suy nghĩ quá nhiều về những gì tôi đang làm, thay vì mang lại cho tôi niềm vui. Tôi giữ lại được chút hứng thú đối với phong cảnh đẹp, nhưng nó không mang lại cho tôi niềm hân hoan tinh tế như trước đây tôi từng có.

Trong một tâm thái sáng suốt và khiêm tốn khác thường, và với tầm nhìn sâu rộng so với những gì chúng ta biết được về não bộ cho tới lúc đó, Darwin hướng tâm trí của mình vào việc xem xét hoạt động bên trong của chính nó, soi sáng bản chất cốt yếu nhất của ”động vật con người” (human animal) – một con thú của cảm giác, được tạo ra không phải vì sự tàn bạo mà vì vẻ đẹp:

Đầu óc tôi dường như đã trở thành một cỗ máy để nghiền rất nhiều bộ sưu tập lớn dữ liệu thực tế thu lượm được thành các định luật phổ quát, nhưng vì sao điều này lại gây ra sự teo lại của riêng phần não bộ, nơi mà các thú vui thanh tao hơn hoạt động, điều đó tôi không thể hiểu được. Tôi cho rằng một người mà đầu óc được tổ chức cao hơn hoặc cấu tạo tốt hơn đầu óc của tôi, sẽ không phải chịu đau khổ như vậy; và nếu tôi được sống lại cuộc đời của mình một lần nữa, tôi sẽ đặt ra một quy định: phải đọc một vài bài thơ và nghe một vài bản nhạc ít nhất một lần mỗi tuần; vì có lẽ, các phần não giờ đây đã bị teo của tôi đã có thể duy trì hoạt động nếu chúng được sử dụng. Mất đi những thú vui này là mất đi hạnh phúc, có thể gây tổn hại đến trí tuệ, và nhiều khả năng hơn, là gây tổn hại đến nhân cách đạo đức, qua việc làm suy yếu phần cảm xúc trong bản tính của chúng ta.

Hãy đọc thêm những gì Mary Shelley[8] đã viết trong kỷ nguyên của Darwin về một thế giới-thế kỷ-21 bị một đại dịch chết người tàn phá, về những gì khiến cuộc đời trở nên đáng sống; và hãy đọc những gì Walt Whitman đã viết không lâu sau khi trải qua một cơn đột quỵ gây liệt người, về sự khao khát vẻ đẹp thiên nhiên đã giúp ông khôi phục lại sức sống ra sao; rồi sau đó, đọc lại câu chuyện về sự mất mát lớn nhất của Darwin đã định hình quan điểm của ông về cuộc sống thế nào.

