Người Việt Nam có nguy cơ mắc phải bệnh viêm mũi xoang là khá lớn do sống trong môi trường ô nhiễm và độẩm không khí cao. Ước tính ở nước ta hằng năm có từ 15-18 triệu bệnh nhân viêm mũi xoang đến chữa trị tại các cơ sở y tế. Do viêm mũi xoang là bệnh khá phổ biến nên nhiều người bệnh chủ quan, tự mua thuốc uống hoặc không điều trị đến nơi đến chốn, điều đáng lo ngại là bệnh có thể gây ra khá nhiều biến chứng nguy hiểm nếu điều trị không đúng cách.
Không nhiều bệnh nhân viêm mũi xoang bị nhức đầu
Xoang là nhiều hốc rỗng nằm trong khối xương mặt, thông với mũi. Thông thường, bệnh nhân bị viêm mũi trước khi bị viêm xoang nên cách gọi đúng của bệnh là viêm mũi xoang. Chúng ta thường nghĩ rằng nhức đầu là một triệu chứng thường gặp của bệnh nhưng thực ra, nhức đầu do nhiều nguyên nhân như mất ngủ, làm việc căng thẳng, bệnh lý liên quan tới huyết áp thấp hay cao… Không nhiều bệnh nhân viêm mũi xoang bị nhức đầu, nếu có cũng chỉ là đau nhẹ. Trong khi đó, nghẹt mũi, chảy nước mũi mới đúng là những triệu chứng của bệnh viêm mũi xoang thì bệnh nhân lại ít để ý đến, đôi khi nhầm tưởng rằng đó chỉ là các triệu chứng cảm cúm thông thường hay bị viêm mũi dị ứng.
Viêm mũi xoang gồm có viêm mũi xoang cấp tính và mãn tính. Triệu chứng viêm mũi xoang cấp tính khá rõ ràng như: chảy dịch mũi, nghẹt mũi, sốt và kèm nhức đầu. Đối với loại này, tỷ lệ nhức đầu nhiều hơn do phản ứng viêm và sốt (chiếm từ 20 – 30% số bệnh nhân). Triệu chứng của viêm mũi xoang mãn tính thường nhẹ hơn, triệu chứng nhức đầu chỉ gặp ở một số trường hợp viêm xoang do nấm, hoặc viêm xoang bướm, tắc nghẽn… (chiếm từ 2 – 5% số bệnh nhân). Như vậy, triệu chứng phổ biến nhất của viêm mũi xoang là chảy dịch từ mũi (chảy ra phía trước hoặc xuống họng), sau đó có thể kèm theo các triệu chứng khác về mũi như: nghẹt mũi, mất khả năng ngửi…
Những biến chứng nguy hiểm của viêm mũi xoang
Nếu không điều trị đúng cách, lỗ thông xoang mũi sẽ bị tắc nhiều hơn, gây viêm nhiều, mủ nhiều, nhức đầu, nghẹt mũi, oxy cung cấp không đủ gây thiếu máu não làm người bệnh mệt mỏi, ảnh hưởng tới công việc. Đối với trẻ em, nếu không điều trị đến nơi đến chốn, để bệnh viêm mũi xoang tái phát nhiều lần còn có thể dễ gây viêm họng, viêm đường hô hấp dưới do mủ chảy xuống. Ngoài ra, bệnh nhân có thể gặp biến chứng viêm tai giữa, lâu ngày chuyển sang viêm xương chũm làm ảnh hưởng chức năng nghe. Viêm tai giữa lâu ngày không điều trị còn gây ảnh hưởng đến tai trong, khi đó việc điều trị sẽ kéo dài và khó khăn hơn. Có bệnh nhân viêm mũi xoang nặng còn bị biến chứng viêm thị thần kinh hậu cầu, hậu quả dẫn đến mù mắt. Biến chứng nặng hơn nữa có thể gây tử vong là nhiễm trùng huyết, áp xe não, đặc biệt là ở bệnh nhân giảm miễn dịch… Còn ở người già, bệnh không được điều trị sớm còn có thể dẫn tới viêm phổi, viêm phế quản làm tình trạng bệnh nặng hơn.
