Ngày 23-11, Trung Quốc đã tự ý đặt ra “Vùng nhận dạng phòng không” (Air Defence Identification Zone), chồng lấp lên một số hòn đảo đang tranh chấp giữa nhiều phía tại biển Hoa Đông, trong đó có đảo Senkaku/Điếu Ngư đang do Nhật kiểm soát. Một trong những phản ứng đầu tiên của Nhật Bản trước động thái này là lời tuyên bố của một viên chức cao cấp thuộc Bộ Ngoại giao Nhật cho rằng việc làm của Trung Quốc là “cực kỳ nguy hiểm, vì có thể gây ra những hậu quả không lường trước được”. Trong khi đó, phản ứng của khối các nước Đông Nam Á lại rất khác nhau trong vấn đề Biển Đông, khi một số nhà bình luận cho rằng sau “Vùng nhận dạng phòng không Hoa Đông”, Trung Quốc có thể tiếp tục làm một việc tương tự tại vùng Biển Đông đang có sự tranh chấp đầy căng thẳng giữa Bắc Kinh và một số nước trong vùng. Chính điều này đã thúc đẩy Tokyo tìm kiếm một sự đồng thuận cần thiết với các nước có liên quan qua một hội nghị thượng đỉnh các nước châu Á mà họ dự định sẽ tổ chức vào giữa tháng 12-2013. Dự kiến tại hội nghị, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe sẽ tìm kiếm sự hậu thuẫn của các đại biểu đối với lập trường của Nhật là không chấp nhận bất cứ một hành động đơn phương nào như Trung Quốc đã thực hiện tại biển Hoa Đông. Thư ký báo chí của Bộ Ngoại giao Nhật Bản là Kuni Sato cho giới báo chí biết là Tokyo đang liên lạc với chính quyền Úc và Liên minh châu Âu (EU) để thông báo vụ việc, đồng thời phối hợp hành động với Hàn Quốc là nước cũng có những khu vực trên biển bị Trung Quốc đặt vào vùng nhận diện phòng không. Về phần Mỹ, sau khi cho máy bay B52 bay ngang “Vùng nhận dạng phòng không” của Trung Quốc, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry tuyên bố là Mỹ “quan tâm sâu sắc” đến vấn đề, và những động thái vừa qua có thể gây ra nguy cơ xung đột trong khu vực. Các nhà bình luận cho rằng từ nay tới ngày diễn ra hội nghị thượng đỉnh châu Á sẽ có thể còn những diễn biến mới mà các bên chưa dự liệu được hết, nhưng sẽ khó có sự nhân nhượng từ Trung Quốc về vấn đề “Vùng nhận dạng phòng không” này.
Thủ tướng Nhật Shinzo Abe (phải) sẽ chủ trì hội nghị thượng đỉnh châu Á vào giữa tháng 12-2013
Lê Nguyễn tổng hợp
