Chuyện cà phê cà pháo

Một buổi sáng nào đó, mấy ông bạn gọi nhau đi uống cà phê. Tiệm cà phê có mấy cái bàn đặt ngoài hiên, trên lề đường, kiểu cà phê vỉa hè ở Việt Nam. Ngồi đó cả ngày cũng chẳng ai đuổi mà chuyện trò cũng thoải mái. Ở Âu – Mỹ mình nói tiếng Việt. Thỉnh thoảng cười với nhau thì họ biết ngay là mình đang nói chuyện vui. Không bao giờ tôi thấy người Âu – Mỹ uống cà phê mà cười. Chuyện họ nói thường là thời tiết, thời sự. Họ không biết cái thú trò chuyện bên ly cà phê của người Việt. Họ thường ngồi một mình để đọc báo, đọc sách. Nhiều ông cũng làm như ta đã là dân Tây, mũi hết tẹt, da hết vàng, cũng cầm quyển sách ngồi chăm chú đọc, ra vẻ “ta đây” trí thức (trừ những ông nghiên cứu thực). Lớn tuổi, đọc sách, báo (không phải nghiên cứu) thì phải nằm ườn trên giường hoặc trên ghế xa-lông, trên võng, “giang tay, giang chân” rồi ngủ quên… Hạnh phúc vô cùng! Ra tiệm ngồi uống cà phê một mình là có tâm sự nào đó. Ngồi gặm nhấm nỗi buồn, có khi thở dài hoặc chết lặng, không biết làm sao cho hết buồn. Cũng có ông thích ngồi một mình, chẳng suy tư, ngẫm nghĩ gì. Ở Sài Gòn, đầu hẻm thường có quán cà phê, nhiều ông, bà ra gọi một ly, ngồi chẳng nói năng gì, nhìn ra đường, thỉnh thoảng đổ cà phê ra dĩa, bưng húp (cho bớt nóng). Bây giờ ở Việt Nam, uống cà phê vỉa hè mà nhìn thiên hạ chạy xe ngoài đường, đông như kiến, khói mù trời, còi bóp inh ỏi, một lát là chóng mặt.

Rủ nhau đi uống cà phê thì càng đông càng… vui. Bước chân ra cửa là đã vui rồi. Háo hức như thời trẻ, đi gặp người yêu. Trẻ có bạn. Lớn có gia đình, vợ con. Già lại có bạn. Ông nào không có bạn cà phê thì rõ là tại vì bẩn tính, thích chê bai, trách móc người này người kia, hoặc tự khoe khoang, mình đã làm việc này việc nọ. Tệ nhất là giành nói, không chịu lắng nghe người khác. Có vị được mời đi uống cà phê vài lần rồi bạn bè làm lơ vì thô lỗ, ăn nói cục cằn. Họ đáng được mời đi nhậu để có dịp gây lộn, đánh chửi nhau. Mấy ông già, cứ thui thủi trong nhà suốt ngày, con cái đã lớn, đã như chim rời tổ, chỉ còn lại “mụ vợ già”, thấy hoài phát ngán, lại thêm tính lẩm cẩm, lầu bầu suốt ngày, nhăn như khỉ ăn ớt. Chỉ gặp bạn là vui, càng “nói bậy” càng vui. Mấy bà cũng vậy thôi, nhưng phải thật thân, mới dám nói chuyện bậy bạ mỗi khi tụ tập ăn uống riêng với nhau, đối đáp trên điện thoại hoặc đi chung xe (không có đàn ông) với nhau. Các ông thì thân sơ gì cũng xổ “tiếu lâm”. Uống cà phê không nên nói chính trị, không nói đến chuyên môn, nghề nghiệp (xong buổi cà phê, bàn chuyện làm ăn sau, lúc đó thì nước trà hoặc bia rượu, nước ngọt gì cũng được, không phải là “hội cà phê” nữa). Ông chủ ga ra không nói chuyện sửa xe. Các ông văn thi sĩ không nói chuyện văn chương. Họa sĩ không nói chuyện tranh. Nhà báo không nói chuyện báo chí… Họ tối kỵ đem những chuyện đó vào bàn cà phê. Bình luận văn thơ hoặc “mặc áo thụng vái nhau” trên bàn cà phê chỉ làm người khác mất vui. Bạn cà phê thường nói chuyện tào lao để tâm trí thoải mái, vui vẻ. Theo “trà đạo” của người Nhật thì có những kiểu cọ quá rắc rối, trong khi dân cà phê chỉ cần vài ba người, tâm đầu ý hợp, là đã thành “hội”. Uống cà phê với nhau phải vui, không nghiêm trang, long trọng như “trà đạo”. Nói vậy không phải người Việt mình không uống trà. Chúng ta uống nhiều trà hơn uống cà phê. Trà sáng, trà trưa, trà chiều. Tối còn làm vài tách trà trước khi vào phòng mở computer ra đọc email của bạn bè. Nhưng uống trà cũng có vài điều cần lưu ý. Chẳng hạn có một điều không ai ngờ đến là uống nhiều trà xanh sẽ bị run tay. Uống nhiều sâm (trà sâm, kể cả sâm trong trà) sẽ bị rối loạn nhịp tim, đau thắt ngực, suy tim, khó thở, nặng ngực… có thể tử vong. Báo chí nói vậy, chứ tôi không dọa ai cả. Cũng có thể, ông viết bài báo đó bị run tay bèn đổ tội cho trà?

