Một số người nói những tiết lộ này phá hoại mối quan hệ thiết yếu và có thể làm phức tạp những cuộc thương thảo mậu dịch giữa hai khối kinh tế lớn nhất thế giới.
Tầm cỡ và phạm vi việc do thám của Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ làm cho các nhà lãnh đạo châu Âu phẫn nộ. Thủ tướng Đức Angela Merkel, người có thể đã bị Mỹ nghe lén điện thoại di động, nói lòng tin của bà bị lay chuyển nghiêm trọng.
Tờ báo Đức Der Spiegel đã nêu nguồn tin cáo buộc NSA có thể đã nghe lén điện thoại của Thủ tướng Ðức Angela Merkel hơn một thập niên. Báo này dẫn nguồn tin từ văn phòng bà Merkel nói rằng Tổng thống Barack Obama đã xin lỗi nhà lãnh đạo Đức khi bà gọi điện thoại cho Tổng thống Obama hôm giữa tuần qua để yêu cầu làm rõ vấn đề.
Phát ngôn viên của bà Merkel lẫn Tòa Bạch Ốc đã từ chối bình luận việc này.
Đức dự trù phái người đứng đầu cơ quan tình báo đến Washington trong những ngày tới để được trả lời về những cáo buộc gián điệp.
Biểu tình tại Mỹ phản đối các chương trình theo dõi của NSA
Tài liệu do cựu nhân viên hợp đồng của NSA Edward Snowden tiết lộ cho thấy Hoa Kỳ theo dõi trên internet và điện thoại của những công dân Mỹ và các nhà lãnh đạo thế giới. Tổng thống Obama đã ra lệnh duyệt xét lại chương trình do thám của Hoa Kỳ sau khi Snowden tiết lộ các bí mật của NSA.
Tòa Bạch Ốc phủ nhận những cáo buộc nghiêm trọng nhất và nói rằng Hoa Kỳ không theo dõi và sẽ không theo dõi thông tin liên lạc của nhà lãnh đạo Đức. Tuy nhiên không rõ là Hoa Kỳ có làm việc này trong quá khứ hay không.
Tại cuộc họp của EU ở Brussels, Bộ trưởng Ngoại giao Đức Guido Westerwelle yêu cầu được biết sự thật. Ông nói: “Đối với chúng ta, do thám bạn thân và đối tác hoàn toàn không chấp nhận được. Điều này phá hoại lòng tin và có thể làm hại tình bạn của chúng ta”.
Chủ tịch Quốc hội châu Âu Martin Schulz bày tỏ sự mất tin tưởng: “Tôi đã hỏi các giới chức Mỹ là việc này có đúng không. Họ trả lời là có lẽ… vì những biện pháp chống khủng bố… Tôi có thể đảm bảo là Quốc hội châu Âu không có kế hoạch tấn công khủng bố vào nước Mỹ”.
Trừ phi Hoa Kỳ chứng minh những cáo buộc là không đúng sự thật, ông Schulz khuyến cáo ngưng các cuộc thảo luận về một thỏa thuận mậu dịch hai chiều giữa châu Âu và Hoa Kỳ. Cho dù các nhà lãnh đạo châu Âu đã giảm nhẹ tầm quan trọng của những nhận định này nhưng rõ ràng những cáo buộc do thám làm phức tạp những cuộc thương thuyết đang diễn ra.
Trong khi đó, các giới chức mậu dịch Hoa Kỳ cho rằng những cuộc nói chuyện liên hệ đến việc do thám của Cơ quan An ninh Quốc gia nếu có cũng nên được xử lý riêng rẻ chứ không dính líu gì đến các cuộc thương thuyết về mậu dịch.
Việc cáo buộc NSA nghe lén điện thoại có thểảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh các công ty như Google, Apple và những công ty khác, vì hiện nay những công ty của châu Âu cũng như của Đức đang mời chào khách hàng rằng “Hãy đến với chúng tôi, vì chúng tôi có thể bảo vệ dữ liệu của các bạn”.
Các chuyên gia nói một Hiệp ước mậu dịch xuyên Đại Tây Dương có thể là một thỏa thuận mậu dịch song phương lớn nhất trong lịch sử, tương ứng với một nửa sản lượng kinh tế thế giới và khoảng 30% mậu dịch toàn cầu.
Hôm thứ Bảy (26-10), nhiều người Mỹ đã xuống đường biểu tình trước Quốc hội ở Washington đòi hỏi các nhà làm luật điều tra các chương trình theo dõi to lớn của NSA. Một số người còn mang ảnh Snowden với lời cảm ơn nhân vật tình báo này đã tố giác các vụ nghe lén. Người biểu tình nói chương trình theo dõi của Hoa Kỳ gây nguy hại cho quan hệ giữa Mỹ và một số nước.
Trong một cuộc phỏng vấn được chiếu trên truyền hình vào hôm cuối tuần, cựu Phó giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Hoa Kỳ, ông Michael Morrell, nói rằng vụ rò rỉ của Snowden “là vụ tiết lộ thông tin mật nghiêm trọng nhất trong lịch sử của cộng đồng tình báo Mỹ”.
Ông Morrell nói với chương trình 60 Phút của đài CBS rằng văn kiện bị rò rỉ gây thiệt hại nhiều nhất là tài liệu về “Quỹ Đen”, ghi rõ những chi tiết về sự chi tiêu của Mỹ trong hoạt động thu thập tình báo.
Theo ông, Snowden đã làm cho người Mỹ gặp nhiều rủi ro hơn “vì những phần tử khủng bố sẽ học được từ những thông tin bị rò rỉ và sẽ cẩn thận hơn” và như thế nước Mỹ sẽ không thu thập được những tin tình báo cần thiết.
TờWashington Post hôm cuối tuần qua loan tin các giới chức Hoa Kỳ cảnh báo một số cơ quan tình báo nước ngoài là những tài liệu Snowden có được bao gồm những chi tiết về sự hợp tác của những cơ quan này với Washington.
V.Đ tổng hợp
