Ngừng đọc sách có thể tác động tiêu cực đến nhận thức và kỹ năng xã hội.
Nhờ sự phát triển và đa dạng nội dung của Internet, có thể là người Mỹ trung bình ngày nay đang đọc – hoặc ít nhất là lướt qua – nhiều chữ trong một ngày nhất định hơn so với người của các thế hệ trước. Tuy nhiên, việc đọc sách đã và đang ngày càng suy giảm trong nhiều thập kỷ trở lại đây.
Theo một cuộc khảo sát của Viện Gallup, trong năm 1978, chỉ có 8% người Mỹ báo cáo rằng họ đã không đọc một cuốn sách nào trong năm vừa qua. Năm 2018, con số này đã tăng vọt lên 24% – và trong đó đã bao gồm cả việc nghe audiobook – theo một cuộc thăm dò của Trung tâm nghiên cứu Pew
Các chuyên gia nói rằng việc bỏ đọc sách có thể để lại một số hậu quả không tốt đối với nhận thức. Người dân hiện đang đọc sách ít hơn so với trước đây và chúng ta sẽ phải trả một cái giá khá đắt cho điều đó. Bởi vì chúng ta đều biết đọc sách là bài tập nhận thức rất tốt – ông Ken Pugh, giám đốc nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Haskins trực thuộc Yale, chuyên kiểm tra tầm quan trọng của ngôn ngữ nói và viết – cho biết .
Pugh nói quá trình đọc một cuốn sách đòi hỏi “một loạt các kỹ năng rất đa dạng, chuyên sâu và phức tạp”. Nó kích hoạt tất cả các vùng não chính. “Ngôn ngữ, sự chú ý có chọn lọc, sự tập trung cao, nhận thức và trí tưởng tượng – đọc sách sẽ củng cố tất cả những điều đó”, ông nói. Cụ thể, đọc tiểu thuyết và các tác phẩm phi hư cấu – về cơ bản, những cuốn sách có cốt truyện thường huấn luyện trí tưởng tượng của người đọc và các khía cạnh của nhận thức – điều mà các hình thức đọc khác không thể làm được, ông nói.
Các nhà giáo dục và các học giả đang tranh luận về việc liệu một số kiểu đọc có vượt trội hơn hay là thiếu sót hơn so với các kiểu khác. Một giải pháp tạm thời là kết hợp giữa đọc trực tuyến để thu thập thông tin và đọc một cuốn tiểu thuyết để thưởng thức. Pugh nói rằng cả hai hoạt động đều mang lại lợi ích rõ ràng, và vì vậy bất kể bạn chọn cái nào, bạn phải đánh đổi lợi ích của cái kia.
“Chúng ta có rất nhiều thời gian để làm những việc mang tính giáo dục và tốt cho não bộ, nhưng nếu tất cả thời gian đó đều dành để click vào các đường dẫn trên web và không dành cho việc đọc sách, tôi nghĩ rằng bộ não sẽ tồi tệ hơn”, ông nói.
Cùng với việc tăng cường trí não, có bằng chứng cho thấy rằng việc đọc sách có thể giúp bạn kết nối với bạn bè và những người thân. “Nhiều người đã đưa ra giả thuyết rằng việc đọc tiểu thuyết giúp cải thiện các kỹ năng xã hội vì tiểu thuyết thường tập trung vào các mối quan hệ giữa các cá nhân với nhau”. Maria Eugenia Panero, một cộng tác viên nghiên cứu tại Trung tâm trí tuệ cảm xúc Yale cho biết
Panero nhấn mạnh một nghiên cứu năm 2013 cho thấy việc đọc các đoạn của tiểu thuyết “văn học” hàn lâm – trái ngược với tiểu thuyết phi hư cấu hoặc phổ biến – đem đến những kết quả tốt hơn trong bài kiểm tra đo lường thuyết tư duy của người đọc. “Thuyết tư duy được định nghĩa là khả năng hiểu được trạng thái tinh thần của người khác – suy nghĩ, niềm tin, ý định, cảm xúc của họ…”, bà nói.