“Lai rai như tai mũi họng”
Viêm mũi xoang được coi là bệnh phải điều trị kiên trì trong thời gian dài, như câu nói: “Lai rai như tai mũi họng”. Bệnh hoàn toàn có thể chữa dứt điểm được với điều kiện phải đảm bảo sự hợp tác chặt chẽ giữa thầy thuốc và bệnh nhân, trong đó bệnh nhân đóng vai trò quan trọng nhất. Nhiều bệnh nhân có thái độ bi quan khi cho rằng đây là căn bệnh không thể điều trị khỏi hẳn, phải chấp nhận “sống chung với lũ”. Thực tế, chỉ cần bệnh nhân biết tự bảo vệ, biết cách giữ gìn vệ sinh mũi sẽ có tác dụng quyết định đến kết quả điều trị viêm mũi xoang.
Bệnh viêm mũi xoang ở giai đoạn nhẹ có thể điều trị thuốc. Bệnh phát hiện ở giai đoạn nặng có thể cần phải phẫu thuật. Việc điều trị phẫu thuật trải qua ba giai đoạn: đầu tiên là điều trị bằng thuốc để bệnh ổn định, mũi sạch, xoang hết viêm trước, sau đó đến phẫu thuật và cuối cùng là việc điều trị sau phẫu thuật. Điều trị sau phẫu thuật được xem là khâu rất quan trọng, tránh để bệnh tái phát bằng cách tiếp tục điều trị bằng thuốc kết hợp tuyệt đối giữ gìn vệ sinh bằng cách đeo khẩu trang khi trời lạnh, khi đi ra ngoài, hằng ngày phải rửa mũi, xông mũi theo đúng hướng dẫn của bác sĩ. Ngay cả khi điều trị đơn thuần bằng thuốc thì cũng phải áp dụng chế độ giữ gìn vệ sinh mũi như trên. Tuy nhiên, thực tế khám chữa bệnh cho thấy người bệnh khó đảm bảo chăm sóc liên tục được nên việc điều trị dứt điểm bệnh viêm xoang thường khó khăn.
Ngoài ra, người bệnh cũng thường để bệnh nặng quá hoặc đã thành polyp, phẫu thuật chỉ có khả năng làm giảm 70 – 80% chứ không trị khỏi hẳn được và vấn đề cốt lõi trong điều trị không phải là điều trị khỏi bệnh mà là để ngăn ngừa những biến chứng như viêm màng não, viêm tĩnh mạch xoang hang, có thể ảnh hưởng đến tính mạng hoặc viêm thần kinh thị giác gây mù mắt…
Xin lưu ý là cách điều trị theo dân gian bằng thuốc tán, thuốc đông y không rõ nguồn gốc để uống, bôi, xịt vào mũi, khiến không ít bệnh nhân bị biến chứng. Hậu quả của việc điều trị không đúng này khiến bệnh nhân bị loét, nhiễm trùng xoang mũi và làm nặng thêm tình trạng viêm xoang mãn tính của bệnh nhân. Cũng có những trường hợp bệnh nhân rất hoang mang vì các bác sĩ cho kết quả chẩn đoán không giống nhau đối với cùng một tình trạng bệnh. Vì thế, chúng ta nên tự tìm hiểu các thông tin đã kiểm chứng về bệnh viêm mũi xoang kết hợp với tư vấn trực tiếp của người thầy thuốc. Bạn cũng nên tìm hiểu kỹ về bác sĩ và cơ sở điều trị để được tư vấn tốt và đảm bảo an toàn trong quá trình điều trị.
- ThS-BS Vũ Công Trực Phòng khám Đa khoa Quốc tế Yersin
