Trước các nhà đầu tư Nhật Bản và Việt Nam tham dự Đối thoại Kinh tế Cấp cao tổ chức nhân Hội nghị Thượng đỉnh G7, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định Việt Nam quyết tâm xây dựng chính phủ liêm chính, kiến tạo phát triển, phục vụ người dân, doanh nghiệp và đang nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh. Bên cạnh đó sẽ tập trung hoàn thiện thể chế, nâng cao năng suất, hiệu quả, sức cạnh tranh, tái cơ cấu nền kinh tế; đẩy mạnh cải cách hành chính, nhất là thủ tục hành chính; tập trung phát triển cơ sở hạ tầng đồng bộ; phát triển nhân lực. Chính phủ cũng khuyến khích tinh thần khởi nghiệp, nhất là trong thanh niên trẻ, phấn đấu có 1 triệu doanh nghiệp hoạt động vào năm 2020.
Về đầu tư, khuyến khích doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư vào các dự án thuộc sáu nhóm lĩnh vực trong khuôn khổ hợp tác phát triển công nghiệp hóa giữa Việt Nam – Nhật Bản, các dự án phát triển hạ tầng, dự án theo hình thức PPP, dịch vụ chất lượng cao, tham gia cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước.
Về thương mại, với việc triển khai Hiệp định TPP, hoàn toàn có khả năng nâng kim ngạch thương mại giữa hai nước lên 60 tỉ USD vào năm 2020. Việt Nam hoan nghênh Nhật Bản mở cửa thị trường cho trái cây Việt như xoài, vải, thanh long… và mong muốn tiếp tục đưa nhiều hơn các mặt hàng thủy sản, hàng tiêu dùng, điện tử, linh kiện “Made in Việt Nam” đến với người tiêu dùng Nhật Bản, cũng như sẵn sàng đón nhận các mặt hàng có chất lượng, công nghệ cao từ Nhật Bản.
Về du lịch, phấn đấu trong thời gian tới số người đi thăm qua lại giữa hai nước sẽ tăng gấp đôi hiện nay lên khoảng 1,5 triệu lượt người. Hai bên cần sớm mở thêm các đường bay thẳng và đề nghị Nhật Bản đơn giản hóa thủ tục visa cho du khách Việt Nam.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ quan điểm tiếp tục tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, thông thoáng hơn, phát triển nhiều loại hình doanh nghiệp; coi doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài là bộ phận quan trọng của nền kinh tế; bình đẳng giữa các thành phần kinh tế; tập trung cải cách thủ tục hành chính, giảm chi phí cho nhà đầu tư. Chính phủ sẽ giữ vững môi trường hòa bình, ổn định kinh tế vĩ mô để các nhà đầu tư yên tâm.
Phát biểu tại cuộc đối thoại, Thứ trưởng Bộ Kinh tế – Thương mại và Công thương Nhật Bản Junji Suzuki khẳng định Việt Nam là đối tác quan trọng của Nhật Bản. Hiện đã có 1.500 doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư sang Việt Nam. Kim ngạch thương mại năm 2014 tăng gấp sáu lần so với năm 2000.
Trước mắt, Bộ Kinh tế Nhật Bản và Bộ Công thương Việt Nam đã thống nhất hợp tác nhiều lĩnh vực như dệt may, chống hàng giả, đào tạo công chức, tiếp tục hợp tác điện nguyên tử, nhiệt điện hiệu suất cao.
Nhật Bản là nhà tài trợ ODA lớn nhất cho Việt Nam, là đối tác đầu tư lớn thứ hai của Việt Nam với hơn 3.000 dự án, tổng vốn đầu tư đăng ký trên 39 tỉ USD, là đối tác thương mại lớn thứ tư của Việt Nam với cán cân thương mại cân bằng, các sản phẩm có tính bổ trợ nhau.
Trên bình diện rộng hơn, trong năm tháng vừa qua, tổng vốn FDI đăng ký cấp mới và tăng thêm là 10,159 tỉ USD, tăng 136,4% so với cùng kỳ năm 2015.
