Với tên gọi “Xứ sở mộng mơ” (Dreamland), triển lãm của họa sĩ Thái Lan Somsak Chaituch tại Bảo tàng Mỹ thuật TP. Hồ Chí Minh (97A Phó Đức Chính, Q.1, từ 4-4 đến 12-4-2019) đưa khách thưởng ngoạn đến với thế giới kỳ ảo của những giấc mơ về chốn địa đàng trần thế, nơi cảnh sắc tự nhiên và những mùa thời tiết luân chuyển theo muôn sắc hoa rực rỡ, lộng lẫy đến choáng ngợp để rồi được tối giản thành những bảng màu gần như đơn sắc không ngừng tạo biến ảo thị giác.
Somsak Chaituch sinh năm 1967 ở vùng đồi núi phía bắc Thái Lan và lớn lên trong một túp lều tre nhỏ, thời tiểu học đã cho thấy thiên hướng nghệ thuật.
Năm 27 tuổi, khi được một gia đình người Hà Lan mời sang thăm đất nước của Rembrandt và Van Gogh, Somsak đã tìm được việc làm tại một khách sạn năm sao: nhân viên phục vụ cửa – sảnh, hướng dẫn khách nhận phòng…
Thế rồi một giáo sư mỹ thuật ở Amsterdam đã phát hiện tài năng hội họa của chàng trai và khuyến khích Somsak học mỹ thuật.
Sau khi tốt nghiệp cử nhân tại Trường Mỹ thuật Utrecht, Somsak tiếp tục theo học khoa Mỹ thuật Đại học Twente và lấy bằng thạc sĩ mỹ thuật năm 2003.
Sự nghiệp nghệ thuật của Somsak thăng tiến dần cùng với một số giải thưởng và họa sĩ nhận được một khoản thu nhập từ Quỹ nghệ thuật thị giác Amsterdam.
Nhưng một biến cố đã đến với ông: trước ngày khai mạc triển lãm cá nhân đầu tiên của mình vào năm 2007, Somsak bị bệnh nặng tưởng chừng như cuộc sống chỉ còn tính từng tháng.
Somsak tìm đến một ngôi chùa sống ẩn dật, tĩnh tâm và thực hành thiền định. Thật bất ngờ, ngoài sự mong đợi của các thầy thuốc, cơ thể của Somsak đã chiến thắng được bệnh tật và sức khỏe hồi phục dần.
Năm 2008, khi mọi nguồn tài chính đã cạn, họa sĩ quyết định sống với một kỹ năng khác của đôi tay: mát-xa. Ông ngừng vẽ và mở một phòng mát-xa mà đến nay vẫn hoạt động thành công.
Chỉ đến mùa hè năm 2013 Somsak mới trở lại với hội họa. Tìm lại được niềm vui trong sáng tạo, chỉ sau vài năm thể nghiệm ông đã định hình được phong cách hội họa mới mẻ và riêng biệt của mình.
Hiện sống và làm việc tại Hà Lan, Somsak cùng với người cộng sự có một gallery để quảng bá và kinh doanh tác phẩm của ông.
Từ năm 2015 đến 2018, Somsak đã có các triển lãm cá nhân tại Hà Lan và Hàn Quốc, riêng năm vừa qua ông còn có triển lãm chung với họa sĩ Hoàng Định tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (66 Nguyễn Thái Học, Hà Nội, từ 29-10 đến 6-11-2018).
Nhận định về tranh Somsak tại triển lãm có tên “Vũ điệu sắc màu” ấy, nhà phê bình Phạm Long viết: “Họa sĩ Somsak Chaituch đem đến cho bè bạn và công chúng Hà Nội một dịp thưởng lãm những bức tranh đương đại đa sắc, đan bện từ truyền thống canh cửi xứ Thái dệt cùng nghệ thuật trừu tượng vương vấn âm hưởng Bắc Âu…”.
Somsak cho biết “Xứ sở mộng mơ” là cuộc trưng bày tranh lớn nhất của họa sĩ từ trước tới nay khi 42 bức tranh chiếm gần trọn ba phòng tầng trên của không gian triển lãm tại bảo tàng; các triển lãm cá nhân trước đây của ông chỉ gói gọn trong một phòng. Có lẽ chỉ trong không gian rộng lớn như thế, tác phẩm của Somsak mới ngân lên trọn vẹn những cung bậc của bản giao hưởng sắc màu.