________
[1] Charles Darwin (12 tháng Hai năm 1809 – 19 tháng Tư năm 1882)
[2] Những quyển sách khoa học đại chúng cũng đã từng có ảnh hưởng lớn lên sự phát triển của Albert Einstein, như bộ sách khoa học đại chung của Aaron Bernstein đã trình bày từ đông vật, thảo mộc, núi non, hành tinh, thiên thạch, khí hậu, núi lửa và động đất,…. Đặc biệt cuốn sách “Lực và Chất” (Kraft und Stoff) của Ludwig Büchner đã trình bày hiện trạng của khám phá thiên nhiên lúc bấy giờ thành một loại thế giới quan có tính cách triết học duy vật hay duy tự nhiên. Khoa học, theo cách trình bày này, muốn và đang vén bức màn của tạo hoá trước mắt con người, muốn giải thích tất cả những hiện tượng trên trời và dưới đất một cách khoa học. Xem trong EINSTEIN (NXX).
[3] Nature-poets là những nhà thơ mà thiên nhiên là chủ đề chính trong sáng tác của họ.
[4] William Wordsworth (7 tháng 4 năm 1770 – 23 tháng 4 năm 1850) là một nhà thơ lãng mạn người Anh, cùng với Samuel Taylor Coleridge, ông đã giúp khởi xướng Thời kỳ Lãng mạn trong văn học Anh với ấn phẩm chung của họ là Lyrical Ballad (1798). Nguồn: Wikipedia
[5]  Thiên đường đã mất (Paradise Lost) – là một thiên sử thi viết theo thể thơ không vần (blank verse) của John Milton kể về lịch sử của con người đầu tiên – Adam. Thiên đường đã mất được in lần đầu tiên năm 1667 gồm 10 quyển. Bản in năm 1674 gồm 12 quyển.
Cuốn Thiên đường đã mất được in lại rất nhiều lần trong nhiều thế kỷ và được dịch ra rất nhiều thứ tiếng, trong đó có tiếng Việt.  Nguồn: https://mocmedia.com.vn/
[6] Câu nói “vật chất cảm thấy thú vui ở âm nhạc và trở thành Bach” là của nhà thơ-thiên nhiên Diane Ackerman muốn nói về sự tiến hóa của thế giới vật chất từ thời khởi thủy của trái đất nhiều tỷ năm lúc mới hình thành, và một phần thế giới vật chất ấy dần dà biết cảm xúc, tư duy, biết vui với âm nhạc, biết hát opera, và trở thành Bach hay Mozart.
[7] Xem thêm về Diane Ackerman: https://www.themarginalian.org/2020/12/23/diane-ackerman-earth-ecstatic/
[8] Mary Shelley (1797-1851) sống cùng thời với Charles Darwin. Bà là tác giả của quyển sách nổi tiếng Frankenstein.
Share on Facebook
Nguồn Courtesy themarginalian.org
Theo: Đỗ Thị Thu Trà và Lê Tùng Quân dịch | Nguyễn Xuân Xanh xem lại
Từ khoá: Âm nhạcCharles DarwinEinsteinthi ca

Bạn có thể quan tâm

Báo cáo Kinh tế Xanh Đông Nam Á 2025: Đổi mới hệ thống để tăng trưởng bền vững và giảm phát thải - 2
Chia sẻ

Báo cáo Kinh tế Xanh Đông Nam Á 2025: Đổi mới hệ thống để tăng trưởng bền vững và giảm phát thải

06/05/2025
'Đại học khởi nghiệp' là chìa khóa mở ra tương lai cho sinh viên Việt Nam - 3
Chia sẻ

‘Đại học khởi nghiệp’ là chìa khóa để mở ra tương lai cho sinh viên Việt Nam

04/05/2025
ManageEngine mở rộng hệ thống tích hợp, tăng tốc chuyển đổi số cho doanh nghiệp
Chia sẻ

ManageEngine mở rộng hệ thống tích hợp, tăng tốc chuyển đổi số cho doanh nghiệp

02/04/2025
Khám phá 5 luận điểm kiến trúc nhiệt đới đương đại cùng KTS. Bùi Thế Long trên Architecture Lab
Chia sẻ

Khám phá 5 luận điểm kiến trúc nhiệt đới đương đại cùng KTS. Bùi Thế Long trên Architecture Lab

13/02/2025
'Bí danh Huỳnh Phương Đông' - Ký ức lịch sử bằng thư tay và ký họa - 6
Hội họa

‘Bí danh Huỳnh Phương Đông’ – Ký ức lịch sử bằng thư tay và ký họa

12/04/2022
Hiệp hội Nhiếp ảnh Thế giới công bố những bức ảnh đoạt Giải thưởng Quốc gia năm 2021 - 2
Nhiếp ảnh

Hiệp hội Nhiếp ảnh Thế giới công bố những bức ảnh đoạt Giải thưởng Quốc gia năm 2021

17/02/2021
Triển lãm "Ký Thác Hư Không"
Hội họa

Triển lãm “Ký Thác Hư Không – Entrusting to Emptiness” – Sự chuyển động trong ký ức và di sản

26/06/2024
Monet vẽ tranh hoàng hôn Étretat vào giờ nào?
Hội họa

Monet vẽ tranh hoàng hôn Étretat vào giờ nào?

