Báo doanh nhân - DoanhnhanPlus.vn
21/10/2025
  • Đăng nhập
  • Trang chủ
  • Kinh doanh
    • Doanh nghiệp
    • Chuyện làm ăn
    • Hàng không
    • Tài chính
    • Thị trường
    • Bất động sản
    • Hành Trình Thành Công
      • Khởi nghiệp
      • Quản trị
      • Marketing
      • Nhân lực
    • Sang ngày mới
    • DoanhNhan-Hub
  • Doanh nhân
    • Góc nhìn
    • Cà phê kinh tế
    • Chia sẻ
    • DN+trò chuyện
    • Nhân vật
    • Người dẫn đầu
  • Chốn Về
    • Giáo dục
    • Sống An Nhiên
      • Chuyện nhà tôi
      • Sống
      • Mối quan hệ
    • Sống khoẻ
      • Năng Lượng Mới
      • Dinh dưỡng
      • Y tế
      • Thư gởi người bận rộn
      • Sống Thể thao
        • Golf
        • Quần vợt
        • Bóng đá
    • Du lịch
      • Điểm đến
      • Điểm Đến Tạo Giá Trị
    • Ẩm thực
      • Món ngon
      • Hương vị quê nhà
      • Thức uống
    • Không gian sống
  • Văn hoá
    • Giải trí
      • Âm nhạc
      • Phim
      • Sân khấu
      • Sao & Showbiz
      • Truyền hình
    • Nghệ thuật
      • Hội họa
      • Nhiếp ảnh
    • Đọc & sống
    • Tản mạn
      • Truyện ngắn
      • Sống chậm & Nghĩ sâu
      • Trà dư tửu hậu
      • Thư giãn
    • Kiến thức
  • Lịch lãm
    • Thời trang
      • Bộ ảnh thời trang
      • Trang sức
      • Phụ kiện
      • Style guide
      • Sành điệu
    • Làm đẹp
    • Góc đàn ông
    • Thời gian
  • Chuyển Động
    • Xe hơi
    • Góc Biker
    • Du thuyền
    • Chạm Vô-lăng
  • Công nghệ
    • Điện thoại
    • Máy tính
    • Máy tính bảng
    • Nghe nhìn
    • Máy ảnh
    • Nhịp số hoá
    • Thiết bị gia đình
CHIA SẺ
  • Trang chủ
  • Kinh doanh
    • Doanh nghiệp
    • Chuyện làm ăn
    • Hàng không
    • Tài chính
    • Thị trường
    • Bất động sản
    • Hành Trình Thành Công
      • Khởi nghiệp
      • Quản trị
      • Marketing
      • Nhân lực
    • Sang ngày mới
    • DoanhNhan-Hub
  • Doanh nhân
    • Góc nhìn
    • Cà phê kinh tế
    • Chia sẻ
    • DN+trò chuyện
    • Nhân vật
    • Người dẫn đầu
  • Chốn Về
    • Giáo dục
    • Sống An Nhiên
      • Chuyện nhà tôi
      • Sống
      • Mối quan hệ
    • Sống khoẻ
      • Năng Lượng Mới
      • Dinh dưỡng
      • Y tế
      • Thư gởi người bận rộn
      • Sống Thể thao
        • Golf
        • Quần vợt
        • Bóng đá
    • Du lịch
      • Điểm đến
      • Điểm Đến Tạo Giá Trị
    • Ẩm thực
      • Món ngon
      • Hương vị quê nhà
      • Thức uống
    • Không gian sống
  • Văn hoá
    • Giải trí
      • Âm nhạc
      • Phim
      • Sân khấu
      • Sao & Showbiz
      • Truyền hình
    • Nghệ thuật
      • Hội họa
      • Nhiếp ảnh
    • Đọc & sống
    • Tản mạn
      • Truyện ngắn
      • Sống chậm & Nghĩ sâu
      • Trà dư tửu hậu
      • Thư giãn
    • Kiến thức
  • Lịch lãm
    • Thời trang
      • Bộ ảnh thời trang
      • Trang sức
      • Phụ kiện
      • Style guide
      • Sành điệu
    • Làm đẹp
    • Góc đàn ông
    • Thời gian
  • Chuyển Động
    • Xe hơi
    • Góc Biker
    • Du thuyền
    • Chạm Vô-lăng
  • Công nghệ
    • Điện thoại
    • Máy tính
    • Máy tính bảng
    • Nghe nhìn
    • Máy ảnh
    • Nhịp số hoá
    • Thiết bị gia đình
CHIA SẺ
DoanhnhanPlus.vn