Nếu bên cánh phải của không gian triển lãm là loạt tranh đa sắc rực rỡ, mà cho dù được thể hiện bằng ngôn ngữ biểu hiện trừu tượng cũng không khó để nhận ra những cánh đồng hoa bất tận của xứ Hà Lan, trong khi loạt tranh bên cánh trái không gian trưng bày chỉ là những tranh trừu tượng tối giản màu sắc.
Đó là màu tím hồng của cánh hoa lan, màu đỏ rực của hồng nhung, màu xanh dương sậm của biển khơi, sắc trắng của cát biển…
Những mảng màu đó không bất động mà dịch chuyển, biến ảo và dường như ngân lên những giai điệu âm nhạc.
“Tất cả những yếu tố có tính truyền thống của Thái Lan nổi lên trong tranh Somsak: sự giàu có và phấn khích của nền văn hóa, sắc màu ấm nóng của buổi hoàng hôn nhiệt đới, những chiếc mặt nạ theo nghi thức cổ truyền và những nét trang trí trừu tượng đáng kinh ngạc của đền chùa.
Những đường nét trong tranh có một nhịp điệu chuyển động khác thường. Một số tác phẩm đẹp nhất của ông trông như sự đan bện các hình thái trừu tượng hết sức thú vị.
Ở các bức tranh khổ lớn đầy màu sắc, toàn bộ đại lục châu Á được nén lại trong một trạng thái rối rắm mà hài hòa của những đường xoắn vặn, quanh co” – đó là nhận định của tạp chí danh giá bậc nhất Thông tin Mỹ thuật Hoa Kỳ (American Art News) về hội họa của Somsak Chaituch.
Tạp chí này còn ca ngợi: “Somsak Chaituch là một họa sĩ Thái Lan tài năng thật đáng kinh ngạc, người đã kết hợp được nghệ thuật phương Đông và phương Tây một cách ảo diệu và tài tình trong các tác phẩm màu sắc sinh động, với đường nét tinh tế của cái đẹp bất tận và với bầu khí quyển vùng Đông Nam Á.
Ngôn ngữ (hội họa) của ông được tạo bởi những nhát cọ được làm giàu nhờ môi trường tự nhiên chưa bị vấy bẩn, ở đó ông đã lớn lên”.
Còn bà Karen Lappon, nhà phê bình mỹ thuật ở London viết: “Phong cách độc đáo của họa sĩ tài năng này khiến chúng ta nhớ đến các bậc thầy như Wilfredo Lam, Brice Marden, Frank Stella, Diego Rivera và cả Van Gogh, tất cả được kết nối lại cùng với nghệ thuật Phật giáo và được thu gọn trong tác phẩm của Somsak Chaituch.
Tính thẩm mỹ và sự quan trọng của hội họa Chaituch khiến ta kinh ngạc, đồng thời chiều sâu cảm xúc nó mang lại là một chuyến du hành mà chúng ta không bao giờ muốn quay trở lại”.
Ngoài giá trị thẩm mỹ như nhận định của American Art News, tranh của Somsak còn là kết quả của lao động chuyên nghiệp và công phu. Ông bỏ ra nhiều thời gian để thực hiện tác phẩm.
Lấy ví dụ bức tranh ghép bốn tấm Mùa thu, được vẽ trong hơn ba tháng, với 12 lớp màu chồng lên nhau, mỗi lớp đều được tạo hình với sắc độ khác nhau để cuối cùng trở thành một tổng phổ mùa thu với tầng tầng lớp lớp những chiếc lá thu…
Các giải thưởng đã nhận
– 2017: Giải hội họa cuộc thi mỹ thuật Biancoscuro Art ở Pavia, Ý
– 2017: Giải hội họa, cuộc thi mỹ thuật ITS LIQUID lần thứ tư ở Venice, Ý
– 2017: Giải thưởng quốc tế tại Triển lãm lưỡng niên Genova ở Genoa, Ý
– 2016: Giải Cành cọ vàng cuộc thi mỹ thuật ở Monte Carlo, Monaco
– 2015: Giải ba của Học viện mỹ thuật Anh Ý, Triển lãm lưỡng niên của Bảo tàng Mỹ thuật Chianciano, Ý
– 2005: Giải thưởng của Quỹ Nghệ thuật thị giác Amsterdam, Hà Lan
– 2002: Nghệ sĩ trẻ xuất sắc nhất Liên hoan nghệ thuật Amersfoort, Hà Lan