Trở lại chuyện cà phê. Thông thường, câu chuyện mở màn (trong khi chờ cà phê đem ra) là tự chế giễu mình, người khác thêm thắt vào cho rôm rả. Mấy ông lớn tuổi thích “khoe” bệnh của mình một cách bình thản. Coi như chuyện đương nhiên. Chẳng ông nào sợ chết. “Sống chừng này đủ rồi”! Vì với tuổi già, họ bất lực, không hy vọng thoát khỏi tay tử thần nên chẳng thèm nghĩ đến. Sống lâu thêm chật đất. Càng già càng lú lẫn, càng yếu đuối, lại thêm bệnh tật, chỉ làm khổ người khác. Ai cũng cầu mong được ngủ một giấc và không thức dậy. “Tu mười kiếp” mới được như vậy. Dĩ nhiên có bệnh thì chữa, như ra trận phải cẩn thận trước kẻ thù. Giỡn mặt tử thần đâu có được!

Ra tiệm cà phê với bạn, đôi khi còn thú vị hơn trước kia hẹn hò với người tình. Khi tan hàng (cà phê) tâm trí sảng khoái, yêu đời, yêu người, yêu chung quanh. Gặp ai cũng sẵn nụ cười chào hỏi. Đáng tiếc là quý bà, ít người biết được cái thú này.

Tôi nói chung chung về chuyện uống cà phê với mấy ông bạn già chúng tôi, ở bang Virginia, miền Đông Bắc Hoa Kỳ, chứ mấy cậu sồn sồn ở Mỹ đến tiệm cà phê là để xem đá banh, cá độ và để ngắm các em bưng cà phê. Ở Cali, nhiều tiệm cà phê có các em “áo hai dây, quần một ống” được quảng cáo trên internet, khách đến chật tiệm, đa số là thanh niên (đi uống “trà Nghía”) chứ mấy ông già, chân tay rủ liệt, đến đấy làm gì.