“Chỉ con người là phải chịu trách nhiệm về corona”

27/06/2022
Trong Featured, Góc nhìn, Y tế

-Nhà sinh học tiến hóa[1] Simone Sommer giải thích vì sao sự mất đa dạng sinh học dẫn đến những đại dịch như corona – và vì sao nó rất có thể không phải là đại dịch cuối cùng.

Chỉ con người là phải chịu trách nhiệm về corona
Hình ảnh: Rawpixel
Elisabeth Schmidt-Landenberger phỏng vấn

____

Elisabeth Schmidt-Landenberger: Bà Sommer, trong lúc này người ta thường nói chúng ta cần chuẩn bị tinh thần cho sự xảy ra một loạt đại dịch như corona trong tương lai. Bà có thấy như vậy không?

Simone Sommer: Chắc chắn rồi. Trong các thập niên trước đây, số bệnh truyền nhiễm có nguồn gốc từ động vật ngày càng tăng mạnh hơn, đó là những bệnh có thể lây sang cả thú lẫn người. Đa số trường hợp do động vật hoang dã lây truyền sang thú nuôi và con người. Bà thử nghĩ xem: chúng ta đã biết HIV từ 1981, SARS[2] ­­từ 2002, ­cúm gia cầm H5N1 từ 2003, cúm lợn từ 2009, MERS [3] từ 2012, cúm gia cầm H7N9 từ 2013, rồi đại dịch ebola bùng phát năm 2014. Đó thường là những bệnh nhiễm trùng có diễn biến gây tử vong và đến nay vẫn thường tái phát. Và càng ngày dịch bệnh càng xảy ra nhiều hơn.

____

Trường hợp corona, rất có thể dơi cũng đã truyền virus như dịch ebola hồi trước. Trong danh mục các loài có nguy cơ tuyệt chủng, loài dơi nằm ở vị trí rất cao. Nói một cách mỉa mai, nếu chúng bị tuyệt chủng, vấn đề có biến mất hay không?

Chỉ con người là phải chịu trách nhiệm về corona
GSTS. Simone Sommer. (Minh họa: Carolina Rossi, nguồn: Böll.Thema)

Đó sẽ là một thảm họa. Không kể đến những động vật hoang dã khác cũng mang mầm bệnh, loài dơi giữ những chức năng hết sức quan trọng trong hệ sinh thái, chẳng hạn như chúng thụ phấn cho một phần lớn cây nhiệt đới, kể cả những cây nông nghiệp như chuối. Chúng cũng phát tán hạt giống. Rồi tùy theo cách kiếm ăn của chúng, chúng còn giúp kiểm soát sâu bệnh nữa. Nếu như dơi biến mất khỏi hệ sinh thái của chúng ta, sẽ có nhiều sâu hơn, qua đó sẽ phát sinh những bệnh truyền nhiễm mới cho người.

____

Điều đó dẫn đến luận điểm trung tâm của bà: Bà và những nhà khoa học khác nói rằng các đại dịch như corona có liên quan trực tiếp đến sự mất đa dạng sinh học.

Đúng như vậy. Do tổn thất đa dạng sinh học, không những số các quần thể loài, mà cả số cá thể của mỗi loài cũng giảm sút. Điều này dẫn đến một biến đổi nghiêm trọng trong toàn hệ sinh thái – và rốt cuộc dẫn đến tình trạng động vật hoang dã, thú nuôi và con người xích lại rất gần nhau. Vì thế phát sinh những đường lây truyền mà các bên liên quan không thể thích ứng được.

____

Trước khi bà giải thích rõ hơn về điều đó: Cái gì tạo thành một hệ sinh thái nguyên vẹn và tại sao nó bảo vệ chúng ta trước những bệnh nhiễm trùng hay thậm chí những đại dịch?