05/03/2014
Lặng lẽ Nguyễn Cao Nguyên
Hội họa

Lặng lẽ Nguyễn Cao Nguyên

01/11/2015

VĂN HOÁGIẢI TRÍ

Buổi Hòa nhạc Sunshiny days - Những ngày rực nắng
Âm nhạc

Buổi Hòa nhạc “Sunshiny days – Những ngày rực nắng”

14/06/2018
Sự thật góc khuất cuộc đời nhà soạn nhạc thiên tài Beethoven -10
Âm nhạc

Sự thật góc khuất cuộc đời nhà soạn nhạc thiên tài Beethoven

17/09/2020
Đạo diễn M. Night Shyamalan trở lại với phim kinh dị mới
Phim

Đạo diễn M. Night Shyamalan trở lại với phim kinh dị mới

04/04/2014

DOANHNHAN+ĐỀ XUẤT

Park Bo Young – Bảo chứng doanh thu của điện ảnh Hàn Quốc
Sao & Showbiz

Park Bo Young – Bảo chứng doanh thu của điện ảnh Hàn Quốc

Đăng bởi Vân Dương
14/09/2018
Trấn Thành và Wren Evans lần đầu xuất hiện tại Giải thuởng truyền hình Châu Á 2022 - 2
Sao & Showbiz

Trấn Thành và Wren Evans lần đầu xuất hiện tại Giải thuởng truyền hình Châu Á 2022

Đăng bởi Minh Lâm
03/12/2022
Phương Thanh: “Tôi bây giờ rất ung dung” 2
Sao & Showbiz

Phương Thanh: “Tôi bây giờ rất ung dung”

Đăng bởi Minh Minh
09/01/2019

THƯGIÃN

Sự yên tĩnh đáng sợ!!!

Sự yên tĩnh đáng sợ!!!

21/05/2014
Về nhà hỏi trẻ

Về nhà hỏi trẻ

01/10/2016
Sự thật phũ phàng!!!

Sự thật phũ phàng!!!

28/05/2015
Xem ra… lợi bất cập hại!!!

Xem ra… lợi bất cập hại!!!

16/10/2014
Thang thuốc bổ: Giá của hợp đồng hôn nhân vô thời hạn -3

Giá của hợp đồng hôn nhân vô thời hạn

08/11/2019

ĐỌCSÁCH

Khởi động giải thưởng Sách Hay 2012
Sách

Khởi động giải thưởng Sách Hay 2012

Đăng bởi DoanhNhân+
18/05/2012

Sáng ngày 6-5 vừa qua, tại hội thảo Sách và chấn hưng giáo dục do Bộ Văn hóa - Thể...

Doanh nhân Hồ Văn Trung: Từ cậu bé chăn trâu đến chủ tịch tập đoàn toàn cầu - 2

Doanh nhân Hồ Văn Trung: Từ cậu bé chăn trâu đến chủ tịch tập đoàn toàn cầu

11/01/2024
Giải mã những tin đồn về ung thư trong Bộ sách 'Ung Thư: Tin đồn và sự thật'

Giải mã những tin đồn về ung thư trong Bộ sách ‘Ung Thư: Tin đồn và sự thật’

07/10/2022
Sự thiệt thòi của người đọc Việt Nam

Sự thiệt thòi của người đọc Việt Nam

02/11/2012
Thuật viết lách từ A đến Z

Thuật viết lách từ A đến Z

25/06/2015
Bộ sách giúp bạn thiết kế sự nghiệp thành công

Bộ sách giúp bạn thiết kế sự nghiệp thành công

28/09/2022

MỚICẬP NHẬT

ASUS Gaming V16 – Mỏng nhẹ như ultrabook, mạnh mẽ như desktop - 1

ASUS Gaming V16 – Mỏng nhẹ như ultrabook, mạnh mẽ như desktop

03/06/2025
42 chuyến bay mỗi tuần - và một lời cam kết dài hạn từ FedEx với thị trường Việt

