Bạn bè là kho báu. Có lẽ bạn chưa tưởng tượng ra ý nghĩa của câu nói vừa nêu. Khi nghiên cứu về tình bạn, các nhà khoa học đã khám phá ra nhiều điều tuyệt vời như bạn bè chia sẻ nhiều gien hơn so với người không quen biết, rằng bạn sẽ hấp dẫn hơn khi ở cùng với nhóm bạn, rằng 9 tháng là thời gian đủ để tìm hiểu khái niệm về tình bạn. Sau đây là 10 sự thật được các nhà khoa học phát hiện.
1. Nam và nữ không thể trở thành bạn của nhau
Có khi nào bạn nghĩ mình có bạn là người khác phái? Nếu vậy thì sau khi đọc xong điều này, bạn sẽ nhìn vấn đề theo cách khác. Một nghiên cứu của Trường Đại học Wisconsin cho thấy tình bạn giữa giữa nam và nữ là hiện tượng xảy ra trong giai đoạn ngắn ban đầu và rằng họ không thể thoát khỏi khoảnh khắc quyến rũ và áp lực tình dục.
April Bleske-Rechek, nhà tâm lý học và là người phụ trách nghiên cứu, cho biết: “Có rất ít nghiên cứu về đề tài tình bạn giữa nam và nữ không phải là bà con hay tình nhân”. Các nhà khoa học đã nghiên cứu 88 cặp bạn bè khác phái và ghi nhận rằng đàn ông cảm nhận sức hấp dẫn thể chất và tình dục lớn hơn tình bạn, và xu hướng này nơi nam giới vượt trội hơn nhiều so với phái nữ. Sự hấp dẫn này được xem là một khiếm khuyết mặc dù với thời gian, nó sẽ giảm dần.
2. Loài vật cũng có bạn
Hầu hết các video trên trang mạng Youtube về các cặp động vật riêng biệt không đạt tiêu chuẩn khoa học để được xếp loại bạn bè tức mối quan hệ của hy sinh bền vững, những khoảnh khắc chia sẻ đau buồn vì người bạn chết. Nhưng nhiều nghiên cứu đã chứng minh giữa loài tinh tinh, khỉ đầu chó, ngựa, linh cẩu, voi, dơi và cá heo có thể hình thành mối quan hệ bền vững với các cá nhân không cùng họ hàng huyết thống. Thậm chí nghiên cứu còn ghi nhận được tình bạn giữa bác rùa 100 tuổi và một con hà mã trẻ ở Kenya.
Nhưng tại sao loài vật lại hình thành mối quan hệ như thế? Lời giải thích hợp lý nhất là những mối quan hệ này mang lại nhiều lợi ích: trong tất cả các trường hợp nghiên cứu, các cặp bạn bè động vật đều có sức khỏe tốt, ít bị căng thẳng và dễ dàng hơn trong việc sinh con. Vì vậy, thực tế này trở nên phổ biến hơn nơi các loài vật trên.
3. Bạn bè giúp tăng gấp bội tình cảm dành cho người khác
Khả năng đặt mình vào vị trí của người khác là một trong những đặc điểm chính của con người, và với những người bạn, chúng ta có thể đưa đặc điểm này lên mức tối đa. Một nhóm nhà khoa học thuộc Trường Đại học Virginia của Hoa Kỳ đã nghiên cứu hình chụp nội soi cắt lớp não bộ của 22 người bị đe dọa sự phóng điện (cú sốc điện) nhỏ, hoặc được thông báo rằng bạn mình hay một người không quen sẽ nhận sự phóng điện tương tự.
Nhóm nhà khoa học này đã phát hiện ra rằng hoạt động não bộ của một ngưới gặp nguy hiểm gần như giống y hệt với hoạt động não bộ của một người có bạn gặp nguy hiểm. James Coan, nhà tâm lý học đồng thời là người phụ trách nghiên cứu, cho biết: “Cảm giác của cái ‘tôi’ bao gồm cả những người thân quen. Những người thân quen của chúng ta trở thành một phần của chính mình, không phải theo nghĩa thơ ca hay ẩn dụ mà theo nghĩa rất thực tế. Theo nghĩa đen, chúng ta cảm thấy bị đe dọa khi bạn bè bị đe dọa”.
James Coan liên kết tình trạng này với sự sống còn và đồng dạng. Ông kết luận: “Con người hợp tác với nhau để phát triển. Mục tiêu và nguồn lực của chúng ta là đồng nhất. Nếu một mối nguy đe dọa bạn mình, nó cũng đe dọa mục tiêu và nguồn lực chung của cả hai”.
