Góp vốn trong một nhóm người quen biết là giải pháp tài chính phổ biến trong cộng đồng, nhất là ở nhóm người thu nhập thấp. Do đây là cách tiết kiệm tiền dựa trên niềm tin là chủ yếu nên tiềm ẩn rủi ro rất lớn. Các thành viên của Trust Circle Việt Nam cho rằng cách tiết kiệm tiền theo nhóm có thể phát triển như một giải pháp tài chính và được kiểm soát rủi ro nhờ ứng dụng công nghệ thông tin. Tháng 7-2016, công ty này đã giới thiệu ra thị trường một ứng dụng trên điện thoại thông minh có tên gọi Tiết kiệm nhóm và được sự đón nhận mạnh mẽ từ cộng đồng. Tiết kiệm nhóm cũng là một trong số ít những dự án đã thuyết phục được quỹ đầu tư mạo hiểm nổi tiếng của Mỹ Unitus Impact ủy thác nguồn vốn.
Ứng dụng hướng đến những người khó khăn
Một trong ba người tâm huyết với ứng dụng Tiết kiệm nhóm là Tiến sĩ Lê Khắc Hiếu, người từng có kinh nghiệm khởi nghiệp thành công tại Mỹ và dẫn dắt nỗ lực tăng trưởng toàn cầu cho sản phẩm Tìm kiếm (International Search Growth) của Facebook tại Anh. Hơn 11 năm học tập và làm việc xa nhà, anh luôn muốn quay về để được gần gia đình và phát triển một sản phẩm, dịch vụ hữu ích cho cộng đồng. Trust Circle ra đời với tham vọng dùng sức mạnh của công nghệ để thay đổi cuộc sống của những người dân bình thường, đặc biệt là tầng lớp lao động, khó có cơ hội tiếp cận với nguồn tài chính truyền thống.
Khi tìm hiểu về các dịch vụ tài chính, anh được biết về hình thức cho vay tiêu dùng, vay nóng mà phần lớn công nhân và những người có hoàn cảnh khó khăn hay sử dụng. Những người này phải trả khoản lãi suất rất cao, có khi lên đến 60 – 70%. Lê Khắc Hiếu cho rằng đây là cách làm cho người nghèo càng nghèo hơn chứ không phải giúp họ. Người lao động thu nhập thấp thường hay sử dụng hình thức xoay vòng vốn để giải quyết vấn đề tài chính, nhất là phụ nữ, nhưng cách chơi này tiềm ẩn nhiều rủi ro. Người chơi không biết các thành viên tham gia, đó có thể chỉ là những thành viên ảo nên rủi ro mất tiền là chuyện rất hay xảy ra.
Người Việt hiện nay vẫn còn xa lạ với câu chuyện tiết kiệm tiền cùng những người bạn đáng tin. Thực tế, những người từng quen biết có thể giúp đỡ nhau về tài chính và không phải trả chi phí trung gian cao. Trên thế giới, hình thức tiết kiệm theo từng nhóm nhỏ để giúp đỡ nhau về tài chính khá phổ biến, gọi tắt là ROSCA (rotating savings and credit association). Theo đó, một nhóm người có sự tin tưởng lẫn nhau đồng ý góp chung một khoản tiền trong khoảng thời gian xác định để cùng tiết kiệm và vay lẫn nhau khi cần thiết. Những người trong nhóm sẽ đóng lãi suất thấp hơn ngân hàng, trong khi người tiết kiệm (những người rút tiền cuối và gần cuối chu kỳ) sẽ được nhận lãi suất cao hơn. Dựa trên mô hình này, nhóm của Lê Khắc Hiếu đã cho ra đời ứng dụng Tiết kiệm nhóm sau gần 1,5 năm “thai nghén” với hình thức tiết kiệm xoay vòng, hỗ trợ người dân tận dụng được nguồn vốn sẵn có từ bạn bè, gia đình. Không chỉ có ý nghĩa về mặt tài chính, ứng dụng còn nhắm vào việc nâng cao tính kết nối và tương hỗ trong cộng đồng.
Khắc phục rủi ro, thêm tính tiện lợi
Ứng dụng Tiết kiệm nhóm có hai hình thức tiết kiệm cho người dùng lựa chọn là: (1) Tiết kiệm đấu giá dành cho người dùng có nhu cầu nhận tiền sớm để chi tiêu cá nhân hoặc tiết kiệm có lãi và (2) Tiết kiệm cộng dồn dành cho người dùng không muốn phá vỡ kế hoạch tiết kiệm và thực hiện thành công mục tiêu tiết kiệm cuối cùng.
Theo anh Lê Khắc Hiếu, so với các hình thức tài chính tương hỗ truyền thống, Tiết kiệm nhóm có thể kiểm chứng người dùng thật. Vì mỗi tài khoản được kiểm chứng bằng nhiều hình thức để chứng minh là người dùng thật, hạn chế nguy cơ người dùng cố tình tạo ra nhiều tài khoản ảo nhằm mục đích chiếm dụng nhiều lần tiền của những thành viên khác. “Vì vậy, khi lập nhóm, chúng ta cần kết hợp những người có nhu cầu vay tiền và những người có nhu cầu tiết kiệm trong cùng một nhóm. Người dùng có thể đánh giá mức độ tin cậy của những người cùng tham gia thông qua một số thông tin cá nhân và hạn mức tài khoản được hiển thị minh bạch trên ứng dụng”, anh nói.
Mặt khác, mỗi người tham gia đều được đánh giá và cung cấp một hạn mức tài khoản (quy định số tiền góp tối đa hằng tháng) phù hợp với năng lực tài chính của mỗi cá nhân, để đảm bảo số tiền tham gia vào các nhóm không vượt quá khả năng chi trả. Toàn bộ giao dịch và hoạt động đấu giá được xử lý bằng hệ thống tự động, không thể bị tác động bởi bất kỳ người dùng cá nhân nào, đảm bảo được tính công bằng cho các tất cả thành viên. Ngoài ra, hệ thống dữ liệu của Trust Circle thực hiện việc giám sát chặt chẽ mọi hoạt động của người dùng trên Tiết kiệm nhóm và sẽ có biện pháp can thiệp khi phát hiện ra bất kỳ dấu hiệu đáng nghi ngờ.
Ứng dụng này nhắm đến người dùng là công nhân, người lao động, tiểu thương… nên có giao diện gần gũi và rất dễ sử dụng. Giải pháp này cũng cung cấp dịch vụ chuyển tiền thông qua nhiều kênh đa dạng, hoàn toàn miễn phí trong giai đoạn này.
Thời gian gần đây, các dự án khởi nghiệp trong lĩnh vực tài chính – công nghệ khá phổ biến nhưng hiếm có dự án nào tập trung phát triển về các sản phẩm tài chính vi mô phục vụ cho người dùng cá nhân như của Trust Circle. Đây là hướng tận dụng thế mạnh của công nghệ để minh bạch hóa hình thức tài chính tương hỗ để giải quyết những khó khăn trong vấn đề tiết kiệm và tiếp cận vốn của người dân. Hướng đi này được đánh giá là không dễ dàng cho những doanh nghiệp non trẻ nhưng mô hình tiết kiệm tiền trên ứng dụng điện thoại di động này hứa hẹn sẽ mang những thay đổi tích cực đến đời sống của người dân, nhất là bộ phận những người lao động trung bình, gặp khó khăn khi có nhu cầu vay vốn từ các dịch vụ tài chính truyền thống.
Thanh Nhã (DNSGCT)
