Các nhân viên Bộ An ninh Nội địa Mỹ ở New York đã thu hồi bức tượng hơn một ngàn năm tuổi bị lấy cắp từ Campuchia và đem đấu giá tại nhà Sotheby’s vào tháng Ba vừa qua, nhưng cuối cùng đã bị hủy bỏ vào giờ chót. (*)
Theo báo New York Times, sau khi Chính phủ hoàng gia Campuchia chính thức đề nghị Chính phủ Mỹ giúp thu hồi bức tượng quý giá bị lấy cắp từ Koh Ker, một di tích nằm cách đền Angkor Wat khoảng 100km về phía tây bắc thì Bộ An ninh Nội địa Mỹ đã can thiệp ngay. Bức tượng này có niên đại vào giữa những năm 900, sớm hơn những bức tượng ở Angkor Wat chừng 200 năm, được Sotheby’s rao với giá từ 2-3 triệu USD. Trước đó một nhà sưu tập ngườiHungary chuyên về nghệ thuật Khmer đã đề xuất giải pháp sẽ thương lượng mua lại bức tượng để tặng cho Chính phủ Campuchia.
Ông Preet Bharara, thẩm phán Tòa án khu namNew Yorkđã ra một phán quyết về vụ thu hồi bức tượng, trong đó nhấn mạnh: “Với hành động này chúng ta đang tiến một bước quan trọng đến việc trả lại bức tượng cổ cho những chủ nhân hợp pháp của nó”. Dù mọi việc đã rành rành như ban ngày nhưng nhà đấu giá Sotheby’s vẫn tìm cách né tránh sự thật qua một bản thông báo, cho rằng chưa có đủ chứng cứ. Bởi sự việc này có thể dẫn tới nhiều hệ quả khác bất lợi cho chính Sotheby’s cũng như thị trường buôn bán tác phẩm nghệ thuật nói chung, khi mà có quá nhiều cổ vật và tác phẩm nghệ thuật quý giá từ các nước nghèo, các nước đang phát triển đã và đang chịu thảm họa chiến tranh bị tuồn ra nước ngoài, rồi trở thành tài sản của tư nhân và của chính các bảo tàng nghệ thuật danh giá. Ngay bức tượng anh em của kiệt tác bị đánh cắp này, cũng từ đền tháp ở Koh Ker, hiện đang được trưng bày trong Bảo tàng Norton Simon ởPasadena, bangCalifornia(Mỹ). Vấn đề là làm thế nào để những tài sản quý ấy được trả về cho đất nước của chúng – một câu hỏi còn bỏ ngỏ.
Campuchia là một trong những quốc gia đang ngày càng tích cực tìm kiếm các cổ vật bị lấy cắp ấy, điều đang khiến giới sưu tập cũng như các bảo tàng lo âu. Tuy nhiên hiện Chính phủPhnom Penhchưa đề cập gì đến bức tượng ở Bảo tàng Norton Simon.
- Lê Bản
