Bảo tàng Rijksmuseum đã tái tạo kiệt tác của danh họa Hà Lan về đúng kích thước của tác phẩm, 300 năm sau khi nó bị cắt xén để vừa với nơi trưng bày.
The Night Watch (Ngắm đêm) của Rembrandt đã thu hút hàng triệu người đến Rijksmuseum (Amsterdam) trong hàng thế kỷ, choáng ngợp về quy mô và các chi tiết nghệ thuật của nó.
Nhưng chỉ từ hôm nay, nhờ trí tuệ nhân tạo (AI) để bổ sung thêm những chi tiết vào tác phẩm của danh họa Hà Lan, bao gồm cả những đường cọ và những gì tầm mắt ông bắt gặp, thì lần đầu tiên sau 300 năm bức họa này xuất hiện dưới hình thức hoàn chỉnh.
Vào năm 1715, ba phần tư thế kỷ sau khi được vẽ, tấm toan này đã bị cắt gọn – 60 cm bị cắt ở bên trái bức họa, 22 cm ở phía trên, 12 cm từ bên dưới và 7 cm từ bên phải – để kiệt tác này có thể vừa vặn giữa hai cái cột ở vị trí treo tranh tại tòa thị chính của Amsterdam.
Nhưng bằng việc sử dụng thuật ảnh có độ phân giải cao dựa trên những gì còn lại của bức họa, việc máy tính nghiên cứu kỹ thuật của Rembrandt và một bản sao hiện tại của toàn bộ bức tranh do họa sĩ Gerrit Lundens chép, được treo ở Phòng tranh quốc gia London, Bảo tàng Rijksmuseum ở Amsterdam đã có khả năng tái tạo được tác phẩm với toàn bộ sự rạng rỡ của nó.
Điều này thật kỳ diệu bởi vì nó tương hợp với những gì ở Rembrandt vẽ đại úy Frans Banninck Cocq và đồng đội của ông. Nó chính xác là những gì mọi người thấy”, Taco Dibbits, giám đốc của Rijksmuseum, nói.
“Với việc bổ sung một cách đặc biệt ở bên trái và bên dưới bức họa, một không gian rỗng được tạo ra trong bức họa nơi họ hành quân tới. Khi bức họa bị cắt [những người lính] nằm ở phía trung tâm nhưng Rembrandt thực tế là hướng họ đi lệch tâm đến phía không gian trống đó, và đó là phẩm chất thiên tài của Rembrandt: anh tạo ra một chuyển động, một động lực của đội quân hành quân hướng về phía trái của bức tranh”.Những yếu tố khác của việc phục hồi bức tranh là ba nhân vật trên một cây cầu: hai người lính và một cậu nhỏ. Một người lính đội mũ sắt ở rìa phải của bức tranh cũng được hoàn thành và một không gian trên bên cây cột, khiến cho chuyển động của lá cờ mà anh đang giơ lên góp phần làm màu sắc của cả đội quân nổi hẳn lên. Người ta có thể nhìn thấy một cách rõ ràng một cậu bé ở phía trước bên trái đoàn quân đang nắm chặt lấy một chấn song và chạy, dẫn đầu đội quân.
“Thật tuyệt vời khi có thể thấy Ngắm đêm bằng chính cặp mắt mình như Rembrandt muốn hướng chúng ta nhìn vậy,” Dibbits nói.
Bản sao chép của Lundens, được vẽ trong vòng 13 trên bản nguyên gốc chưa bị ‘cắt gọt’, là một tác phẩm có chất lượng vừa phải. Các nhà khoa học nghiên cứu bức tranh với sự trợ giúp của máy tính đã khám phá ra là ông hẳn phải ngồi ở phía bên trái của bức họa, tạo ra những biến dạng theo tầm nhìn của mình. Ông đã sử dụng các kiểu pha màu sơn khác biệt một chút so với danh họa Hà Lan và tác phẩm của ông bị lão hóa một cách khác biệt với Ngắm đêm theo thời gian.
Một công nghệ mang tên các mạng thần kinh tích chập (convolutional neural networks), một dạng của thuật toán AI có thể giúp các máy tính hiểu được các hình ảnh, đã có thể hiệu chỉnh tất cả các lỗi sai khi tái tạo những phần đã mất mát theo từng điểm ảnh. Một cách cẩn trọng, những chiếc máy tính đều có thể học hỏi cách tái tạo những đường cọ của Rembrandt để đảm bảo gần nhất có thể với cách bức họa xuất hiện cách đây ba thế kỷ.
Dibbits nói: “Như một phần tái tạo Ngắm đêm của chúng tôi, năm ngoái chúng tôi đã có được phần ảnh chụp chi tiết nhất của bức họa so với trước đây và có nhiều thông tin nhất có thể.
Chúng tôi đã xây dựng ba kiểu thuật toán: một để chỉ ra những biến dạng về tầm nhìn và hiệu chỉnh nó; thứ hai để ghi nhận khung màu sắc của bức nguyên bản và dự đoán những phần bị mất; thứ ba là những đường cọ – kỹ thuật mà Rembrandt đã sử dụng. Sau đó, có một máy tính tái tạo bức tranh để nó càng giống bức Ngắm đêm càng tốt.
“Chúng tôi đã in nó lên mặt toan theo đúng tỉ lệ và gắn vào bức nguyên bản, trong ba tháng, có thể thấy được sáng tác nguyên gốc như Rembrandt hướng đến, hoàn toàn tuyệt vời. Nó hệt như nhau”.
Rembrandt Harmenszoon van Rijn đã hoàn thành bức Ngắm đêm vào năm 1642, theo đặt hàng của đội dân quân tự vệ Amsterdam – những người có nhiệm vụ bảo vệ thành phố này khỏi quân Tây Ban Nha và bất ổn tôn giáo – để vẽ một kiệt tác cho phòng tiệc mới tại Kloveniersdoelen.
Vào cuối thế kỷ 17, đội quân này không còn phù hợp với bối cảnh chung nữa nên trụ sở của họ đã được chuyển đổi thành một câu lạc bộ của những quý ông, nhà đấu giá và khách sạn. Bức họa được chuyển đến tòa thị chính và ở đây, nó đã bị cắt đi tứ phía, từ chỗ cao 4,57 mét thành 3,96 mét.
Dibbits cho rằng: “Tôi luôn luôn hi vọng là ai đó sẽ gọi cho chúng tôi và nói rằng họ đang có những mảnh bị mất. Tôi có thể hiểu là phần dưới và phần trên không thể cứu được nữa nhưng ở phía trái bức tranh có tới ba nhân vật, vì vậy thật ngạc nhiên là chúng không thể bị mất đi. Vào thời điểm năm 1715 thì Rembrandt đã được biết đến và là một họa sĩ đắt giá”.
Những phần được bổ sung vào bức họa sẽ không được trưng bày sau thời kỳ ba tháng vì Dibbits nói ông không muốn “đánh lừa” công chúng bởi sẽ tạo cảm giác là họ đang xem nguyên bản của bức họa. Sự khác biệt giữa tác phẩm của Lundens và tác phẩm nguyên bản ‘mới’ này là, giữa sự “diễn dịch của một nghệ sĩ” và một “sự diễn dịch khoa học”.
“Thật thú vị khi thấy điều đó,” ông nói.
_____
Nguồn: https://edition.cnn.com/style/article/rembrandt-night-watch-ai-restoration/index.html
https://www.theguardian.com/artanddesign/2021/jun/23/ai-helps-return-rembrandts-the-night-watch-to-original-size
https://www.artnews.com/art-news/news/rembrandt-ai-restoration-1234596736/