Trong hệ sinh thái còn nguyên vẹn, một quần thể loài được cấu thành một cách tự nhiên với độ đa dạng sinh học cao. Trong đó, các mầm bệnh và vật chủ đã thích ứng với nhau trong nhiều năm, nhiều thiên kỷ của quá trình tiến hóa. Khi trong những hệ sinh thái nguyên vẹn một bệnh bùng phát thì nó sẽ xảy ra trong một phạm vi nhỏ và không khi nào trở thành bệnh dịch hay thậm chí đại dịch cả. Chắc chắn trước đây cũng đã có những bệnh nhiễm trùng, nhưng chúng ta chẳng chú ý đến vì chúng không thể lan truyền được.

____
Tại sao như thế, bà có thể nêu một ví dụ không?

Ví dụ một khu rừng mưa vùng thấp với độ đa dạng sinh học cao. Ở đó có nhiều loài chuột nhắt, chuột cống và sóc khác nhau. Rồi một bệnh nhiễm trùng xâm nhập vào khu rừng. Nó có thể truyền bệnh cho vài con thú cùng một loài, nhưng nhìn chung, số con nhiễm bệnh tương đối ít  – một phần chỉ vì các ổ sinh thái có nhiều loài khác không thể bị lây nhiễm. Thông thường một virus có tính chuyên biệt loài cần một tế bào vật chủ thích hợp. Nếu không tìm được tế bào đó, nó không thể lan truyền được. Và trong một hệ sinh thái nguyên vẹn với nhiều loài khác nhau nó không có được điều kiện thuận tiện để lan truyền.

____

Ngược lại, có thể nói: trong một hệ sinh thái bị xáo trộn, nguy cơ nhiễm trùng tương đối lớn vì có ít loài hơn? Sự tuyệt chủng của nhiều loài xảy ra như thế nào, và mối nguy đối với con người chính xác là gì?

Trước hết, điều quan trọng là cần phải biết về phản ứng của các loài đối với những biến đổi của môi trường xung quanh chúng và phân biệt giữa các loài được gọi là specialist (có phản ứng chuyên biệt) và các loài generalist (có phản ứng rộng, không chuyên biệt). Các loài specialist rất nhạy cảm với những xáo trộn. Chẳng hạn khi con người làm suy thoái, chia nhỏ không gian sống của nhiều loài bằng cách phá rừng, thay đổi mục đích sử dụng đất, khai thác tài nguyên quá mức, khiến các loài specialist suy giảm nặng nề. Điều này lại dẫn đến sự giảm sút đa dạng gen, sự suy yếu hệ miễn dịch của chúng. Vì thế chúng dễ bị lây nhiễm hơn, quần thể của chúng suy giảm; nhiều loài bị tuyệt chủng. Kết quả là một “cơn lốc” tuyệt chủng thật sự.

____

Các loài specialist đến gần con người – và truyền virus như thế nào?

Một phần thông qua việc buôn bán động vật hoang dã. Chính trong số các động vật hoang dã được ưa chuộng và săn bắt có nhiều loài specialist, trong số các loài linh trưởng, tức là các loài khỉ cũng thế. Ở các loài này, những bệnh có nguồn gốc động vật gia tăng rất mạnh. Bà hãy nghĩ đến thịt rừng ở châu Phi. Bệnh ebola ở châu Phi lây truyền trực tiếp sang người qua sự ăn thịt khỉ và dơi.

____

Nhưng người ta vẫn thường xuyên ăn thịt động vật hoang dã; chợ bán thịt thú rừng ở châu Phi và chợ giết mổ thịt cá tại chỗ (wet market) ở châu Á cũng đã có từ lâu. Điều gì thay đổi bất ngờ khiến chúng ta phải đối đầu với một đại ḍich với mức độ rộng lớn như thế?

Tôi không nghĩ tình trạng trở nên nguy hiểm một cách “bất ngờ”. Chợ giết mổ thịt cá tại chỗ luôn luôn nguy hiểm. HIV đã có hơn 30 năm rồi, bệnh này chung quy cũng phát sinh từ thịt rừng. SARS, MERS, ebola cũng thế. Thêm vào đó, là xu thế toàn cầu hóa. Có sự khác biệt khi thịt rừng được ăn trong một làng hẻo lánh nào đó ở châu Phi. Trước đây lâu lắm, chắc ebola đã xảy ra nhiều lần ở địa phương. Nhưng đó là những nhóm dân cư sống cách biệt. Ở bệnh này, điều “may mắn” cho chúng ta là nó chủ yếu giới hạn ở châu Phi. Nhưng vì dịch corona dễ dàng lan truyền qua sol khí, và vì chúng ta di chuyển bằng máy bay nên nó mới lây lan khắp thế giới như thế.

