Khi cùng chơi với con trai ở sân đá bóng hay giúp con gái làm bài tập môn khoa học ở nhà, có thể bạn khó hình dung một trong những đứa con của mình sẽ trở thành người nối nghiệp kinh doanh gia đình mai sau.
Tuy vậy, theo các chuyên gia tâm lý, không bao giờ là quá sớm để bạn nói với con cái về điều này. Nếu muốn sở hữu một doanh nghiệp nhiều thế hệ, hãy bắt đầu từ sớm và thiết lập một kế hoạch thừa kế rõ ràng.
Thực tế là chỉ có một phần ba các doanh nghiệp thực sự tồn tại cho đến thế hệ thứ hai. Tỷ lệ này cũng tương tự ở thế hệ tiếp theo, nghĩa là thời điểm mà những doanh nghiệp này được truyền lại cho con cháu, chỉ có khoảng 10% có thể trụ vững. Mặc dù đây là vấn đề nan giải nhưng xác suất thành công có thể đạt đến 10% nếu thế hệ tiếp nối được đào tạo đúng cách, giúp đem lại “thành công” cho “nối nghiệp”.
Bigelow Tea, thuộc bang Connecticut, Hoa Kỳ, là một công ty gia đình của ba thế hệ. Hiện tại, Cynthia Bigelow là người giữ chức chủ tịch. Bà nhận thức được tầm quan trọng của việc nối nghiệp công ty của gia đình khi còn rất trẻ, và cha của bà từng chắc chắn với bà rằng đây là một công việc rất hấp dẫn. Kết quả là ngay từ rất sớm, Cynthia đã muốn gia nhập công ty của cha mình. Thế nhưng, không phải mọi đứa trẻ đều cảm thấy hăng hái với kinh doanh gia đình.
Giáo sư Lloyd E. Shefsky, người sáng lập và đồng giám đốc Trung tâm Doanh nghiệp Gia đình, Trường Đại học Northwestern (Mỹ), cho biết: “Bạn phải biết và tôn trọng con cái đủ để lắng nghe những gì chúng biết về bản thân của chúng. Lúc ngồi vào bàn ăn bữa tối, hãy nói với con cái điều gì chúng muốn từ một nghề nghiệp và bảo đảm rằng chúng biết mình cần có một sự lựa chọn”.
Ông cũng cảnh báo, tránh gieo trong suy nghĩ của trẻ rằng chúng chỉ có một chiếc vé một chiều để thành công chỉ vì chúng là con cái của bạn. Nếu biết có một công ty gia đình, trẻ có thể không còn muốn theo đuổi bất cứ lĩnh vực nào khác vì một lý do nào đó. Trong khi đó, trẻ cần phải có một cách khác để chứng tỏ năng lực của chính mình.
Tiến sĩ Mark T. Green, giám đốc tập đoàn Tư vấn Kinh doanh Gia đình ở Georgia (Mỹ), đồng ý rằng một trong những điều tốt nhất bạn có thể làm cho con cái là để chúng làm việc ở một công ty khác trước khi tham gia kinh doanh gia đình. Sau khi con bạn tốt nghiệp đại học, vẫn nên làm việc tại một nơi khác ít nhất là một hay hai năm, thậm chí ba, năm, bảy năm sẽ tốt hơn.
Điều này thực sự tăng thêm sự tín nhiệm nếu con bạn trở về kinh doanh gia đình. Một khi con bạn đã học được những cách thức làm việc ở nơi khác, đây là thời điểm phát triển một kế hoạch, tạo điều kiện dễ dàng cho con bạn bước vào doanh nghiệp gia đình ngay từ bước đầu tiên. Không ít người trẻ muốn khởi nghiệp ở chiếc ghế hàng đầu trước khi chuẩn bị tâm thế sẵn sàng, nhưng điều này dễ gặp thất bại bởi vì cần có thời gian để rèn luyện, tiếp xúc với nhiều khía cạnh của lĩnh vực kinh doanh.
Còn nếu có nhiều con, cần nhận biết những sự khác biệt của nối nghiệp, đó là sự lãnh đạo – quản lý và sở hữu. Bạn có thể có con trai là cổ đông duy nhất của công ty, con gái nắm giữ chức vụ giám đốc và con trai, con gái khác là những thành viên cốt cán. Bằng cách thực hiện chiến lược này, hẳn là bạn sẽ đem lại cho con cái của mình một vị trí trong doanh nghiệp mà không buộc chúng phải cạnh tranh cho một chức vụ duy nhất.
