Đà Lạt đã thay đổi nhiều so với năm năm trước đây, lúc tôi vừa mới đến. Thành phố sạch hơn và tươi mới hơn nhờ bộ mặt khu trung tâm được tu sửa và những con đường dẫn vào thành phố được nâng cấp. Nhưng đâu đó trong lòng thành phố, vẻ đẹp xưa đang dần mai một. Nhiều khi phải để ý kỹ bạn mới nhận ra những nét lãng mạn đã làm nên một Đà Lạt danh tiếng.
Cây cầu đơn sơ ngày xưa trên hồ Xuân Hương bây giờ được xây mới, rộng hơn và rực rỡ ánh đèn. Cũng may người ta vẫn giữ kiến trúc chân cầu thanh mảnh và chọn những cột đèn đường nhỏ nhắn để giữ vẻ lãng mạn cổ kính. Khu vực quanh cầu trở thành một công viên xanh với những yếu tố kiến trúc tinh tế và phong cảnh lãng mạn. Những căn lều tồi tàn ven hồ đã bị dỡ bỏ khiến cho thành phố đỡ vẻ lem nhem. Các khu biệt thự xưa của người Pháp dọc theo con đường chính vào thành phố dần được phục hồi lại vẻ tráng lệ ban đầu và thêm màu xanh hiền hòa cho gần gũi với phong cảnh thành phố. Từ một hướng khác vào thành phố, trạm xe bus đường dài mới đã được cải tạo và không còn lấn chiếm lòng lề đường. Người ta trồng nhiều hoa hồng ở những dải phân cách để từ lúc bước chân vào thành phố, du khách đã có cảm giác hình như mình đang lạc bước vào một không gian và thời gian hoàn toàn khác. Bệnh viện ở vùng ngoại ô cũng là một điểm đáng nhắc đến. Đó là một kiến trúc xinh xắn, nhã nhặn, mang dáng vẻ của một công viên hơn là bệnh viện. Những khối nhà trong bệnh viện hòa hợp với cảnh đồng quê xung quanh nhưng vẫn mang đậm nét kiến trúc Đà Lạt. Một điều may mắn là ở Đà Lạt không có những tòa nhà chọc trời hay ánh sáng chói của các kiến trúc nhôm kính. Màu mái ngói và tường trát vữa tạo nên một Đà Lạt đặc trưng.
Nhưng bên cạnh những thay đổi phù hợp với vẻ đẹp của mình, Đà Lạt lại có những điểm mới gây chướng mắt. Đó chính là những bảng đèn nháy và màn hình LCD lớn ở ven hồ. Sự lòe loẹt và hào nhoáng của thế kỷ XXI là những thứ mà nhiều người đến Đà Lạt không muốn thấy. Nếu bạn muốn ngắm nhìn những biển quảng cáo, hãy đến thành phố Hồ Chí Minh để tận hưởng sự sôi động của một thành phố lớn. Còn Đà Lạt, xin hãy giữ vẻ lung linh nhẹ nhàng và dáng vẻ cổ kính ngày xưa.
Tôi rất mong những ngôi biệt thự cũ của Đà Lạt và các tòa nhà xưa được bảo tồn theo kiến trúc nguyên thủy. Rất nhiều căn nhà trong số đó đã xuống cấp sau một thời gian sửa chữa. Những khu vườn không còn được chăm sóc. Khi đi ngang qua, người ta khó nhận ra rằng có những khu vườn đã từng là niềm tự hào của chủ nhân. Nếu Đà Lạt tiếp tục xây dựng mới, tôi cũng mong những tòa nhà mới ở trung tâm được xây dựng sao cho phù hợp với phong cách Pháp. Bảng quảng cáo và đèn néon có thể thay bằng những bảng hiệu độc đáo và những trang trí tinh tế hơn. Người ta cũng nên thống nhất trong cách chọn mái ngói, cửa sổ chớp và những bức tường sáng màu để tạo ra nét đặc trưng cho Đà Lạt. Hãy tạo ra những vườn hoa thay cho sân bêtông. Các chậu hoa nhỏ xíu sẽ giữ cho Đà Lạt luôn mang vẻ đẹp của một thành phố hoa. Những điều này tuy nhỏ bé nhưng sẽ giúp Đà Lạt giữ được vẻ đẹp độc đáo lâu dài.
Đà Lạt là một nơi đặc biệt. Đừng để Đà Lạt trở nên giống y như những thành phố khác ở Việt Nam. Hiện đại có thể là phong cách phù hợp với thành phố Hồ Chí Minh, nhưng duyên dáng và lãng mạn mới tạo nên tâm hồn Đà Lạt.
Lê Tâm dịch