42 chuyến bay mỗi tuần – và một lời cam kết dài hạn từ FedEx với thị trường Việt

03/06/2025
Khi hiệu suất gặp di động: ROG Strix, Zephyrus và TUF đồng loạt nâng cấp GPU RTX - 2

Khi hiệu suất gặp di động: ROG Strix, Zephyrus và TUF đồng loạt nâng cấp GPU RTX

03/06/2025
Đà Nẵng thành điểm đến thứ ba của Emirates: Động lực mới cho kinh tế du lịch Việt 2

Đà Nẵng thành điểm đến thứ ba của Emirates: Động lực mới cho kinh tế du lịch Việt

03/06/2025
New Hyundai Creta 2025 – Khi SUV đô thị không còn là lựa chọn... mà là tuyên ngôn phong cách sống

New Hyundai Creta 2025 – Khi SUV đô thị không còn là lựa chọn… mà là tuyên ngôn phong cách sống

03/06/2025
SCG và bài toán tăng trưởng xanh: Từ con số tài chính đến niềm tin cộng đồng -2

SCG và bài toán tăng trưởng xanh: Từ con số tài chính đến niềm tin cộng đồng

03/06/2025
Amanoi tung bộ đôi nghỉ dưỡng 'định nghĩa lại sự xa xỉ' giữa thiên nhiên Vĩnh Hy - 2

Amanoi tung bộ đôi nghỉ dưỡng ‘định nghĩa lại sự xa xỉ’ giữa thiên nhiên Vĩnh Hy

03/06/2025
Honda Việt Nam 'chơi lớn' tháng 6: Ưu đãi trước bạ, lãi suất thấp, tặng bảo hiểm chính hãng

Honda Việt Nam ‘chơi lớn’ tháng 6: Ưu đãi trước bạ, lãi suất thấp, tặng bảo hiểm chính hãng

03/06/2025
VinFast bắt tay doanh nghiệp Việt, xây chuỗi cung ứng xe điện tầm quốc gia

VinFast bắt tay doanh nghiệp Việt, xây chuỗi cung ứng xe điện tầm quốc gia

01/06/2025
Toyota Việt Nam tăng tốc về đích: Chạm mốc gần 1 triệu xe – Tháng 5 rực rỡ với Vios và Yaris Cross

Toyota Việt Nam tăng tốc về đích: Chạm mốc gần 1 triệu xe – Tháng 5 rực rỡ với Vios và Yaris Cross

01/06/2025
Bao Phương Vinh lên ngôi Vô địch SCTV Cup 2025 với nữa tỷ đồng tiền thưởng - 5

Bao Phương Vinh lên ngôi Vô địch SCTV Cup 2025 với nữa tỷ đồng tiền thưởng

01/06/2025
'Vietnam Legends Championship 2025' với 500 ngàn USD giải thưởng tại Việt Nam - 5

‘Vietnam Legends Championship 2025’ với 500 ngàn USD giải thưởng tại Việt Nam

31/05/2025
Người đàn ông trung niên đang đứng trước gương, ánh mắt quyết đoán, biểu cảm mạnh mẽ, tượng trưng cho sự phục hồi testosterone tự nhiên và tinh thần sống đỉnh cao.

Bí mật testosterone: Hành trình tỉnh thức của người đàn ông trung niên

31/05/2025
Bàn ăn tinh tế tại Miên Saigon với món khai vị từ hoa dại và dưa gang, trong không gian mùa hè ấm cúng.

“Hạ Hoạch” tại Miên Saigon: Một bản giao hưởng vị giác giữa lòng Sài Gòn

31/05/2025
Facebook Youtube Instagram TikTok Threads
DoanhnhanPlus.vn

Mái nhà chung để những người bận rộn
cùng chia sẻ kinh nghiệm sống
và chuyện làm ăn.
Cầu nối cho những ý tưởng
khởi nghiệp sáng tạo.
Không gian chia sẻ, giao lưu văn hoá,
giải trí, mua sắm của doanh nhân.