____

Còn nhóm các loài generalist thì sao? Có thể chúng sẽ ít nguy hiểm hơn đối với chúng ta?

Ngược lại. Bởi vì điều này: Do tổn thất nói trên của các loài specialist, nhiều ổ sinh thái trở nên trống, rồi bị chiếm bởi các loài generalist có khả năng thích ứng. Các loài này có thể đối ứng tốt hơn nhiều với những rối loạn do con người gây ra và tránh sang những không gian sống không bị rối loạn. Đặc biệt các bộ động vật có vú bao gồm rất nhiều loài, trong đó có nhiều generalist. Nhất là các loài gặm nhắm, kế đó là các loài dơi.  Nếu một loài generalist bị nhiễm trùng, virus sẽ có điều kiện gần như lý tưởng để lan truyền vì nó có thể cùng một lúc tấn công rất nhiều tế bào chủ thích hợp.

____

Nhưng như bà cho biết, các loài generalist có sức đề kháng rất mạnh, phải không?

Thông thường chính chúng không bị bệnh vì có khả năng thích ứng qua quá trình tiến hóa lâu dài, nhưng dĩ nhiên chúng có thể truyền virus. Chúng rất thường là những ổ chứa mầm bệnh, nghĩa là chúng có thể mang vô số virus có nguồn gốc động vật. Một loài càng có nhiều cá thể thì tính đa dạng của virus càng lớn, mối quan hệ này đã được khoa học chứng minh. Do sự tổn thất của những loài specialist, các loài generalist lan truyền ngày càng rộng hơn, vợi  mật độ mầm bệnh có ảnh hưởng đến người ngày càng tăng thêm trong chúng  – đồng thời, do không gian sống của chúng thu hẹp, chúng ngày càng đến gần gia súc và người hơn. Do đó, nguy cơ truyền bệnh sang những sinh vật khác cũng tăng lên  –  một bệnh động vật truyền sang người mới có thể phát sinh.

____

Chăn nuôi công nghiệp đóng vai trò gì trong quá trình này?

Một vai trò lớn. Ví dụ heo rừng, một loài generalist có thể sống dễ dàng bên ven rừng, cũng như gần làng mạc, thành phố và tiếp xúc với gia súc ở các nơi đó. Nếu heo rừng truyền bệnh sang một bầy thú nuôi, thì sẽ xảy ra sự việc như đoạn diễn tả phía trên với các loài generalist: Virus tìm thấy trong một không gian hẹp rất nhiều tế bào chủ mà chúng có thể xâm nhập vào và sinh sôi nảy nở. Trong lúc này, gia súc, gia cầm cũng mang trong mình một số virus và dễ dàng lây truyền sang người. Lấy ví dụ bệnh cúm gia cầm và cúm heo: Động vật hoang dã đã truyền virus cúm sang thú nuôi đại trà. Đó là một trái bom nổ chậm.

____

Chó hoặc mèo đóng vai trò nào? Còn chuột nhắt hoặc chuột cống có vai trò nào?

Chúng ta biết nhiều bệnh có nguồn gốc động vật có thể lây truyền bởi vật nuôi, ví dụ bệnh toxoplasmosis[4] và bệnh chó dại. Nhưng các bệnh này không gây ra dịch. Đến nay không có dấu hiệu cho thấy gia súc có thể truyền covid-19 sang người. Tuy nhiên, có vài báo cáo về việc người lây truyền bệnh sang vật nuôi và động vật hoang dã, ví dụ cọp trong vườn thú ở khu phố Bronx, thành phố New York hoặc chồn vizon ở Hà Lan.

Chỉ con người là phải chịu trách nhiệm về coronaBênh có nguồn gốc động vật và sự lây nhiễm sang người:
1. Lây truyền giữa những vật chủ động vật. 2. Lây truyền từ động vật chủ sang người. 3. Lây truyền giữa người với người.
(Nguồn: Mettenleiter, Thomas C. (2021), „Tierseuchen und One Health“, in: Lohse, A.W. (ed.), „Infektionen und Gesellschaft“, Springer, Berlin, Heidelberg, p. 74-81. Open Access.)