- Xem thêm: 5 cách để giữ được tình bạn suốt đời
4. Số lượng bạn bè, trước khi Facebook ra đời, là có giới hạn
Năm 1993, nhà nhân chủng học Robin Dunbar thuộc Trường Đại học Oxford đã giải thích kết quả ghi nhận được từ nghiên cứu các nhóm linh trưởng sống theo bầy đàn như sau: mỗi cá thể linh trưởng chỉ có thể duy trì cùng lúc tối đa 150 mối quan hệ đúng nghĩa.
Robin Dunbar không tính đến sự bùng nổ của các mạng xã hội, nhưng ông thừa nhận rằng công nghệ có thể tăng dung lượng bộ nhớ của chúng ta và giúp chúng ta có thể cùng lúc có số lượng bạn bè tăng đáng kể. Câu hỏi đặt ra là sự tích lũy số lượng bạn bè có làm suy giảm quan hệ bạn bè thân thiết nhất không?
Will Reader, bác sĩ khoa tâm lý học thuộc Trường Đại học Sheffield Hallam của Anh nhấn mạnh rằng ngay cả khi phần lớn các mối quan hệ bạn bè phát sinh bên ngoài mạng xã hội thì mạng xã hội cũng có thể giúp duy trì tình bạn trước đây dù gặp phải khó khăn về địa lý và vì thiếu thời gian. Dù trong tình huống nào, hầu hết những người trưởng thành cũng chỉ có 2 người bạn thân nhất.
5. Con người hay ganh tị và chỉ cho đi những gì chúng ta nhận được
Nếu ai đó xem chúng ta là người bạn thân nhất, điều này có nghĩa là họ giữ liên lạc với chúng ta phải không? Một nhóm nhà tâm lý học thuộc Trường Đại học Pennsylvania của Hoa Kỳ đã nghiên cứu thứ tự xếp hạng bạn bè mà mạng xã hội MySpace đề nghị và đi đến kết luận rằng chúng ta đánh giá cao những người bạn nào đánh giá cao chúng ta.
Peter DeScioli, đồng phụ trách nghiên cứu, người đã bác bỏ lý thuyết cho rằng tình bạn chỉ là sự trao đổi ân huệ, cho biết: “Bản chất của chúng ta là ganh tị. Cách thức mà bạn bè đánh giá chúng ta và mối quan hệ, có ảnh hưởng trực tiếp đến chính tình bạn”.
Peter DeScioli, người từng tuyên bố quan hệ ngoại giao giữa các nước được hình thành như là phương tiện bảo vệ để phòng hờ khi có xung đột, giải thích: “Nếu phân tích tình bạn là sự liên minh giữa các quốc gia, chúng ta có thể nhận ra rằng tất cả chúng ta đều ganh tị lẫn nhau. Nếu Ả Rập Saudi liên minh với Hoa Kỳ, đó không phải chỉ vì Ả Rập Saudi xem trọng sự liên minh này mà vì Hoa Kỳ còn có bang giao với nhiều quốc gia khác. Nếu mối bang giao đó là sự trao đổi, tất nhiên Ả Rập Saudi sẽ chỉ quan tâm đến họ sẽ nhận được gì từ mối bang giao này”.
6. Trong công việc, bạn bè giúp năng suất tăng lên, nhưng hãy thận trọng!
Tình bạn và công việc không tương hợp nhau. Nhiều nghiên cứu cho thấy bạn bè có thể giúp tìm được việc làm, hạnh phúc, sáng tạo, tăng năng suất và cạnh tranh nơi làm việc. Ở các nước như Ấn Độ, Indonesia, người lao động cho biết các đồng nghiệp hiểu họ tốt hơn là bạn bè và thậm chí tốt hơn vợ hay chồng.
Tuy nhiên, chúng ta cần thận trọng vì trong môi trường làm việc chúng ta không bình đẳng. Tình bạn với cấp trên có thể làm đổ vỡ tình bạn, mất việc và độ tin cậy trong công việc. Mong muốn thăng chức có thể phá hủy mối quan hệ gần gũi nhất: theo một nghiên cứu gần đây do mạng LinkedIn thực hiện, 68% những người sinh ra sau thập niên 1980, hy sinh tình bạn để được thăng chức!
