Trong lịch sử hơn 140 năm hình thành và phát triển của mình, Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan (The Metropolitan Museum of Art – gọi tắt là The Met) ở New York chưa bao giờ nhận được một tặng phẩm khổng lồ như thế: bộ sưu tập các tác phẩm của nhiều nhà danh họa trường phái Lập thể với tổng trị giá thị trường hiện nay lên đến 1 tỉ USD!
Bộ sưu tập này gồm 78 tác phẩm hội họa, đồ họa và điêu khắc, trong đó có 33 tác phẩm của Pablo Picasso, 17 của Georges Braque, 14 của Fernand Légers và 14 của Juan Gris vốn thuộc tài sản của ông trùm ngành mỹ phẩm Leonard A. Lauder, một trong những nhà bảo trợ nghệ thuật có ảnh hưởng nhất ở New York trong nhiều năm qua. Và với sự hiến tặng này thì Leonard A. Lauder đã đứng trong nhóm những mạnh thường quân hào hiệp nhất đối với The Met như Michael C. Rockefeller, Walter Annenberg, Henry Osborne Havemeyer và Robert Lehman.
Theo các học giả trong lĩnh vực mỹ thuật, bộ sưu tập mà nhà tài phiệt Leonard A. Lauder hiến tặng cho The Met ở trong số những sưu tập mỹ thuật lớn nhất thế giới và về chất lượng thì khó có gì vượt qua được, kể cả những bộ sưu tập tác phẩm Lập thể hết sức nổi tiếng ở các bảo tàng lừng danh như Bảo tàng Mỹ thuật hiện đại (MoMA) ở New York, Bảo tàng quốc gia Hermitage ở St. Petersburg (Nga) và Trung tâm Pompidou ở Paris. Đứng bên nhau, các tác phẩm của Picasso, Braques, Léger và Gris cùng kể về một trào lưu nghệ thuật đã cách mạng hóa nghệ thuật hiện đại thế giới đồng thời còn giúp The Met lấp đầy một khoảng trống trong bộ sưu tập của bảo tàng này, vốn được coi là còn thiếu và yếu về mỹ thuật phương Tây đầu thế kỷ XX. Chẳng thế mà ông Thomas P. Campbell, Giám đốc Bảo tàng Metropolitan đã thật hào hứng khi tuyên bố: “Cú đột kích mãnh liệt này đã đưa The Met lên vị trí hàng đầu về mỹ thuật đầu thế kỷ XX. Đó là một bộ sưu tập không thể nào thực hiện lại được và là điều mà các giám đốc bảo tàng chỉ có thể mơ tưởng”.
Chung quanh việc hiến tặng này, giữa doanh nhân Leonard A. Lauder và The Met đã có nhiều cuộc thảo luận, đầu tiên là với ông Philippe de Montebello, người từng làm giám đốc bảo tàng trong nhiều năm trước khi về hưu năm 2008 rồi kế đó là với giám đốc đương nhiệm Thomas P. Campbel. Ông Lauder cũng từng lưỡng lự trước khi chọn The Met và trong số những địa chỉ từng được nhắc đến có Bảo tàng mỹ thuật quốc gia ở Washington. Nhưng cuối cùng The Met được chọn vì ông Lauder, một công dân của New York biết rằng tặng phẩm vô giá của mình sẽ giúp hoàn thiện hơn nữa một trong những thiết chế mỹ thuật lâu đời nhất ở thành phố lớn nhất nước Mỹ này.
Năm nay ở tuổi 80, doanh nhân Leonard A. Lauder đã bắt đầu bộ sưu tập tác phẩm Lập thể từ hơn 40 năm trước; khi đó tranh tượng thuộc trào lưu mỹ thuật này vẫn có giá khá “mềm” vì người ta đang ưa chuộng tác phẩm thuộc khuynh hướng Ấn tượng và Hậu – Ấn tượng. Ông đã cùng với em trai mình là Ronald S. Lauder, người sáng lập gallery Neue danh giá ở khu Upper East Side, ở trong số những nhà sưu tập và nhà bảo trợ nghệ thuật có ảnh hưởng nhất ở New York. Thay vì mua tác phẩm nhiều thời kỳ và thuộc nhiều phong cách tạo hình, hai anh em ông Lauder kiên định với sự chọn lựa của họ: tác phẩm của trào lưu Lập thể. Hầu hết những gì ông Leonard A. Lauder chọn mua cho riêng mình đều đến từ những bộ sưu tập lừng danh nhất, trong số đó có các sưu tập của bà Gertrude Stein, một gương mặt huyền thoại trong giới mỹ thuật Paris; của doanh nhân ngành ngân hàng Thụy Sĩ Raoul La Roche và nhà sử học nghệ thuật người Anh Douglas Cooper. Và thông thường ông phải dành ra rất nhiều thời gian, công sức để có thể mua được một tác phẩm ưng ý cho bộ sưu tập của mình.
Tất cả những đam mê, công sức của cả đời người dành cho một bộ sưu tập mỹ thuật độc đáo giờ được hiến tặng cho bảo tàng để hàng triệu người sẽ có cơ hội thưởng lãm: theo kế hoạch của The Met, bộ sưu tập có một không hai này sẽ được giới thiệu với công chúng vào mùa thu năm 2014.
- Lê Bản