____

Các loài specialist bị tuyệt chủng, các loài generalist tăng lên – với nguy cơ nhiễm trùng cao cho động vật hoang dã, thú nuôi và người. Vậy cuối cùng rồi một phản ứng dây chuyền gây tác hại trong hệ sinh thái và dẫn đến đại dịch corona mà chỉ con người là phải chịu trách nhiệm?

Tôi thấy đúng như vậy. Chính xác do ba yếu tố: Chúng ta phá hủy môi trường sống của các động vật, qua đó số ca nhiễm trùng tăng lên và làm tăng nguy cơ truyền nhiễm bệnh hiểm nghèo. Chúng ta chăn nuôi trên quy mô lớn và như thế là tạo môi trường hầu như lý tưởng cho sự lây nhiễm.  Và chúng ta buôn bán động vật hoang dã nên hiện nay chúng ta đã tự chuốc cho mình covid-19. Khoa học đã lưu ý đến tất cả các điều ấy từ rất lâu rồi. Bây giờ có lẽ đã đến lúc cần xem xét chúng một cách nghiêm túc. Như vậy, đại dịch corona ít ra cũng có tác dụng nào đó ngoài những hậu quả nặng nề.

Nguồn: Sommer, Simone, „Für Corona ist allein der Mensch verantwortlich“, Böll.Thema 04/2020: Biodiversität, S. 36-37. [Phỏng vấn ngày 02.10.2020 bởi Elisabeth Schmidt-Landenberger].
This article is licensed under Creative Commons License.

GS TS Simone Sommer là nhà sinh thái học tiến hóa. Năm 2014 bà nhận trách nhiệm lãnh đạo Viện nghiên cứu sinh thái học tiến hóa và di truyền học bảo tồn thuộc Đại học Ulm. Trong chương trình nghiên cứu „EcoHealth“ bà tìm hiểu tác động qua lại lẫn nhau giữa sức khỏe của động vật, của môi trường và con người.

Elisabeth Schmidt-Landenberger là người phụ trách mục Böll.Thema của Quỹ Heinrich Böll, đồng thời làm huấn luyện viên và giảng viên về phương tiện thông tin đại chúng. Bà tập huấn về văn bản cho giới chính trị gia, cho nhiều tổ chức phi chính phủ và nhà xuất bản lớn.

Phụ lục
1. Tổng cộng các ca covid-19 được xác nhận
Chỉ con người là phải chịu trách nhiệm về coronaTổng cộng các ca covid-19 được xác nhận trên một triệu người tính đến ngày 27.12.2021.
Do khả năng xét nghiệm hạn chể, số lượng ca được xác nhận thấp hơn số ca nhiễm thực sự.
(Nguồn: Johns Hopkins University CSSE COVID-19 Data, via Wikimedia commons.)
2. Cách tiếp cận „Một sức khỏe“ (One Health)
One Health: vùng giao nhau giữa sức khỏe con người, sức khỏe môi trường và sức khỏe động vật.
(Nguồn: Mettenleiter, Thomas C. (2021), „Tierseuchen und One Health“, in: Lohse, A.W. (ed.), „Infektionen und Gesellschaft“, Springer, Berlin, Heidelberg, p. 74-81. Open Access.
[1] Nhà nghiên cứu quá trình tiến hóa của các sinh vật trong lịch sử trái đất, cũng như các nhân tố tiến hóa.
[2] SARS: hội chứng hô hấp cấp tính năng.
[3] MERS: hội chứng hô hấp Trung Đông.
[4] Bệnh gây ra bởi sinh vật đơn bào Toxoplama gondii, một trong những loài ký sinh trùng phổ biến nhất thế giới. Nhiễm trùng Toxoplasma thường do ăn thịt đã bị nhiễm và nấu chưa chín hoặc tiếp xúc với phân mèo.
Share on Facebook
Nguồn Người dịch: Phạm Hải Hồ
Từ khoá: Corona virusđa dạng sinh họcđại dịchsinh học tiến hóa

Bạn có thể quan tâm

Phổ biến ở phương Tây nhưng vì sao quảng trường lại vắng bóng tại các đô thị cổ ở Việt Nam
Góc nhìn

