Công ty cổ phần Chế tạo thiết bị điện Đông Anh từ một doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hóa- Ảnh TTXVN
Quá trình cổ phần hóa (CPH) doanh nghiệp nhà nước (DNNN) đã bắt đầu từ năm 1992, đến năm 2001 thì được đẩy mạnh. Đến hết năm 2011 đã CPH được gần 4.000 doanh nghiệp, góp phần cơ bản vào việc sắp xếp DNNN, từ chỗ DNNN trước đây là 12.000, đến nay thì cả nước còn 1.309 doanh nghiệp 100% vốn nhà nước.
Điều đáng nói là trong năm 2011 số lượng DNNN cổ phần hóa rất thấp, chỉ được 60 doanh nghiệp và trong bốn tháng đầu năm 2012 thêm được bốn doanh nghiệp nữa, đây là những doanh nghiệp theo kế hoạch phải được CPH trong năm qua.
Theo Bộ Tài chính, có tới chín nguyên nhân khiến tiến trình CPH bị chậm lại như kinh tế toàn cầu và khu vực trong thời gian vừa qua có nhiều biến động bất thường; thị trường chứng khoán giảm sút; chính sách tiền tệ thắt chặt và lãi suất vay vốn cao khiến lợi nhuận của doanh nghiệp bị giảm nên việc bán cổ phần gặp khó khăn; phần lớn doanh nghiệp CPH trong thời gian này có quy mô vừa hoặc lớn còn nhiều tồn tại về tài chính…
Bộ trưởng Bộ Tài chính Vương Đình Huệ cho rằng, ngoài những nguyên nhân trên còn có không ít nguyên nhân chủ quan như việc lạm dụng mệnh lệnh hành chính của công ty mẹ vào công ty con gây mất lòng tin của nhà đầu tư; quyền lợi của nhà đầu tư nhỏ lẻ chưa được bảo đảm… cũng góp phần vào làm đình đốn tiến trình CPH.
Cổ phần hóa bị chậm tiến độ còn do một số cơ chế chính sách chưa phù hợp với thực tiễn trong tình hình mới; nhận thức của một bộ phận cán bộ ở các cấp, ngành và doanh nghiệp tuy đã có chuyển biến nhưng chưa có sự thống nhất cao, chưa có sự phối hợp chặt chẽ; việc tập đoàn, tổng công ty, ngân hàng… tỏ ra thận trọng nên việc chuyển đổi sở hữu cũng gặp không ít khó khăn.
Hệ quả của những nguyên nhân trên, theo số liệu của Ban chỉ đạo Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp, nếu như trong giai đoạn 2003-2006 cả nước CPH được 2.649 doanh nghiệp thì bốn năm sau đó (2007-2011), số doanh nghiệp được CPH chỉ đạt khoảng 25% kế hoạch; nhiều doanh nghiệp quy mô lớn không bán được cổ phần, chưa thu hút được nhà đầu tư chiến lược có tiềm năng tài chính, khả năng quản trị tham gia mua cổ phần.
