Hiện có nhiều người đã giảm cân thành công chỉ trong một, hai tuần với phương pháp “low-carb”, hoàn toàn không ăn tinh bột, đường chỉ ăn nhiều đạm và chất béo, trong đó có những ngôi sao nổi tiếng thế giới như: siêu mẫu Victoria’s Secret, vợ chồng diễn viên Angelina Jolie… Liệu một phương pháp giúp giảm cân nhanh như vậy có hại gì cho sức khỏe hay không?
Lợi dáng một, hại sức khỏe gấp đôi
Low-carb là phương pháp ăn kiêng hoàn toàn không nạp vào cơ thể nguồn năng lượng từ carbohydrate có trong các thực phẩm nhiều tinh bột, đường như: cơm, bánh mì, bột mì, khoai tây, khoai lang, đậu, trái cây ngọt… Khẩu phần ăn hằng ngày chủ yếu là thịt, chất béo và rau xanh. Nguyên tắc của phương pháp này là hoàn toàn không cung cấp cho cơ thể carbohydrate và glucose, cơ thể buộc phải lấy năng lượng từ mỡ để có năng lượng cho hoạt động, từ đó giảm đi lượng mỡ dư thừa giúp giảm cân.
Khá nhiều người hài lòng với kết quả đạt được sau hai tuần ăn kiêng “low-carb”, cảm giác thèm cơm và chất ngọt dần mất đi, người ăn kiêng quen dần với những bữa ăn hoàn toàn không có tinh bột, đường. Tuy nhiên, theo BS Lưu Ngân Tâm, Trưởng khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Chợ Rẫy, thì các hoạt động của cơ thể sử dụng năng lượng từ glucose là một quy trình tự nhiên còn đạm theo chu trình thông thường là tổng hợp protein, nội tiết, miễn dịch và nhiều cấu trúc khác cho cơ thể. Trong trường hợp không có tinh bột, đường thì đạm buộc phải tạo năng lượng. Phương thức này có tác dụng giảm cân nhưng về lâu dài lại có thể gây ra nhiều ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, dễ thấy nhất là làm tăng sản xuất urê tạo gánh nặng cho thận hay ăn quá nhiều thịt đỏ sẽ làm tăng lượng axit uric gây bệnh gout.
Còn theo nghiên cứu của Hiệp hội Ăn kiêng Mỹ, việc áp dụng chế độ ăn kiêng low-carb, cơ thể sẽ tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu protein như cá, thịt, trứng, hoàn toàn không phù hợp với cơ chế tự nhiên của cơ thể sẽ làm tăng nồng độ cholesterol trong cơ thể, gây những nguy cơ về xơ vữa động mạch, đột quỵ, bệnh tim mạch, ung thư,…
Nếu áp dụng chế độ ăn loại bỏ hẳn các thức ăn có tinh bột đường trong một thời gian dài thì sẽ không có đủ đường để chuyển hóa, nên gan buộc phải thu thập mỡ dùng thay thế. Khi đó, mỡ sẽ có xu hướng tập trung về gan quá mức, tích tụ lại trong tế bào gan và gây ra chứng gan nhiễm mỡ. Máu thiếu đường cũng bắt đầu tăng phân giải mỡ thành năng lượng cung cấp cho cơ thể, từ đó lượng chất béo được chuyển máu tăng lên khiến cho axit béo tự do trong máu tăng, dẫn đến tích trữ mỡ trong máu. Ngoài ra, ăn low-carb khiến người ta thiếu vitamin gây nên nhiều hậu quả nghiêm trọng cho hệ gan mật, tiêu hóa và các cơ quan nội tạng khác.
Các chuyên gia tại Hiệp hội Dinh dưỡng Hoa Kỳ cũng cảnh báo chế độ ăn này có thể làm tăng hàm lượng cholesterol xấu, dẫn tới nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Người lớn tuổi ăn kiêng low-carb dễ bị loãng xương và suy thận hơn. Ngoài ra, chế độ ăn này còn có thể tác động lâu dài đến tâm trạng người ăn kiêng, dễ gây suy nhược và trầm cảm.
Giảm cân đúng cách
“Xét về mặt cân bằng dinh dưỡng, low-carb là một phương pháp giảm cân không khoa học và có khả năng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe”, BS Đào Thị Yến Phi, Trưởng bộ môn Dinh dưỡng và An toàn Thực phẩm, Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch TP. Hồ Chí Minh cho biết. Vì tinh bột, đường là các chất sinh năng lượng quan trọng dùng cho mọi tế bào trong cơ thể, đặc biệt là hồng cầu và tế bào thần kinh. Chính vì vậy, theo khuyến cáo của Viện Dinh dưỡng Việt Nam, tỷ lệ chất bột đường trong khẩu phần ăn luôn phải cao hơn 55% tổng nhu cầu năng lượng, kể cả trong bữa ăn của những người bị thừa cân, béo phì. Chúng ta không nên tùy tiện áp dụng phương pháp ăn kiêng giảm cân loại bỏ hoàn toàn tinh bột, đường nói trên.
Tuy thế giới vẫn chưa có một nghiên cứu sâu nào phân tích chuyên sâu về mặt lợi và hại của phương pháp ăn kiêng low-carb, nhưng nhiều chuyên gia vẫn khẳng định rằng một phương pháp ăn kiêng không tinh bột và nhiều chất béo là hoàn toàn không có lợi cho sức khỏe về lâu dài. Dễ thấy rằng việc hạn chế chất béo từ động vật đang là xu hướng ăn uống tốt cho sức khỏe mà thế giới đang hướng đến. Cách ăn kiêng khoa học là không nên loại bỏ bất cứ nhóm thức ăn nào. Chúng ta nên ăn đa dạng các loại thực phẩm như protein nạc, các loại ngũ cốc nhiều chất xơ, chất béo có lợi, hoa quả, rau xanh, rau đậu và sản phẩm bơ sữa ít chất béo. Những phương pháp ăn kiêng như vậy vừa giúp giảm cân vừa giúp phòng ngừa bệnh tim mạch và đột quỵ.
BS Lưu Ngân Tâm cho biết các chuyên gia dinh dưỡng thường không ủng hộ cách giảm cân nhanh bằng phương pháp low-carb hoặc uống thuốc giảm cân. Cách giảm cân thông thường là cần giảm năng lượng ăn vào một cách từ từ và vừa phải và tăng tiêu hao năng lượng như tăng vận động thể chất. Nhờ đó, chúng ta không mất cân quá nhanh và quá nhiều sẽảnh hưởng đến sức khỏe, khả năng lao động, đồng thời cơ thể sẽ bảo tồn được khối cơ bắp. Việc tập luyện cơ thể là điều không thể thiếu trong việc giảm cân mà vẫn duy trì sức khỏe tốt. Tập luyện thể chất đều đặn (ít nhất 150 phút trong tuần) như đi bộ nhanh, xe đạp hay thể dục nhịp điệu, bơi lội… còn giúp giữ vóc dáng cân đối, sự trẻ trung và giảm căng thẳng trong nhịp sống công nghiệp ngày nay.
- Trà My