Trong thế giới TikTok, chỗ mà người ta có thể biến việc thoa kem chống nắng hay pha cà phê thành “nghi thức sống”, thì chuyện ăn rau giờ đây cũng không còn bình thường nữa. Người ta gọi đó là fibermaxxing – nghe vừa hiện đại, vừa có chút… căng thẳng. “Maxxing” tức là phải tối đa hóa, mà đã tối đa thì không chừa chỗ cho nửa vời.
Trào lưu này đang được dân mạng khoe rần rần: ăn 30 loại thực vật mỗi tuần, uống smoothie rau xanh, nấu cháo yến mạch với hạt chia, đếm từng gram chất xơ như thể ruột là nhà máy cần chỉ tiêu. Nhưng ăn kiểu đó có giúp sống lâu, đẹp da, hay chỉ khiến ta gần… nhà vệ sinh hơn?
Đường ruột và những lời hứa ngọt ngào
1. Fibermaxxing là gì?
Nói cho dễ hiểu, fibermaxxing là phong trào tăng cường chất xơ trong khẩu phần hằng ngày, với mục tiêu chạm mốc 30g chất xơ hoặc 30 loại thực vật mỗi tuần. Người ta tin rằng làm vậy sẽ giúp “nuôi” hệ vi sinh đường ruột (microbiome) – cái cộng đồng sinh vật nhỏ xíu nhưng ảnh hưởng đủ thứ từ tiêu hóa, miễn dịch cho tới tâm trạng.
Ý tưởng thì không sai. Nhưng cách người ta làm, thì đôi khi lại quá nhiệt tình. Thay vì ăn rau như bình thường, họ xay, trộn, nấu, rắc hạt, đếm lượng… rồi đăng lên mạng. Mỗi bữa cơm biến thành một buổi thí nghiệm nhỏ.
2. Khoa học nói gì?
Chất xơ thực ra là một thứ “thực phẩm tử tế”. Có hai loại chính:
- Chất xơ hòa tan (trong yến mạch, táo, cà rốt, các loại đậu): giúp làm chậm hấp thu đường, giảm cholesterol, ổn định đường huyết.
- Chất xơ không hòa tan (trong rau xanh, vỏ trái cây, cám lúa mì): làm tăng khối lượng phân, giúp ruột “vận hành trơn tru”.
Một chế độ ăn giàu chất xơ có thể giảm nguy cơ bệnh tim, tiểu đường loại 2 và ung thư đại tràng. Đó là điều các nhà khoa học đã nói rõ từ lâu, không cần TikTok nhắc.
Vấn đề là: đa số người hiện nay chỉ ăn được khoảng một nửa lượng khuyến nghị – tức khoảng 10–15g mỗi ngày, trong khi phụ nữ cần 25–28g và nam giới cần 31–38g. Nên cái gọi là fibermaxxing cũng phần nào là tiếng chuông cảnh báo cho một xã hội… thiếu rau trầm trọng.
3. Nhưng “maxxing” có tốt hơn không?
Cái gì quá cũng không hay, kể cả rau. Ăn nhiều chất xơ quá nhanh, ruột chưa kịp “huấn luyện” vi sinh vật để tiêu hóa, dễ sinh chuyện: đầy hơi, chướng bụng, thậm chí táo bón nếu thiếu nước.
Cơ chế cũng đơn giản: chất xơ hút nước để làm mềm phân. Nếu ăn nhiều mà không uống nước, thì khối xơ ấy chẳng khác gì… xi măng khô trong ruột. Các chuyên gia khuyên, nên tăng dần mỗi ngày 3–5g, để cơ thể có thời gian thích nghi.
Một lỗi nữa của dân “maxxer” là ỷ lại vào bột chất xơ. Dĩ nhiên, uống bột tiện hơn ăn rau, nhưng cơ thể không chỉ cần chất xơ. Rau củ tươi còn cho vitamin, khoáng, và các hợp chất chống oxy hóa mà bột không có. Giống như bạn uống viên vitamin C rồi nghĩ khỏi ăn trái cây – dễ ợt, nhưng chẳng ai gọi đó là ăn uống lành mạnh.
4. Đường ruột – nơi cảm xúc bắt đầu
Ít ai biết, đường ruột không chỉ tiêu hóa thức ăn, mà còn giao tiếp với não. Người ta gọi nó là “bộ não thứ hai”. Khi hệ vi sinh đường ruột khỏe, não cũng dễ vui vẻ, ngủ ngon, giảm stress. Ngược lại, ăn uống thất thường, ít chất xơ, nhiều đường và rượu bia – thì ruột lẫn tâm trạng đều rối.
Chất xơ đóng vai trò “thức ăn” cho các vi khuẩn có lợi, giúp chúng sinh sôi và giữ cân bằng. Nhưng chỉ có xơ thôi thì chưa đủ. Muốn ruột khỏe phải ăn đa dạng, ngủ đủ, vận động, và giữ tinh thần thoải mái. Bụng mà căng thẳng thì ruột cũng co thắt theo – lúc đó có “maxxing” cỡ nào cũng vô ích.
5. Khi TikTok biến rau thành biểu tượng
Cũng giống như collagen hay detox, fibermaxxing đang được “thần thánh hóa”. Một bữa salad đầy màu sắc, vài hashtag #guthealth #cleaneating – thế là thành trào lưu.
Rõ ràng, nó vẫn tốt hơn ăn đồ chiên dầu, nhưng khi biến ăn uống thành cuộc đua “tăng chỉ số”, người ta dễ quên rằng cơ thể không phải cái máy, và sức khỏe không đến từ vài clip 60 giây. Ăn rau không cần phải “max”, chỉ cần đều đặn và biết nghe cơ thể mình.
Ăn rau cũng là một cách sống chậm
Có lẽ fibermaxxing chỉ là một lời nhắc nhẹ: rằng chúng ta đang sống quá vội, ăn uống qua loa, để bụng phải gồng gánh những thứ nó không chọn. Ăn rau nhiều hơn thì tốt thật, nhưng điều đáng nói hơn là học lại cách đối xử tử tế với cái bụng của mình.
Vì ruột khỏe thì người mới yên, da có sáng hay không là chuyện sau đó.
Còn nếu sáng nay bạn ngồi đếm được hơn 30 loại rau trong bữa ăn, xin chúc mừng – bạn đã maxxed chính mình. Nhưng cũng đừng quên, hạnh phúc đôi khi chỉ bắt đầu từ một đĩa rau luộc… ăn chậm lại, nhai kỹ hơn, và bớt khoe lên mạng.