- Xem thêm: Để thưởng thức trọn vẹn một tác phẩm
Ý nghĩa của nghiên cứu này là, bằng cách đọc tiểu thuyết văn học – dù chỉ một chút – mọi người có thể cải thiện khả năng nhận biết và đồng cảm với cảm xúc và quan điểm của người khác – những cá thể khác biệt với chính họ. Thật thú vị bởi vì đây là một nghiên cứu nhân quả, “có nghĩa là viêc đọc tiểu thuyết thực sự khiến một khía cạnh não bộ của một người tốt hơn, bà nói.
Thật không may, khi Panero và các đồng nghiệp cố tìm kết quả tương tự nghiên cứu năm 2013, họ đã thất bại. “Tuy nhiên, chúng tôi đã nhận thấy rằng dành cả đời đọc tiểu thuyết có thể dự đoán được thuyết tư duy của bạn,” bà nói. Những lợi ích có thể không phải là ngay lập tức, nhưng có thể giúp bạn hiểu rõ hơn và giao tiếp tốt hơn với người khác, bà nói. “Đọc sách giúp chúng ta có được góc nhìn của các nhân vật khác nhau mà chúng ta thường không tương tác, và cho chúng ta cảm nhận về trải nghiệm tâm lý của họ và cách họ tương tác với người khác, qua các tình huống khác nhau.
Mặc dù một số sách phi hư cấu hoặc thậm chí TV có thể cung cấp những hiểu biết tương tự, bà nói rằng mọi người khó có thể có được chiều sâu hoặc sự phong phú tương tự từ các hình thức truyền thông không phải là sách.” Việc đọc sách đòi hỏi nhiều năng lượng tinh thần và trí tưởng tượng hơn TV – một phương tiện thụ động, bà nói.
Nhiều nghiên cứu cho thấy việc đọc sách giúp cải thiện vốn từ vựng và việc sở hữu vốn từ vựng phong phú đem lại nhiều lợi ích, Panero nói. “Nó giúp chúng ta diễn tả kinh nghiệm và cảm xúc của mình cho người khác một cách rõ ràng. Từ đó, có thể giúp chúng ta hình thành và duy trì các mối quan hệ thân thiết, bà nói.
Các chuyên gia khác đưa ra bằng chứng cho rằng việc đọc sách truyền thống – loại in trên giấy – có thể mang lại lợi ích mà nhưng sách nói hoặc sách tử không có. Ông David Daniel, giáo sư tâm lý học tại Đại học James Madison cho biết “Chúng tôi thấy việc đọc từ màn hình có xu hướng kém hiệu quả hơn – mất nhiều thời gian hơn”.
- Xem thêm: Tái chế văn chương
Rất nhiều nghiên cứu của Daniel, tập trung vào cách mọi người tiếp thu và xử lý thông tin trong môi trường giáo dục. Một trong những nghiên cứu của ông, được xuất bản năm 2010, đã phát hiện thấy rằng những sinh viên được cho nghe ghi âm của một văn bản thể hiện kém hơn trong bài kiểm tra hơn so với những sinh viên được đọc cùng một văn bản trên giấy. Phát hiện của ông cho thấy rằng việc chủ dộng thời gian giữa đọc, suy ngẫm, đọc lại hoặc xem xét một câu khiến việc đọc trở nên khác biệt so với sách nói.
Các nghiên cứu khác đã phát hiện ra rằng người đọc nắm bắt được ít nội dung của một văn bản dài hơn khi đọc trên màn hình thay vì trên giấy. Nhiều nghiên cứu đã tìm thấy việc đọc trên giấy cũng vượt trội hơn so với việc đọc màn hình dựa trên điểm số đọc hiểu của sinh viên. Daniel nói “Tôi nghĩ rằng việc đọc từ màn hình, bằng cách nào đó, sẽ thay đổi trải nghiệm đọc”.
Điều quan trọng cần lưu ý là hầu hết các nghiên cứu so sánh phương tiện này với phương tiện khác còn khá sơ bộ, Pugh nói. “Hầu hết những gì chúng ta có thể nói ngày nay đều dựa trên ý thức và hiểu biết chung dựa trên những gì chúng ta biết về việc tăng cường trí não. Tuy nhiên, tôi nghĩ rằng một xã hội mà không khuyến khích sự chú ý và trí tưởng tượng và việc đọc sách sẽ đánh mất đi một phần sức mạnh của nó.