Phổ biến ở phương Tây nhưng vì sao quảng trường lại vắng bóng tại các đô thị cổ ở Việt Nam

20/10/2025
Từ dự thảo lộ trình áp dụng xăng sinh học của Bộ Công Thương: Chỉ nên “quá giang” với xăng E10 thế hệ I
Góc nhìn

Từ dự thảo lộ trình áp dụng xăng sinh học của Bộ Công Thương: Chỉ nên “quá giang” với xăng E10 thế hệ I

07/10/2025
Đà Nẵng muốn thành “điểm hẹn” du lịch y tế Đông Nam Á: Tín hiệu từ một diễn đàn đầu tư
Y tế

Đà Nẵng muốn thành “điểm hẹn” du lịch y tế Đông Nam Á: Tín hiệu từ một diễn đàn đầu tư

02/10/2025
Các bạn sinh viên lọt vào vòng final Việt Nam của cuộc thi.
Y tế

AstraZeneca Việt Nam khởi tạo bệ phóng cho thế hệ trẻ ngành y dược qua iDEA 2025

29/09/2025
Tượng Diana thời Art Deco bằng đồng và đá, tạo hình nữ thần giương cung bên cạnh chó săn trong tư thế chuyển động
Nghệ thuật

Diana và những mũi tên vượt thời gian

17/07/2025
Art Bar Việt Nam
Hội họa

Art Bar Việt Nam – Không gian trưng bày nghệ thuật hội họa theo phong cách Cocktail Bar

29/03/2024
Dung nhan trong lòng tay
Hội họa

Dung nhan trong lòng tay

11/10/2015
Bộ ảnh phục chế Sài Gòn 100 năm trước gây sốt vì màu xanh cây cối -1
Nhiếp ảnh

Bộ ảnh phục chế Sài Gòn 100 năm trước gây sốt vì màu xanh cây cối

18/05/2020
Nguyễn Trọng Khôi với “Triển lãm cuối hè”
Hội họa

Nguyễn Trọng Khôi với “Triển lãm cuối hè”

18/09/2015

VĂN HOÁGIẢI TRÍ

Chris Pratt xin lỗi vì sẽ phát ngôn thiếu tế nhị tại họp báo Jurassic World
Phim

Chris Pratt xin lỗi vì sẽ phát ngôn thiếu tế nhị tại họp báo Jurassic World

31/05/2015
Trúc Nhân, Đông Nhi và Isaac chính thức trở thành mentor show Vote for five - 4
Âm nhạc

Trúc Nhân, Đông Nhi và Isaac chính thức trở thành mentor show Vote for five

24/07/2022
Giải thưởng Kim Mã lần thứ 50 Người tí hon thắng kẻ khổng lồ
Phim

Giải thưởng Kim Mã lần thứ 50 Người tí hon thắng kẻ khổng lồ

28/11/2013

DOANHNHAN+ĐỀ XUẤT

Kyo York: “Tôi muốn kết nối văn hóa Việt!”
Sao & Showbiz

Kyo York: “Tôi muốn kết nối văn hóa Việt!”

Đăng bởi DoanhNhân+
13/02/2014
Đàm Vĩnh Hưng ngủ gật chăm con trai trong series “Nhật ký làm cha” 01
Sao & Showbiz

Đàm Vĩnh Hưng ngủ gật chăm con trai trong series “Nhật ký làm cha”

Đăng bởi Liên Hương
17/10/2022
Keanu Reeves – Luôn tìm kiếm thử thách mới
Sao & Showbiz

Keanu Reeves – Luôn tìm kiếm thử thách mới

Đăng bởi Vân Dương
19/12/2013

THƯGIÃN

Người tính không bằng… máy tính!!!

Người tính không bằng… máy tính!!!

17/06/2016
Mãi mãi là… giấc mơ

Mãi mãi là… giấc mơ

30/03/2016
Siêu đẳng về… tiếp thị sản phẩm!!!

Siêu đẳng về… tiếp thị sản phẩm!!!

15/06/2017
Bất đồng về… giải pháp!!!

Bất đồng về… giải pháp!!!

23/10/2014
Than ôi, thời lãng mạn nay còn đâu!!!

Than ôi, thời lãng mạn nay còn đâu!!!

