Năm ngoái, một phụ nữ bỏ ra chỉ 70 bảng Anh để mua hai bức tiểu họa của ngôi sao tranh đường phố Banksy tại một gian hàng nhỏ ở New York và đã bán được chúng với giá 125.000 bảng tại một cuộc đấu giá mới đây.
Người phụ nữ may mắn ấy đến từ New Zealand trong một chuyến du lịch Mỹ trong khi nghệ sĩ đường phố người Anh Banksy hiện sống tại New York nhưng hoàn toàn ẩn danh, hầu như rất hiếm người biết mặt anh. Tháng 10-2013, Banksy dựng một gian hàng nhỏ tại Central Park ở New York, nơi luôn tấp nập du khách vào những ngày mùa thu cảnh sắc tuyệt đẹp và bày bán một số bức tranh nhỏ (khổ 45 x 45cm) của anh với giá cực thấp, đến độ những khách du lịch đang dạo chơi ở đó tin rằng người đang bán tranh chỉ là một kẻ bắt chước, sao chép tranh Banksy mà thôi!
Trong ngày đầu tiên Banksy chỉ đưa ra tám bức tranh; một nửa số đó được mua ngay bởi một người ái mộ Banksy đến từ Chicago. Anh chàng sành sỏi này bỏ ra khoảng 60 USD cho mỗi bức, rồi bỏ số tranh mua được vào một túi nylon và nhanh chóng biến mất. Ngày kế tiếp lại có thêm một số khách hàng may mắn khi họ vớ được những món hời cỡ lớn nhất trong lịch sử mỹ thuật, trong đó có nữ du khách đến từ New Zealand. Chị mua được hai bức có tên là Bọn trẻ trên đống súng và Gấu Winnie the Pooh.
Hai bức tranh ấy đã được chủ nhân mới đưa ra đấu giá tại nhà Bonhams’ ở London trong đợt đấu giá tác phẩm mỹ thuật đương đại vào tháng Bảy này. Chúng được các chuyên gia xác định là tác phẩm thứ thiệt của Banksy. Bức Bọn trẻ trên đống súng được bán với giá 68.500 bảng Anh còn bức Gấu Winnie the Pooh được bán với giá 56.250 bảng Anh; tổng cộng chủ nhân đã có được một khoản tiền gấp 1.800 lần số tiền chị đã bỏ ra mua tranh mới tám tháng trước. Gần như chưa có một vụ đầu tư nào thành công như thế trong lĩnh vực kinh doanh nghệ thuật! Chuyên gia Gareth Williams của nhà đấu giá Bonhams’ cho biết: “Cái giá 70 bảng Anh cho hai bức tranh của Banksy là một sự thỏa thuận mua bán không tưởng… Đây là một kinh nghiệm độc nhất vô nhị. Banksy thích chơi trò thị trường kiểu ấy và điều này không xảy ra với các nghệ sĩ khác”.
Chuyện tiếp về Banksy: sau đó ở Central Park người nghệ sĩ ẩn danh đã loan tin về “một ngày đại hạ giá” để tránh tình trạng đám đông biết tin kéo đến săn lùng tranh sẽ gây nên tình trạng hỗn loạn. Và một phụ nữ may mắn khác đã mua được hai bức tranh nhỏ cho con bà với giá 420 USD sau khi được tác giả giảm giá tới 50%. Gian hàng của Banksy tại Central Park nằm trong một dự án nghệ thuật công cộng do anh tiến hành trong nhiều tháng ở New York năm 2013.
Trước đó, Banksy đã có những cuộc chơi nghệ thuật kỳ lạ và nhiều người đã hết sức may mắn khi “trúng số độc đắc” từ các cuộc chơi lạ lùng này. Tháng 8-2004, Banksy đã in một số đồng tiền Anh mệnh giá 10 bảng nhưng thay ảnh chân dung Nữ hoàng Elizabeth II bằng ảnh Công nương Diana và thay hàng chữ “Bank of England” (Ngân hàng Anh) bằng “Banksy of England” (Banksy của nước Anh). Trong ngày hội Notting Hill Carnaval năm ấy, có người đã ném một nắm “tiền Banksy” vào đám đông và có người ngỡ đó là tiền thật, đem đi mua sắm ở các sạp hàng tại hội chợ! Sau đó những cuộn “tiền” ấy cũng từng được ném vào đám đông dự hội chợ The Reading Festival. Về sau, những người giữ được những “đồng tiền Banksy” đã bán chúng trên eBay với giá 200 bảng. Để tưởng niệm Công nương Diana, một số poster được làm bằng cách dán những “đồng tiền Banksy” cạnh nhau và chúng đã được bán với giá 100 bảng. Thế nhưng tại cuộc đấu giá của nhà Bonhams’ vào tháng 10-2007, mười năm sau ngày Công nương Diana qua đời, một poster như thế đã được bán với cái giá khó tin: 24.000 bảng!
Chưa hết trò nghịch của mình, Banksy còn làm tranh in thể hiện Nữ hoàng Anh Victoria như một người đồng tính và vẽ những hí họa giễu cợt cả Andy Warhol lẫn Leonardo da Vinci. Một bức tranh “Nữ hoàng Anh Victoria đồng tính” và hai tranh in khác của Banksy đã được nữ ca sĩ Christina Aguilera mua với giá 25.000 bảng và vào tháng 10-2006 một bộ tranh Banksy vẽ nữ ca sĩ Kate Moss đã được bán ở nhà Sotheby’s London với giá 54.400 bảng. Nhưng kỷ lục giá tranh Banksy hiện thuộc về bức Cô nàng vũ trụ và chim khi nó được bán với giá 576.000 USD tại nhà Bonhams’ vào ngày 27-4-2007, gấp 20 lần giá ước tính ban đầu. Điều kỳ lạ là cho tới nay hầu như người ta chưa hiểu Banksy sống và vẽ như thế nào!
- Lê Bản