Nhà xã hội học Jan Yager, tác giả của nhiều quyển sách về tình bạn, chỉ ra rằng bạn bè nơi công sở khác xa với bạn bè ngoài đời. Jan Yager cho biết: “Công việc là nền tảng cho sự ổn định tài chính của một cá nhân. Bạn sẽ có nhiều thứ để mất hơn khi phải quyết định giữa tình bạn và nguồn thu nhập”.
7. Tình yêu có giá trị bằng 2 người bạn
Một nghiên cứu do nhà nhân chủng học Robin Dunbar thực hiện về hiệu ứng mà tình yêu có thể tác động đến tình bạn, ghi nhận kết quả sau: sự xuất hiện của một nhân vật mới trong đời sống của chúng ta có thể sẽ thải loại 2 cá nhân ra khỏi nhóm bạn thân nhất của chúng ta, thường là một người họ hàng và một người bạn.
Trong nhiều nghiên cứu trước đó, Robin Dunbar đã ước tính có đến 5 người thân thiết, những người mà ta có thể tâm sự khi có chuyện buồn, nhưng những cặp vợ chồng thì chỉ có 4, bao gồm cả vợ hoặc chồng. Tình yêu lấy đi thời gian dành cho bạn bè. Điều này có thể làm xấu đi tình bạn. Robin Dunbar kết luận: “Bạn bè không gặp nhau thường xuyên, quan hệ tình cảm sẽ giảm sút nhanh chóng”.
- Xem thêm: Mạng xã hội đang giết chết tình bạn
8. Tình bạn sẽ mạnh lên
Biết điều gì làm bạn mình bực dọc giúp tình bạn ổn định hơn. Đó là kết quả ghi nhận được từ một nghiên cứu do Tiến sĩ Charity Friesen, thuộc Trường Đại học Wilfrid Laurier của Canada thực hiện nơi những người bạn thân thời sinh viên về thái độ và tình huống làm họ nổi cáu hay làm họ phật lòng.
Nghiên cứu của Charity Friesen bao gồm bài trắc nghiệm “nếu… sau đó…” và xem xét việc biết phản ứng của bạn bè trong những tình huống khác nhau cũng quan trọng như biết thị hiếu, sở thích của một người. Các đề tài nghiên cứu gây nhiều kích thích nhất là sự hoài nghi, tính cả tin, sự nhút nhát, sự phản bội, sự cầu toàn và sự vô ý thức.
9. Có sự khác biệt giữa nam và nữ
Tình bạn là quan trọng, đặc biệt là đối với phái nữ. Theo một nghiên cứu thực hiện năm 2012 tại khoa dịch tễ học và y tế công cộng thuộc Trường Đại học London, nam giới cần quan hệ gia đình hơn. Các nhà khoa học đã phỏng vấn 6.500 người Anh sinh sau năm 1958 và đi đến kết luận rằng hôn nhân mang đến nhiều lợi ích hơn cho sức khỏe tinh thần và giúp phát triển quan hệ gia đình của đàn ông, nhưng lại có hại cho phụ nữ vì họ gặp nhiều khó khăn hơn do thiếu thời gian quan tâm đến bạn bè.
Tình bạn của phụ nữ có ảnh hưởng quan trọng đối với bản thân họ trong hiện tại và cả trong tương lai và phụ nữ đã sử dụng tình bạn để đối phó với căng thẳng. Quan tâm chăm sóc các mối quan hệ bạn bè giúp giải phóng chất oxitocin, một hormon làm giảm căng thẳng và có tác dụng làm dịu.
10. Tình bạn tốt cho sức khỏe
Dù bạn là nam hay nữ, có bạn bè là điều tốt: những người có vòng vây bạn bè rộng khắp có cuộc sống ít căng thẳng hơn, có sức đề kháng mạnh hơn và tuổi thọ cũng cao hơn. Bạn bè tạo điều kiện dễ dàng hơn cho sự hình thành thói quen tốt, làm giảm trầm cảm, giúp vượt qua bệnh tật, tạo ra sự hài lòng, niềm vui và hạnh phúc.
Julianne Holt-Lunstad, giáo sư khoa tâm lý học Trường Đại học Brigham Young bang Utah của Hoa Kỳ, người phụ trách nghiên cứu về mối liên quan giữa tuổi thọ và bạn bè, cho biết: “Không có mạng lưới hổ trợ của bạn bè là nguyên nhân làm tăng tỷ lệ tử vong do bệnh béo phì hay do có cuộc sống nhàn rỗi và thiếu hoạt động thể chất. Các nghiên cứu cho thấy khả năng tăng tuổi thọ đến 50% nếu có mạng lưới quan hệ xã hội mạnh mẽ”.