21/06/2016

ĐỌCSÁCH

Năng Lượng Sống Từ Thảo Dược
Đọc & sống

Năng Lượng Sống Từ Thảo Dược

Đăng bởi Vinh Nguyen
06/01/2020

Các bạn có biết ngay trong căn bếp nhà mình có cả một rương thuốc thảo dược rất tốt chăng?...

Gặp gỡ nhà văn Lư Tư Hạo tại Hội sách Train to Sky - Thanh xuân khó phai 1

Gặp gỡ nhà văn Lư Tư Hạo tại Hội sách Train to Sky – Thanh xuân khó phai

16/04/2023
Thương nhớ hoàng lan của nhà văn Trần Thùy Mai

Thương nhớ hoàng lan của nhà văn Trần Thùy Mai

27/11/2020
Những cuốn sách ấn tượng tại Hội sách lần thứ X

Những cuốn sách ấn tượng tại Hội sách lần thứ X

29/03/2018
Sách trễ hạn 32 năm được trả cho Thư viện Toronto kèm lời xin lỗi giấu tên 3

Sách trễ hạn 32 năm được trả cho Thư viện Toronto kèm lời xin lỗi giấu tên

25/04/2019
DNP-giai-ma-bi-an-ve-duoi-nguon-Tuoi-tre

Giải mã bí ẩn về Suối nguồn Tươi trẻ

29/09/2018

MỚICẬP NHẬT

Nhóm sếu đầu đỏ lấy đà cất cánh trên đầm lầy Anlung Pring, Campuchia. Ảnh: Nguyễn Trường Sinh

Người săn sếu đầu đỏ: Khi ánh sáng trở thành lời cầu nguyện cho thiên nhiên

21/10/2025
VinFast hỗ trợ đến 40% chi phí sửa xe cho khách hàng vùng lũ

VinFast hỗ trợ đến 40% chi phí sửa xe cho khách hàng vùng lũ

20/10/2025
Có những bông hoa chỉ nở khi lòng người đã đủ lặng – Blooming tại Noirfoto Gallery

Có những bông hoa chỉ nở khi lòng người đã đủ lặng – Blooming tại Noirfoto Gallery

20/10/2025
Phổ biến ở phương Tây nhưng vì sao quảng trường lại vắng bóng tại các đô thị cổ ở Việt Nam

Phổ biến ở phương Tây nhưng vì sao quảng trường lại vắng bóng tại các đô thị cổ ở Việt Nam

20/10/2025
Lạc giữa Mùa Xuân – nơi tiếng chim gọi bình yên giữa lòng Hậu Giang

Lạc giữa Mùa Xuân – nơi tiếng chim gọi bình yên giữa lòng Hậu Giang

20/10/2025
VAR "Cứu" CATPHCM thoát một thua trên sân nhà - 1

VAR “Cứu” CATPHCM thoát một trận thua trên sân nhà

20/10/2025
Im lặng hóa thành thương tích

Im lặng hóa thành thương tích

19/10/2025
Cuộc thi Ảnh Di sản Việt Nam 2025 - Chạm di sản, cảm chất riêng

Cuộc thi Ảnh Di sản Việt Nam 2025 “Chạm di sản, cảm chất riêng”

19/10/2025
Toàn cảnh Bến Nhà Rồng bên sông Sài Gòn, nơi TP.HCM dự kiến mở rộng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh và công viên ven sông.

Khi đất ven sông thôi làm nhà: Một quyết định đáng nhớ của Sài Gòn

19/10/2025
Minh Vương lập cú đúp, Trường Tươi Đồng Nai tiếp tục bất bại - 2

Minh Vương lập cú đúp, Trường Tươi Đồng Nai tiếp tục bất bại

18/10/2025
Thí sinh tranh tài vòng chung kết Hội thi Dịch vụ khách hàng ôtô 2025 của Honda Việt Nam tại Phú Thọ

Honda Việt Nam tìm ra 15 gương mặt xuất sắc trong Hội thi Dịch vụ khách hàng ôtô 2025

18/10/2025
Beta Group thúc đẩy đầu tư bền vững qua mô hình nhượng quyền rạp chiếu phim - 1

Beta Group thúc đẩy đầu tư bền vững qua mô hình nhượng quyền rạp chiếu phim

18/10/2025
Đại diện Quỹ Toyota trao áo phao cứu sinh cho học sinh tại Thái Nguyên