Buổi sáng, bọn già chúng tôi gọi nhau “Cà phê hè!” cũng có nghĩa là đi điểm tâm, đôi khi về nhà khỏi ăn trưa, vì các tiệm cà phê, tiệm ăn ở Virginia gần 11 giờ mới mở cửa. Vả lại, mấy ông già thường thức khuya, dậy trễ, hẹn giờ đó cho thong thả. Nếu ở Cali có cà phê Factory là nơi hẹn hò thì ở Virginia có tiệm phở Xe Lửa của ông chủ Toàn Bò trong chợ Eden. Hẹn nhau đến đấy thì có ngồi từ sáng đến chiều vẫn cứ thoải mái, ông chủ Toàn Bò vẫn nhe răng cười, dù khách có đông đến bao nhiêu. “Xin quý vị chờ cho chút” chứ không nhăn nhó, ý muốn đuổi mấy vị “ngồi đồng” choán chỗ như những tiệm ăn khác. Ông Toàn Bò có sáng kiến kê hai cái bàn sát nhau để bạn bè ngồi dễ chuyện trò. Thời đó (cách nay hơn chục năm) bọn chúng tôi (chưa già lắm) họp mặt vài chục mạng ở đó. Phần đông làm báo, làm văn, làm thơ, làm họa sĩ và… làm biếng, làm thinh – không làm gì cả. Tụ tập ăn uống, cà phê cà pháo, tán láo, cười đùa chán chê, đến trưa mới giải tán. Vài ông móc “tờ sớ” ghi sẵn lời vợ dặn, đi chợ mua những món gì, ở đâu, giá bao nhiêu, đem về bỏ tủ lạnh hay để trên bàn… Phải chấp hành tỉ mỉ như thế để khỏi bị vợ rầy! Nhiều ông nán lại thách đấu cờ tướng. Hai ông đấu nhau, các ông khác làm khán giả và làm thầy dùi, chỉ chọt, ý kiến ý cò, la hét cười nói, xỏ xiên om sòm. “Thua ra”, ai thua thì đứng dậy, nhường chỗ cho người khác. Ông Cò Ly có sạp báo trước tiệm phở, ham đánh cờ đến nỗi quên người mua báo đang đứng chờ ngoài kia. Ông chủ tiệm sửa xe Minh Auto có thể ngồi đánh cờ tướng từ sáng đến chiều. Ăn thua gì cũng cười. “Chơi cho vui!”.

Những chuyện tôi kể vừa rồi là thời vàng son của chúng tôi cách nay hơn chục năm. Càng về sau, càng vắng dần. Ông nào cũng trên bảy mươi, tám mươi, bệnh tật cả lô trong người. Chân yếu tay mềm, chán nản, chẳng muốn đi đâu. “Quân số” hao hụt mà không được bổ sung! Cứ lặng lẽ vơi đi, năm này qua năm nọ. Đến nỗi, ông chủ Toàn Bò chỉ để một bàn cho bạn bè, nhưng cũng lưa thưa. Mấy ông lão tóc bạc gặp nhau, chào, kể bệnh tật mình mà cười như mếu. Thỉnh thoảng, ông Toàn Bò thông báo “Ông X. mất rồi. Đêm qua. Quý vị đóng mỗi người mười lăm đô để đăng báo phân ưu. Ghi tên vào tờ giấy này. Vị nào muốn đến viếng thì đến nhà quàng B. số… đường… Từ giờ H. đến giờ G. ngày… tháng… năm”. Rồi thì cái danh sách người chia buồn cũng vơi đi. Người chia buồn được lần lượt đôn lên thành người quá cố, cho nên chẳng còn ai để ông thông báo, đòi đóng tiền đăng báo phân ưu. Không phải mọi người đều được “Thành kính phân ưu. Vô cùng thương tiếc”. Họ còn sống nhưng nằm nhà, chỉ thích quanh quẩn trước sân, sau vườn. Mắt kém. Lái xe chậm chạp. Có ra hàng cà phê cũng chẳng gặp ai! Ông Toàn Bò thiếu bạn, một mình đi ra đi vào, mặt buồn xo như người thất tình. Khách đến, ông cũng miễn cưỡng, thờ ơ. Buồn quá! Ông Toàn Bò dẹp tiệm, về hưu.

Trước đây, bạn bè, bà con từ Việt Nam qua, từ Úc, châu Âu, Canada, các bang khác đến Virginia, đều lấy tiệm phở Xe Lửa trong chợ Eden là nơi gặp gỡ, chuyện trò. Ở đó khách có thể tình cờ gặp lại bạn cũ đã mất liên lạc từ lâu, tay bắt mặt mừng… Nay tiệm phở Xe Lửa không còn nữa, phải mời bạn đến các tiệm ăn khác. Tiệm khác thì chỉ có ăn thôi. Ăn xong phải đứng dậy. Không nơi đâu có cái không khí thân mật, thoải mái, vui vẻ như trong tiệm phở Xe Lửa của ông Toàn Bò.

Ơi ông Toàn Bò! Nay ông nơi đâu?