Tuần qua, nhiều doanh nghiệp trong ngành bán lẻ đã tỏ ra lo lắng trước Dự thảo Nghị định của Chính phủ về phát triển và quản lý ngành phân phối. Trong thời gian được Bộ Công thương lấy ý kiến, nhiều người trong ngành chia sẻ sự lo ngại về khả năng gây thêm “giấy phép con” cho doanh nghiệp trước những nội dung nêu ra tại dự thảo.
Theo Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam (AVR), ngoài vấn đề phát triển và quản lý chợ, mục tiêu được nêu trong dự thảo bao trùm toàn bộ các vấn đề về phát triển và quản lý ngành phân phối, bao gồm: Tạo hành lang pháp lý cho hoạt động của chợ, siêu thị, trung tâm thương mại, trung tâm mua sắm, cửa hàng và trung tâm đấu giá hàng hóa cũng như các hoạt động kinh doanh bán buôn, bán lẻ, đại lý, nhượng quyền thương mại, mua bán sáp nhập có liên quan; cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, hội nhập kinh tế quốc tế về phát triển và quản lý ngành phân phối.
AVR nêu rõ: Theo tờ trình, văn bản điều chỉnh các hoạt động của siêu thị, trung tâm thương mại không còn phù hợp về giá trị pháp lý cũng như thực tiễn phát triển, vì thế cần phải có những cơ chế, chính sách khuyến khích các doanh nghiệp trong nước đầu tư vào siêu thị, trung tâm thương mại, trung tâm mua sắm. Tuy nhiên, trong tờ trình chưa có các dẫn chiếu và phân tích các bất cập đó cũng như chưa chỉ ra định hướng phát triển của các định dạng bán lẻ này.
Theo lập luận của VCCI, chợ chỉ là một bộ phận của hệ thống phân phối hiện đại (với nhiều thành tố khác như siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi, cửa hàng bán lẻ chuyên ngành, cửa hàng bán lẻ của doanh nghiệp sản xuất). Do đó, những vấn đề liên quan tới phát triển và quản lý chợ không đại diện cho toàn bộ vấn đề của hệ thống phân phối. Từ đây, việc mở rộng phạm vi của dự thảo từ chợ ra toàn bộ ngành phân phối có thể cũng sẽ gượng ép, thiếu hiệu quả.
Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp còn cho rằng dự thảo của Bộ Công thương can thiệp quá sâu vào quyền kinh doanh của doanh nghiệp. Chẳng hạn theo dẫn chứng của AVR thì dự thảo quy định tiêu chuẩn siêu thị phải có diện tích kinh doanh từ 250m2 đến dưới 10.000m2. Đây là điều không thực tế, sẽ giới hạn quy mô hoạt động của doanh nghiệp bán lẻ.
Ngoài ra dự thảo cũng có ghi: “Siêu thị, trung tâm thương mại phải mở cửa tất cả các ngày trong tuần, kể cả ngày lễ, tối thiểu từ 10 giờ đến 22 giờ”. Quy định trên bị cho là không phù hợp thực tế, can thiệp sâu vào quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp, đi ngược với thông lệ quốc tế khi các mô hình bán lẻ lớn thường bị hạn chế về thời gian mở cửa (ví dụ không mở cửa quá sớm, không được đóng quá muộn, phải nghỉ một/một vài ngày lễ trong năm…) để hỗ trợ cho các cửa hàng bán lẻ nhỏ, chợ truyền thống có điều kiện phát triển.
Điều quan trọng hơn nữa là về quản lý kinh doanh tại chợ, dự thảo quy định: “Đơn vị kinh doanh khai thác phải lập phương án bố trí, sắp xếp ngành nghề kinh doanh, sử dụng điểm kinh doanh tại chợ, trình UBND cấp có thẩm quyền phê duyệt”. Bà Đinh Mỹ Loan, Chủ tịch AVR bày tỏ lo ngại: “Tiêu chí và thủ tục để có được loại giấy phép trên là gì, nên cân nhắc kỹ quy định trên liệu có khả năng sẽ nảy sinh một loại “giấy phép con” nữa hay không?”.
Theo VCCI, một số nội dung trong dự thảo đang thiết kế thêm các điều kiện kinh doanh mới làm khó doanh nghiệp như quy định về tiêu chuẩn siêu thị, trung tâm thương mại trong đó có một số giới hạn tối thiểu về diện tích, các tiêu chuẩn về phòng cháy chữa cháy, an ninh, an toàn… “Quy định trên cần xem xét lại ở nhiều khía cạnh.
Ví dụ, việc đưa ra tiêu chí để phân biệt tiêu chí, trung tâm thương mại để làm gì? Những cơ sở kinh doanh không đáp ứng tiêu chí này nhưng vẫn gọi là siêu thị, trung tâm thương mại thì những lợi ích công cộng nào bị ảnh hưởng? Hơn nữa, các hoạt động kinh doanh trong siêu thị, trung tâm thương mại liên quan đến nhiều loại hàng hóa khác nhau, tương ứng với các loại hàng hóa đó có những văn bản chuyên ngành điều chỉnh tương ứng và các văn bản này đã đủ để kiểm soát rủi ro đối với hoạt động này. Các vấn đề về vệ sinh, môi trường, phòng cháy chữa cháy, xây dựng cũng sẽ có hệ thống pháp luật tương ứng điều chỉnh”, bà Nguyễn Thị Thu Trang, Trưởng ban Pháp chế (VCCI) phân tích.
