Điện ảnh truyền hình Hàn Quốc: Vừa xem phim, vừa học lịch sử

Điểm chung ở nhiều phim lịch sử ăn khách, nổi tiếng của xứ Hàn nằm ở chỗ chúng là những câu chuyện dựa trên người thật, việc thật trong lịch sử nhưng được tiểu thuyết hóa, kịch tính hóa cao độ.

Năm 2014, bộ phim ‘Đại Thủy Chiến’ ra rạp và ngay lập tức tạo nên những kỷ lục phòng vé tại Hàn Quốc. Bộ phim đạt 10 triệu lượt vé chỉ trong 12 ngày sau khi ra mắt và lập kỉ lục tại Hàn Quốc cho số lượng người xem lớn như vậy trong thời gian ngắn nhất. Bộ phim cũng vượt qua kỉ lục 13 triệu người xem của Avatar để trở thành bộ phim có số người xem nhiều nhất và doanh thu lớn nhất mọi thời đại ở Hàn Quốc với 17,6 triệu vé, tổng doanh thu toàn cầu của phim đạt 138,3 triệu đô la Mỹ. Phim tái hiện trận hải chiến Myeongnyang trong chiến tranh Nhâm Thìn vào ngày 26/10/1597 của hải quân nhà Triều Tiên do đô đốc Yi Sun-sin chỉ huy. Ông phải chống lại hạm đội khoảng 330 chiến thuyền của hải quân Nhật Bản do tướng Kurushima Michifusa chỉ huy khi cả hạm đội chỉ còn lại 12 tàu sau thất bại của đô đốc Won Gyun trong trận Chilchelollyang trước đó. Với kinh phí sản xuất 18,6 triệu đô la Mỹ, thành công của ‘Đại Thủy Chiến’ đến từ sự đầu tư chỉn chu, chi tiết từ kịch bản, nội dung đến bối cảnh, diễn xuất của từng nhân vật. Dưới bàn tay tài hoa của đạo diễn Kim Han-min, đồng biên kịch với tác giả dày dặn kinh nghiệm về phim lịch sử Jeon Cheol-hong, tác phẩm không chỉ tường thuật trận chiến có thật trong lịch sử Hàn Quốc mà còn tái hiện một cách sống động, đầy cảm xúc. Phim khơi gợi khí thế hào hùng, lòng tự hào dân tộc của người dân xứ Kim Chi, đồng thời gây ấn tượng mạnh mẽ cho khán giả quốc tế.

Trong top 10 phim điện ảnh Hàn có doanh thu cao nhất (tính đến năm 2023), ‘Đại Thủy Chiến’ đứng ờ vị trí thứ 2, sau khi bị ‘Ký Sinh Trùng’ – bộ phim đầu tiên đoạt giải Oscar của Hàn – vượt mặt vào năm 2019. Và có đến sáu phim lịch sử có mặt trong danh sách 15 phim ăn khách nhất mọi thời.

Khán giả cũng đã từng có một thời mê mệt những phim truyền hình lịch sử Hàn như ‘Truyền Thuyết Jumong’, ‘Nữ Hoàng Seon Deok’, ‘Dong Yi’, ‘Tay Súng Joseon’ hay ‘Hoàng Hậu Ki’… Đến nay, khi truyền hình có phần thoái trào và phim trực tuyến lên ngôi, phim cổ trang, lịch sử Hàn Quốc vẫn ăn khách như thường, với độ “hot” của: ‘Người Tình Ánh Trăng’, ‘Chàng Hậu Của Em’, ‘Quý Ngài Ánh Dương’…

Thực hiện một phim cổ trang, lịch sử chắc chắn tốn kém hơn một phim có bối cảnh hiện đại, bởi dòng phim này “ngốn” rất nhiều tiền trong khâu phục dựng bối cảnh, chế tác đạo cụ, phục trang. Đồng thời nhà làm phim cũng thường xuyên phải đối đầu với tranh cãi, phê phán từ khán giả, các nhà phê bình, thậm chí là chính quyền trong những sự kiện lịch sử nhạy cảm. Nhưng chúng ta cần nhìn nhận lịch sử là chất liệu đáng giá, là xương sống để các nhà làm phim phát triển, thể hiện góc nhìn cá nhân chứ không nên là “chiếc lồng” để giới hạn sự sáng tạo.

Bộ phim ‘Hoàng hậu Ki’ khi phát sóng đã tạo nên một cuộc tranh luận lớn với vấn đề cốt lõi: những bộ phim lịch sử nên hư cấu bao nhiêu là vừa đủ, để không làm biến dạng giá trị của bộ phim? Cuộc tranh luận càng lúc càng trở nên căng thẳng khi nam diễn viên chính Joo Jin-mo phản ứng: “Chúng tôi không làm phim tài liệu. Đây là phim truyện.” Và có lẽ nhờ vào những tranh cãi đó, tỷ lệ người xem ‘Hoàng Hậu ki’ càng lúc càng tăng.

Các nhà làm phim cũng cần rõ ràng, minh bạch với khán giả bởi mục đích và đường hướng thực hiện một bộ phim có yếu tố lịch sử phải được xác định ngay từ đầu,. Trong ‘Truyền thuyết Jumong’, các yếu tố kỳ ảo bao quanh Ko Jumong – vị vua đầu tiên của triều đại Koguryo và là vị anh hùng khai quốc của nước Triều Tiên xưa. Chính sự sáng tạo đó đã lôi cuốn người xem theo dõi bộ phim từ đầu đến cuối, dù chúng không xác thực.

Tuy tranh cãi có thể giúp bộ phim được chú ý, nhưng có lẽ không một nhà làm phim lịch sử nào muốn phim mình vướng phải những tranh cãi có thể gây nên tiêu cực như thế. Một bộ phim lịch sử khác được ví là “quốc bảo” xứ Hàn – ‘Nàng Dae Jang-kum’ được thực hiện với tinh thần học hỏi và sáng tạo tuyệt vời cùng sự nghiêm túc của những người thực hiện. Kết quả là chúng ta đã được thưởng thức một bộ phim không chỉ lôi cuốn, hấp dẫn, mà còn nhân văn và cung cấp nhiều kiến thức y học, ẩm thực.