Họ đã thề không đi nữa, rồi vẫn cứ lên đường dù ăn của rừng rưng rưng nước mắt, thua nhiều hơn thắng, bỏ thây nơi rừng thiêng, nước độc là chuyện bình thường… Tập truyện ngắn Bãi vàng, đá quý, trầm hương của tác giả Nguyễn Trí đưa người đọc đi vào những cánh rừng sâu, khám phá những bí mật của rừng, vẽ nên bức tranh thật sống động của những cuộc đời đào vàng, đi địu, tìm đá quý. Bằng lối kể chuyện của người từng trải, những câu chuyện của Nguyễn Trí khiến độc giả hồi hộp theo từng dòng chữ, cứ sợ rằng kết truyện nó như vậy. Và có khi nó như vậy thật, cũng có khi là một kết thúc thật bất ngờ! Mỗi câu chuyện là mỗi thước phim khiến người đọc phải theo đến cùng. Để thấy, song hành với phồn hoa đô thị hôm nay vẫn có những cảnh đời lầm lũi nơi nào đó rất xa đang tái hiện lại trước mặt. Trong rừng sâu đó có những người chẳng bao giờ biết đến yên bình. Cái chết, nỗi sợ hãi, sự nghi ngờ hiện hữu ngày đêm, tình bạn và sự lừa dối như trở bàn tay… Không ai được phép tin ai, chỉ tin vào chính mình và tin vào sự may rủi của số phận. Nhưng cuối cùng, thứ quý giá nhất họ tìm được không phải là vàng hay hồng ngọc mà chính là sự tha thứ, lòng bao dung…
Bên cạnh đó, đời sống hôm nay của những con người dưới đáy xã hội cũng được tác giả lần lượt kể lại rất chi tiết. Những mảnh đời sống cộng sinh trong thế giới chật hẹp ao tù, nước đọng. Không gian xảo không phải là cuộc đời, nhưng ước mơ “Nếu có tiền con về quê, tậu một xe nước mía, thêm xe bánh mì, ở bến sông quê con…” rất đỗi bình thường đủ khiến cho người bị hại bỏ qua sự lường gạt mà kẻ kia chiếm lấy để thực hiện ước mơ đó. Không vị tha, không phải cuộc đời!
Như tác giả tâm sự, đời ông không còn cay đắng nào mà không nếm. Nguyễn Trí từng làm qua các nghề đãi vàng, tìm đá quý, khai thác trầm hương, chặt củi đốt than, nấu đường lậu, cưa kéo, chạy xe ôm, đi dạy… Cuộc đời là đó chứ đâu? Những trải nghiệm một đời lang bạt, những đau đớn phải “nín lặng khóc”, nước mắt chảy ngược vào trong từ rất lâu rồi giờ đây tuôn hết ra thành những con chữ.
Truyện dễ đọc. Đọc để thấy cuộc sống vẫn trôi với đủ mùi vị của nó và con người phải vươn lên dù có bị vùi dập đến mức nào. Và thêm một lời nhắn nhủ, đời vốn vô thường, tranh giành mãi rồi cuối cùng cũng tay không về với cát bụi (truyện ngắn Vô thường).
Sách do NXB Trẻ xuất bản, dày 362 trang, giá 85 ngàn đồng.
Thanh Tuyền