DMCA.com Protection Status

VỀ CHÚNG TÔI

  • Giới thiệu
  • Liên hệ quảng cáo
  • Quy chế hoạt động
  • Nội quy

Giấy phép số 577/GP-BTTT do Bộ TTTT
cấp ngày 22/11/2017.

Chịu trách nhiệm nội dung:
Lý Mỹ
Công ty Truyền thông Nguyễn Văn Vinh
10/29 Trần Nhật Duật, Q 1, TPHCM
(84) 2838469899

ĐẶT BÁO DÀI HẠN

© 2018 DoanhNhanPlus.VN - Giấy phép số: 577/GP-BTTTT do BTTTT cấp.

Chào mừng trở lại!

Đăng nhập vào tài khoản của bạn

Bạn quên mật khẩu?

Retrieve your password

Vui lòng nhập email hay tên đăng nhập để reset mật khẩu

Đăng nhập
Thanks for Sharing

Many thanks and highly appreciate your prompt action and the article.

33win

kuwin

188bet

97win

Good88

For88

U888

Top88

Go99

188bet

188bet

xoso66

77bet

ww88

good88

c54

  • Đăng nhập
  • Trang chủ
  • Kinh doanh
    • Doanh nghiệp
    • Chuyện làm ăn
    • Hàng không
    • Tài chính
      • Chứng khoán
      • Ngân hàng
      • Bảo hiểm
      • Vàng
    • Thị trường
    • Bất động sản
      • Dự án
    • Hành Trình Thành Công
      • Khởi nghiệp
      • Quản trị
      • Marketing
      • Nhân sự
    • Đọc báo giùm bạn
      • Thời sự
      • Điểm tin
      • Thế giới
    • DoanhNhan-Hub
      • Khuyến mãi
      • Sự kiện
      • Hội thảo
      • Đào tạo
      • Thương mại
  • Doanh nhân
    • Góc nhìn
    • DN+trò chuyện
    • Nhân vật
    • Chia sẻ
    • Người dẫn đầu
  • Chốn Về Doanh Nhân
    • Giáo dục
      • Du học
      • Chọn trường
      • Học bổng
    • Góc Sống An Nhiên
      • Chuyện nhà tôi
      • Sống
      • Mối quan hệ
    • Sống khoẻ
      • Năng Lượng Mới
      • Dinh dưỡng
      • Y tế
      • Thư gởi người bận rộn
      • Sống Thể thao
    • Du lịch
      • Điểm đến
      • Điểm Đến Tạo Giá Trị
    • Ẩm thực
      • Món ngon
      • Hương vị quê nhà
      • Thức uống
      • Nhà hàng
    • Không gian sống
      • Kiến trúc
      • Nhà đẹp
      • Văn phòng
  • Văn hoá
    • Giải trí
      • Âm nhạc
      • Phim
      • Sân khấu
      • Sao & Showbiz
      • Truyền hình
    • Nghệ thuật
      • Hội họa
      • Nhiếp ảnh
    • Sách
    • Tản mạn
      • Truyện ngắn
      • Sống chậm & Nghĩ sâu
      • Trà dư tửu hậu
      • Thư giãn
    • Kiến thức
      • Chuyện lạ
      • Tư liệu
  • Lịch lãm
    • Thời trang
      • Bộ ảnh thời trang
      • Trang sức
      • Phụ kiện
      • Style guide
      • Trend
    • Làm đẹp
      • Bí quyết làm đẹp
      • Mỹ phẩm
    • Góc đàn ông
    • Đồng hồ
    • Shopping
    • DN+chọn
  • Xe
    • Xe hơi
    • Góc Biker
    • Du thuyền
    • Khám phá
  • Công nghệ
    • Điện thoại
    • Máy tính
    • Máy tính bảng
    • Nghe nhìn
    • Máy ảnh
    • Nhịp sống số
    • Thiết bị gia đình

© 2018 DoanhNhanPlus.VN - Giấy phép số: 577/GP-BTTTT do BTTTT cấp.