Những bức tranh màu nước đặc sắc được ký với biệt danh lạ lùng pascALEjandro – trong triển lãm diễn ra tại gallery Azzedine Alaia ở Paris – thật ra là tác phẩm cộng tác của đôi vợ chồng nghệ sĩ Alejandro Jodorowsky và Pascale Montandon-Jodorowsky. Đây là một trường hợp đặc biệt trong hội họa.
Vào thập niên 1970, nhà thơ cũng là đạo diễn điện ảnh kỳ cựu người Chile Alejandro Jodorowsky từng làm nhiều bộ phim được coi là huyền bí, kỳ dị nhất, siêu thực nhất trong lịch sử điện ảnh như El Topo (1970), Núi thiêng (The Holy Mountain – 1973), nhưng hơn 20 năm qua ông gần như rời trường quay, nghiên cứu tâm linh và gần mười năm trở lại đây đã dấn bước vào hội họa, cùng vợ vẽ tranh – họ đã có một triển lãm với biệt danh chung pascALEjandro vào năm 2009. Chỉ gần đây ông mới trở lại với điện ảnh qua hai bộ phim nói tiếng Tây Ban Nha là La Danza de la Realidad (2013) và Poesía Sin Fin (2016), cả hai đều được vợ ông thiết kế trang phục cho diễn viên. Trong khi đó, tranh trừu tượng của Pascale Montandon-Jodorowsky lại thấm đẫm chất thơ. Bên cạnh sáng tác hội họa, bà còn thiết kế sân khấu và trang phục diễn viên.
Trong một cuốn sách hội họa, bà Pascale đã lý giải về quá trình cùng sáng tác tranh của họ như sau: “Chúng tôi bắt đầu cùng làm việc với nhau theo một nguyên tắc chung. Alejandro sẽ thực hiện đường nét của tranh không có sự can dự của tôi, sau đó trao cho tôi bản vẽ không có bất kỳ chỉ dẫn nào của anh, từ đó tôi tạo nên màu sắc của riêng mình cho bức tranh… Cùng sáng tác như thế không có bất kỳ sự cản trở nào của đôi bên đã dạy cho chúng tôi cách lắng nghe và lĩnh hội lẫn nhau; cùng phục vụ cho nghệ thuật hơn là cho bản thân chúng tôi; tuy nhiên tác phẩm của chúng tôi lại không thể tồn tại nếu thiếu sự can dự, sự chia sẻ của mỗi người”.
Nói như một nhà phê bình thì bản chất của hiện hữu, hình thành từ các nguyên lý âm và dương, giống đực và giống cái, thể hiện và thăng hoa trong tác phẩm của họ. Những khung cảnh hội họa hiện lên dưới bàn tay của đôi vợ chồng nghệ sĩ còn là sự cân bằng, sự thống nhất và sự diễn biến của những xung lực biểu trưng cho thể xác và linh hồn, nam và nữ, hòa bình và bạo động…, tất cả xoay quanh một trục trung tâm. Sự cộng tác của họ trong nghệ thuật luôn gây ngạc nhiên và tạo cảm hứng cho người xem, mà nói như chính Jodorowsky và Montandon thì sự cộng tác đó giống như một đứa trẻ. Một họa sĩ mới được khai sinh với những tác phẩm ký tên pascALEjandro”.
“Cùng làm việc với nhau, sáng tác với bốn tay là cách của chúng tôi để khai sinh đứa trẻ của chúng tôi, một đứa trẻ biểu tượng của tình yêu của chúng tôi, và vì đứa trẻ đó mà chúng tôi cùng chia sẻ trách nhiệm nuôi dạy, bảo bọc cho tới khi nó đảm nhận được chính cuộc đời của nó”, họa sĩ Pascale Montandon-Jodorowsky bày tỏ như thế về những bức tranh huyền ảo, được tổng hợp từ nghệ thuật, cuộc sống và tình yêu.
- Lê Bản