Thời gian gần đây, nhiều người hay truyền tai nhau phương pháp nhịn ăn từ một tuần đến 12 ngày để thanh lọc cơ thể và giảm cân. Những lời cảnh báo về mức độ nguy hiểm đối với sức khỏe và tính mạng về phương pháp này của bác sĩ dường như không được quan tâm đúng mức, dù đã có một cô gái 18 tuổiở Hà Nội đã tử vong do áp dụng phương pháp nhịn ăn để giảm cân này.
Nhịn ăn chữa bệnh không hoàn toàn là phản khoa học
Trên mạng internet, mọi người có thể đọc được những thông tin “bùi tai” là phương pháp nhịn ăn sẽ giúp thanh lọc cơ thể một cách hoàn hảo. Hoàn toàn không ăn các chất tinh bột, protein, chất béo, chỉ uống nước chanh đường hoặc có thêm một ít rau trong vòng 12 ngày, chúng ta sẽ cảm nhận được cơ thể thanh thải độc tố ra khỏi cơ thể một cách rõ ràng. Từ đó, phương pháp này không chỉ giúp giảm cân, cho làn da trẻ đẹp mà còn giúp tăng sức đề kháng, chống bệnh tật vì trong nhiều trường hợp còn có thể thải cả những độc tố gây ung thư ra khỏi cơ thể (?!).
Thông thường trong điều kiện nghỉ ngơi, cơ thể một người bình thường vẫn cần khoảng 150 calori mỗi ngày. Trong đó, não cần khoảng 18% tổng nhu cầu năng lượng (chủ yếu là glucose) còn cơ thể thì cần phần lớn năng lượng, nước và các điện giải như Na, K, Mg… Người nhịn đói kéo dài có thể tử vong do thiếu năng lượng hoặc thiếu điện giải. Một số trường hợp tử vong rất nhanh nếu tốc độ chuyển hóa của gan thấp, tốc độ tạo glucose không theo kịp với tốc độ sử dụng của cơ thể gây cơn hạ đường huyết cấp.
Thực tế, nhịn ăn để giảm cân là một phương pháp chữa bệnh tự nhiên đã có rất nhiều trường phái áp dụng trên toàn thế giới.Đặc biệt hiện nay là các trường phái yoga chữa bệnh áp dụng nhịn ăn vài ngày trong tuần, thậm chí nhịn ăn đến 12 ngày.Tuy nhiên, tất cả trường phái nhịn ăn đều phải tuân thủ những chế độ, quy tắc riêng và nhiều người đã thực hiện thành công. Vì vậy, chúng ta không nên phản bác quá gay gắt các phương pháp này. Vấn đềở đây là phải hiểu cơ thể mình ra sao, áp dụng phương pháp nào cho phù hợp.Việc áp dụng một cách bừa bãi sẽ nguy hại cho sức khỏe. Trường hợp chết do nhịn ăn thanh lọc cơ thể mới đây có thể đã không được người có kinh nghiệm theo dõi, tư vấn nhằm điều chỉnh hay áp dụng phương pháp đó ở mức độ nào thì phù hợp cho hiệu quả giảm cân nên dẫn đến hậu quả đáng tiếc.
Cần khám sức khỏe tổng quát trước khi nhịn ăn
Ở Việt Nam hiện chưa có nghiên cứu khoa học chính thức về vấn đề nhịn ăn thanh lọc cơ thể. Chính vì thế, khi áp dụng một phương pháp nào để chữa bệnh, thanh lọc cơ thể thì phải tìm hiểu rất kỹ phương pháp, hiểu rõ cơ thể mình xem có phù hợp với phương pháp đó và áp dụng. Nếu không hiểu rõ cơ thể thì dù áp dụng phương pháp nhịn ăn một hai ngày cũng đều nguy hiểm cho sức khỏe và cả tính mạng. Đặc biệt nguy hiểm đối với người bị bệnh như huyết áp, tim mạch, thiếu máu… Tốt nhất nên khám tổng thể sức khỏe trước khi áp dụng phương pháp giảm cân.
Việc thanh lọc cơ thể là tốt cho sức khỏe nhưng không phải phương pháp thanh lọc cơ thể nào cũng mang lại hiệu quả mong muốn và không phải đối tượng nào cũng phù hợp với phương pháp này.Tùy thể trạng của từng người cụ thể để điều chỉnh cách ăn uống và dung nạp dinh dưỡng một cách hợp lý. Thay vì thanh lọc bằng cách nhịn ăn hoàn toàn, chúng ta nên ăn một chế độ ăn cân đối các nhóm chất dinh dưỡng, ăn nhiều rau xanh, giảm lượng thịt và tinh bột mỗi ngày.
Còn những người muốn giảm cân thì cần được sự tư vấn kỹ từ các bác sĩ dinh dưỡng vì một chế độ ăn kiêng khoa học cũng không thể áp dụng hiệu quả cho tất cả mọi người, đó là chưa kể những người có các bệnh lý kèm theo. Không ít những trường hợp thời gian đầu cân nặng giảm nhưng sau đó lại bị tăng cân nhiều hơn trước.Vì khi nhịn ăn, cơ thể cần tiết kiệm năng lượng và dưỡng chất nên sẽ tự hạ thấp chuyển hóa cơ bản, cơ thể giảm nhu cầu năng lượng để đáp ứng với nhu cầu ăn ít. Sau đó, khi chúng ta ăn trở lại có thể sẽ tăng cân nhiều hơn. Nhịn ăn để giảm cân dễ làm chúng ta bị thiếu các vitamin và khoáng chất dẫn đến thiếu máu, loãng xương, dẫn đến mệt mỏi, mất khả năng tập trung công việc…
Muốn giảm cân lành mạnh thì phải giảm năng lượng đưa vào nhưng phải đảm bảo đủ các thành phần chất đạm, các vitamin, khoáng chất, nước và chất xơ.Bên cạnh đó còn phải tăng cường hoạt động thể lực. Đầu tiên, chúng ta nên thay đổi từ những thói quen nhỏ, chẳng hạn nếu công việc đòi hỏi phải ngồi nhiều thì thỉnh thoảng nên đi lại, thay vì đi thang máy thì nên đi thang bộ và ưu tiên đi xe đạp hoặc đi bộ khi có thời gian với những quãng đường ngắn thay vì đi xe máy. Bên cạnh đó, hằng ngày dù bận rộn đến đâu doanh nhân cũng nên dành thời gian khoảng 30 phút để tập thể dục.Bơi lội là môn thể thao có tác dụng giảm cân hiệu quả.Khi có thời gian rảnh có thể tập các động tác đơn giản như gập bụng, đá chân, hít đất… để làm tiêu mỡ bụng. Ngoài ra cần kết hợp chế độ ăn uống hợp lý, giảm bớt năng lượng từ khẩu phần ăn, hạn chế những món chiên xào, thức ăn ngọt, và bổ sung thêm rau xanh, hoa quả tươi hằng ngày. Ăn nhiều vào buổi tối còn dễ gây béo phì vì sau bữa tối hoạt động của cơ thể giảm, làm tăng cường tích lũy chất béo trong cơ thể từ đó dễ gây tăng cân. Vì vậy, buổi tối chúng ta chỉ nên ăn đơn giản và nhẹ nhàng, không nên ăn nhiều thịt mà nên tăng cường ăn rau xanh, rau sống và ngũ cốc dạng thô, và cũng không nên ăn nhiều đồ ngọt.
- TS-BS Vũ Thị Thanh