Theo Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), cả nước có 907 dự án mới được cấp giấy chứng nhận đầu tư với tổng vốn đăng ký là 7,56 tỉ USD, tăng 155,9% so với cùng kỳ năm 2015 và 425 lượt dự án đăng ký điều chỉnh vốn đầu tư với tổng vốn đăng ký tăng thêm là 2,59 tỉ USD, tăng 93,3% so với cùng kỳ năm 2015.
Ước tính các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài đã giải ngân được 5,8 tỉ USD, tăng 17,2% so với cùng kỳ năm 2015.
Về lĩnh vực đầu tư, nhà đầu tư nước ngoài đã đầu tư vào 19 ngành trong đó lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo thu hút được nhiều sự quan tâm của nhà đầu tư nước ngoài với 398 dự án đầu tư đăng ký mới, nâng tổng số vốn cấp mới và tăng thêm là 6,61 tỉ USD, chiếm 65,1% tổng vốn đầu tư đăng ký trong năm tháng.
Lĩnh vực thông tin và truyền thông đứng thứ hai với 67 dự án cấp mới, nâng tổng vốn đăng ký cấp mới và tăng thêm là 1,3 tỉ USD, chiếm gần 12,8% tổng vốn đầu tư đăng ký.
Lĩnh vực hoạt động kinh doanh bất động sản đứng thứ ba với 542,8 triệu USD, chiếm 5,3% tổng vốn đầu tư.
Có 60 quốc gia và vùng lãnh thổ có dự án đầu tư tại Việt Nam, trong đó Hàn Quốc dẫn đầu với tổng vốn đầu tư đăng ký cấp mới và tăng thêm là 3,4 tỉ USD, chiếm 33,7% tổng vốn đầu tư vào Việt Nam. Luxembourg đứng vị trí thứ hai với tổng vốn đăng ký cấp mới là 1,25 tỉ USD và chiếm 12,3% tổng vốn đầu tư đăng ký. Singapore đứng vị trí thứ ba với tổng vốn đầu tư đăng ký cấp mới và tăng thêm là 907 triệu USD, chiếm 8,9% tổng vốn đầu tư.
Nhà đầu tư nước ngoài đã đầu tư vào 50 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, trong đó Hà Nội dẫn đầu về thu hút vốn đầu tư nước ngoài với 139 dự án cấp mới và 41 dự án điều chỉnh vốn, nâng tổng số vốn đăng ký cấp mới và tăng thêm là 1,96 tỉ USD, chiếm 19,3% tổng vốn đầu tư. Hải Phòng đứng thứ hai với tổng vốn đăng ký cấp mới và tăng thêm là 1,7 tỉ USD, chiếm 16,9%. Tiếp theo là Đồng Nai với tổng số vốn đăng ký cấp mới và tăng thêm 921,8 triệu USD, chiếm 9,1% tổng vốn đầu tư.
Thế nhưng mặt trái của hoạt động thu hút đầu tư nước ngoài là tình trạng ô nhiễm môi trường đang ở mức báo động. Thông tin từ cuộc tọa đàm “Thương mại tự do: dịch chuyển đầu tư và các vấn đề môi trường ở Việt Nam” do Trung tâm Con người và Thiên nhiên tổ chức, những ngành công nghiệp chế biến gây ô nhiễm nhất Việt Nam là dệt nhuộm, da giày, thủy sản, sắt thép… Các hiệp định thương mại mà Việt Nam ký kết gần đây đã dẫn đến sự dịch chuyển dòng vốn đầu tư đối với một số ngành nghề ô nhiễm vào Việt Nam.
Theo số liệu đánh giá về tình hình tuân thủ chính sách pháp luật bảo vệ môi trường, do Trường Đại học Kinh tế Quốc dân thực hiện trong năm 2015, có 60% tổng số các doanh nghiệp FDI xả thải vượt quy chuẩn. Đáng lo hơn là có tới gần 70% các doanh nghiệp FDI cho biết đầu tư vào Việt Nam sẽ tiết kiệm chi phí về môi trường từ 10 – 50% chi phí so với đầu tư ở nước họ.
Điều này cho thấy, các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam do muốn tối đa hóa lợi nhuận đã có những tính toán có lợi cho họ, trong khi đó chúng ta lại quá lỏng lẻo trong khâu giám sát môi trường, mà điển hình là vụ cá biển chết hàng loạt trên diện rộng tại các tỉnh miền Trung vừa qua.
Gia Minh (DNSGCT)