Từ Thái Nguyên đến Quảng Bình: Hành trình áo phao cứu sinh của Quỹ Toyota hướng về vùng lũ

18/10/2025
Volkswagen Golf “tái xuất” Việt Nam: di sản 50 năm – cảm hứng mới của hot hatch Đức

Volkswagen Golf “tái xuất” Việt Nam: di sản 50 năm – cảm hứng mới của hot hatch Đức

18/10/2025
Bài kế tiếp
CEO tập đoàn TCP công bố định hướng mới cùng ba chiến lược phát triển

CEO tập đoàn TCP công bố định hướng mới cùng ba chiến lược phát triển

Facebook Instagram Threads LinkedIn Twitter
DoanhnhanPlus.vn

Mái nhà chung để những người bận rộn
cùng chia sẻ kinh nghiệm sống
và chuyện làm ăn.
Cầu nối cho những ý tưởng
khởi nghiệp sáng tạo.
Không gian chia sẻ, giao lưu văn hoá,
giải trí, mua sắm của doanh nhân.

DMCA.com Protection Status

VỀ CHÚNG TÔI

  • Giới thiệu
  • Liên hệ quảng cáo
  • Quy chế hoạt động
  • Nội quy

Giấy phép số 577/GP-BTTT do Bộ TTTT
cấp ngày 22/11/2017.

Chịu trách nhiệm nội dung:
Lý Mỹ
Công ty Truyền thông Nguyễn Văn Vinh
10/29 Trần Nhật Duật, Q 1, TPHCM
(84) 2838469899

ĐẶT BÁO DÀI HẠN

© 2018 DoanhNhanPlus.VN - Giấy phép số: 577/GP-BTTTT do BTTTT cấp.

Chào mừng trở lại!

Đăng nhập vào tài khoản của bạn

Bạn quên mật khẩu?

Retrieve your password

Vui lòng nhập email hay tên đăng nhập để reset mật khẩu

Đăng nhập
Thanks for Sharing

Many thanks and highly appreciate your prompt action and the article.

  • Đăng nhập
  • Trang chủ
  • Kinh doanh
    • Doanh nghiệp
    • Chuyện làm ăn
    • Hàng không
    • Tài chính
    • Thị trường
    • Bất động sản
    • Hành Trình Thành Công
      • Khởi nghiệp
      • Quản trị
      • Marketing
      • Nhân lực
    • Sang ngày mới
    • DoanhNhan-Hub
  • Doanh nhân
    • Góc nhìn
    • Cà phê kinh tế
    • Chia sẻ
    • DN+trò chuyện
    • Nhân vật
    • Người dẫn đầu
  • Chốn Về
    • Giáo dục
    • Sống An Nhiên
      • Chuyện nhà tôi
      • Sống
      • Mối quan hệ
    • Sống khoẻ
      • Năng Lượng Mới
      • Dinh dưỡng
      • Y tế
      • Thư gởi người bận rộn
      • Sống Thể thao
    • Du lịch
      • Điểm đến
      • Điểm Đến Tạo Giá Trị
    • Ẩm thực
      • Món ngon
      • Hương vị quê nhà
      • Thức uống
    • Không gian sống
  • Văn hoá
    • Giải trí
      • Âm nhạc
      • Phim
      • Sân khấu
      • Sao & Showbiz
      • Truyền hình
    • Nghệ thuật
      • Hội họa
      • Nhiếp ảnh
    • Đọc & sống
    • Tản mạn
      • Truyện ngắn
      • Sống chậm & Nghĩ sâu
      • Trà dư tửu hậu
      • Thư giãn
    • Kiến thức
  • Lịch lãm
    • Thời trang
      • Bộ ảnh thời trang
      • Trang sức
      • Phụ kiện
      • Style guide
      • Sành điệu
    • Làm đẹp
    • Góc đàn ông
    • Thời gian
  • Chuyển Động
    • Xe hơi
    • Góc Biker
    • Du thuyền
    • Chạm Vô-lăng
  • Công nghệ
    • Điện thoại
    • Máy tính
    • Máy tính bảng
    • Nghe nhìn
    • Máy ảnh
    • Nhịp số hoá
    • Thiết bị gia đình

© 2018 DoanhNhanPlus.VN - Giấy phép số: 577/GP-BTTTT do BTTTT cấp.