Bạn có thể nhận ra một người sắp đánh mình, thì cũng có thể nhận ra một người sắp lây bệnh cho mình.
“Bạn bị ốm có phải không?”, chúng ta thường ngạc nhiên khi ai đó có thể nhận ra mình đang không ổn. Nhưng chính xác thì theo một nghiên cứu khoa học mới, bệnh tật có thể biểu hiện những đặc điểm dễ nhận thấy trên khuôn mặt, cho dù bạn đã cố kìm nén các triệu chứng khác như ngạt mũi, họ hoặc uể oải.
Theo một loạt các thí nghiệm được công bố trên Proceedings of the Royal Society B, các nhà khoa học chứng minh chúng ta có thể phân biệt một người đang ốm với những người khỏe mạnh, chỉ bằng 5 giây nhìn vào ảnh chụp khuôn mặt họ.
Độ chính xác lên tới 62% và còn có thể cao hơn trong thực tế, khi kết hợp với các yếu tố như quan sát dáng điệu, cử chỉ, mùi cơ thể của người đối diện.
Nét mặt có thể tiết lộ bạn đang bị ốm
Để kiểm tra xem nét mặt có thể hiện ra bên ngoài dấu hiệu bệnh tật hay không, các nhà nghiên cứu đã thiết kế một thí nghiệm đặc biệt. Họ tuyển chọn 22 tình nguyện viên và khiến họ bị ốm giả.
Một nửa trong số tình nguyện viên bị tiêm vào người một loại vi khuẩn. Nửa còn lại được tiêm nước muối. Các mũi tiêm chứa vi khuẩn không làm cho các tình nguyện viên thực sự bị ốm, nhưng chúng đã đánh lừa hệ thống miễn dịch của họ và kích hoạt một phản ứng viêm.
Kết quả là ngay sau khi tiêm, những người bị tiêm vi khuẩn bắt đầu cảm thấy mình bị ốm. Trong khi đó, những tình nguyện viên tiêm nước muối sẽ không cảm thấy bất cứ điều gì khác thường. Khoảng hai giờ sau, ảnh của cả hai nhóm được chụp lại trong trạng thái nét mặt trung tính và không trang điểm.
Thí nghiệm này được lặp lại một lần nữa, với 22 tình nguyện viên cũ. Nhưng lần thứ 2, những người đợt trước tiêm vi khuẩn được đổi lại thành tiêm nước muối và những người tiêm nước muối khi trước lại bị tiêm vi khuẩn. Ảnh của họ lại được chụp lại.
Trong phần thứ 2 của thí nghiệm, 62 tình nguyện viên khác được tuyển chọn chỉ để xem các tấm ảnh mà nhóm nghiên cứu đã chụp lại. Trong vòng 5 giây, họ được yêu cầu đoán xem đâu là những người có vẻ đang bị ốm còn đâu là những người còn khỏe mạnh.
Sau gần 3.000 lượt đoán, các tình nguyện viên đánh giá 41% trong đó là trường hợp người ốm. Độ chính xác tổng thể là 0,62. Trong thang điểm, 0,5 đại diện cho tỷ lệ đoán hoàn toàn ngẫu nhiên và 1,0 đại diện cho mức chính xác hoàn toàn.
“Những kết quả này chứng minh rằng những người bình thường không được đào tạo y tế cũng phát hiện được một người bị ốm, với độ chính xác trên mức ăn may, chỉ đơn thuần bằng cách quan sát một bức ảnh trong vài giây”, các tác giả đã viết trong bài báo của mình.
“Điều này ủng hộ quan niệm rằng con người có khả năng phát hiện các dấu hiệu bệnh tật, ngay ở giai đoạn sớm sau khi tiếp xúc với tác nhân truyền nhiễm“.
Những dấu hiệu của bệnh tật
Để tìm ra chính xác dấu hiệu nào trên khuôn mặt đã tiết lộ tình trạng bệnh tật của một người, các nhà nghiên cứu đã phỏng vấn 60 tình nguyện viên nữa, cũng được cho xem các bức ảnh.
Theo kết quả từ họ, môi thâm là đặc điểm được nhận diện nhiều nhất trong số các đối tượng đã bị nhiễm khuẩn. Da nhợt nhạt, khuôn mặt sưng, khóe miệng trũng, mí mắt sụp và mắt bị đỏ cũng dễ nhận thấy ở những người đang “ốm” so với người khỏe mạnh.
“Điều này phù hợp với một thực tế, sắc diện hồng hào là dấu hiệu của sự khỏe mạnh và hấp dẫn ở cả người lẫn động vật”, các tác giả viết. Tuy nhiên, họ cũng lưu ý rằng một số đặc điểm này cũng có ở những người mất ngủ hoặc đang có tâm trạng buồn.
Ngoài ra, không phải tất cả mọi người thể hiện những đặc điểm này trên khuôn mặt đều thực sự ốm hoặc mắc bệnh truyền nhiễm.
Tuy nhiên, thực tế cũng chỉ ra nhiều trường hợp chúng ta có thể nhận ra một người nào đó xung quanh mình đang ốm. Khi tiếp xúc với một người có sắc diện bất thường, bạn không chỉ nhìn thoáng họ trong chốc lát.
Giả thuyết cho rằng một người ốm dễ bị nhận biết, không chỉ nhờ nét mặt, mà còn từ cử chỉ uể oải, mùi cơ thể, cách nói chuyện. Do đó, bạn có thể còn đoán một ai đó bị ốm chính xác hơn tỷ lệ 62% như trong thí nghiệm của các nhà khoa học.
Để có cái nhìn rõ ràng hơn về kết quả thí nghiệm trong nghiên cứu này, các nhà khoa học nói rõ các đối tượng bị chụp ảnh đều là người da trắng. Họ cũng chỉ mới thể hiện một “trạng thái bị ốm chung chung”, từ phản ứng miễn dịch của cơ thể. Nó chưa đặc trưng cho một loại bệnh cụ thể nào khác.
Sẽ cần nhiều nghiên cứu hơn nữa để hiểu khả năng “quét bệnh tật bẩm sinh bằng mắt” ở con người chính xác tới đâu. Và liệu nó có phân biệt được một người ốm thật với trạng thái cảm xúc như lo lắng, sợ hãi…
“Chúng ta đã biết rằng (chỉ bằng một cái nhìn thoáng qua) một người đã đánh giá được rất nhiều khía cạnh của một người khác”, tác giả chính nghiên cứu, giáo sư John Axelsson, từ Viện Nghiên cứu Stress, Đại học Stockholm, cho biết.
“Bệnh tật tiềm ẩn cũng được đề xuất như một mối đe dọa mà chúng ta ghi nhận được, cũng giống như những mối đe dọa khác từ người đối diện, mặc dù nó không mạnh bằng tín hiệu cho thấy người đối diện bạn đang rất tức giận“.
Giáo sư Axelsson cho biết nghiên cứu trong tương lai có thể sẽ giúp mọi người – và có thể cả máy tính – nhận ra được dấu hiệu của bệnh tật trước khi xuất hiện triệu chứng. “Biết sớm mình đang bị ốm là tốt, bởi chúng ta có thể ở nhà và tĩnh dưỡng thay vì đi làm để lây lan chúng cho những người khác“, ông nói.
