Nếu không có các câu hỏi được đặt ra từ những cổ vật được phát hiện, các nhà khảo cổ sẽ không thể tiến lên trong sự nghiệp.
Quả thực, có những cổ vật đã được biết đến nhưng lại xuất hiện ở nơi lẽ ra chúng không có, trong khi các vật thể chưa được biết đến đôi khi lại hiện ra như một cấu trúc khổng lồ, được xây dựng mà không có mục đích rõ ràng. Các nền văn minh tàn lụi mà không biết lý do; và việc giải mã chúng phải nhờ đến chuyên môn của các nhà khảo cổ.
1. Chiếc bình bí ẩn
Một chiếc bình bằng đất sét tại một bảo tàng Canada có nhiều câu hỏi cần giải đáp hơn 180 mảnh vỡ của nó. Sau khi được phục chế, sự khác lạ của chiếc bình đã hiện ra: nó được chế tạo với các lỗ hổng.
Rõ ràng là nó không được dùng để trữ thực phẩm hoặc chất lỏng. Một cái lỗ nằm dưới đáy bình cũng đã loại trừ việc sử dụng nó như một chiếc đèn, và nó không giống với bất kỳ một loại chuồng nuôi nhốt loài vật nào đã được biết đến.
Các nhà khảo cổ từ Bảo tàng Ontario đã tham khảo ý kiến các chuyên gia về đồ gốm La Mã, nhưng không ai nhận ra nó là thứ gì. Một câu hỏi khác là làm thế nào mà chiếc bình này đã đến với bảo tàng. Nó được đào lên vào những năm 1950 từ một miệng núi lửa (đã tắt) ở London trong Thế chiến thứ hai, tại một khu vực là lãnh thổ của La Mã cách đây 1.800 năm.
Phòng lưu trữ, nơi nó được tìm thấy cũng chứa các cổ vật có niên đại 5.000 năm từ thành phố cổ Ur của Iraq. Nhưng cho dù đến từ Anh hay Iraq, không có đối tượng nào giống như chiếc bình này.
2. Đồ tạo tác từ Alaska
Trong năm 2011, một nhóm nghiên cứu từ Đại học Colorado đang tìm hiểu về biến đổi khí hậu thời tiền sử thì họ tình cờ phát hiện ra một vật khác thường. Địa điểm mà họ tiếp cận khi ấy là khu định cư Eskimo khoảng 1.000 năm tuổi tại Cape Espenberg, Alaska.
Còn cũ kỷ hơn ngôi nhà nơi nó được tìm thấy nhiều thế kỷ, vật thể bằng đồng này trông giống như một chiếc khóa thắt lưng nhỏ. Đáng chú ý là nó dường như được chế tạo từ một cái khuôn. Nếu đúng như vậy thì nó là một cổ vật bằng đồng duy nhất được đúc từ Alaska.
Vật này có hình tròn (đã bị vỡ) gắn liền với một khung hình chữ nhật, có dây đeo bằng da đi kèm. Kiểm tra bằng carbon phóng xạ cho thấy dây da này có niên đại vào khoảng năm 600 Công nguyên, nhưng không nhất thiết phản ánh thời kỳ kim loại. Vì đồ đồng không xuất hiện ở Alaska, nó phải đến từ một nơi khác.
Nhiều khả năng đồ vật này được sản xuất ở Đông Á, đồng có thể đã đến được Inupiat Eskimos thông qua giao thương và được lưu truyền qua các thế hệ như một vật thừa kế có giá trị. Các nhà nghiên cứu vẫn chưa thể xác định nó đến Mỹ từ lục địa nào.
3. Lưỡi đá
Ở Anh trong thế kỷ 3 (hoặc thế kỷ 4), có một ngôi làng đã thực hiện một nghi lễ chôn cất kỳ lạ. Vào năm 1991, khi các nhà khảo cổ học khai quật tại khu vực ở Northamptonshire đã tìm thấy một nghĩa trang chôn vùi 35 xác chết.
Điều này dường như là một tình trạng không thuận lợi trong cộng đồng, nhưng nó không phải là việc bất thường. Điều làm cho các nhà khảo cổ thắc mắc là miệng của một người đàn ông. Theo đó, lưỡi của người đàn ông này, ở tuổi 30 khi chết, đã bị cắt cụt và được thay thế bằng một viên đá phẳng.
Việc cắt lưỡi như vậy không được biết đến trong các tài liệu khảo cổ và có thể đây là lần đầu các nhà khảo cổ đối mặt với một thực tiễn mới (hoặc có lẽ là hình phạt). Không có điều luật La Mã nào được biết về việc cắt lưỡi, nhưng các ngôi mộ khác của Anh thời La Mã có các đồ vật chôn cùng với xác chết. Phần lớn các ngôi mộ này bị thiếu đầu và được thay thế bằng chậu hoặc đá.
4. Bức tường Jordan
Vào năm 1948, một nhà ngoại giao người Anh bay ngang qua Jordan và nhận thấy có một bức tường cắt ngang khu vực nông thôn. Điều này bắt đầu cho một câu hỏi bí ẩn tồn tại cho đến ngày nay. Bây giờ nó được gọi là “Khatt Shebib,” một phế tích dài 150km. Bức tường được xây dựng theo hướng Bắc-Đông Bắc đến Nam-Tây Nam, mang theo phế tích của khoảng 100 tòa tháp và có các nhánh rẽ hoặc chạy song song với nhau.
Các nhà khảo cổ không biết ai đã xây nên nó, hoặc cấu trúc này nhằm mục đích bảo vệ bên trong hay bên ngoài bức tường. Ngay cả trong thời hoàng kim, nó vẫn quá ngắn và hẹp để có thể tránh xa đám người xâm lược man rợ. Bức tường có chiều cao 1 mét và rộng 0,5 mét. Ở phía Tây, rõ ràng là khu vực canh tác nông nghiệp vì nó cho thấy có một rào cản giữa các nông dân và người chăn gia súc.
Mục đích nguyên thủy của Khatt Shebib đã không thể xác định được. Việc đoán tuổi của nó cũng không dễ dàng. Tất cả những gì các nhà khảo cổ có thể kiểm tra là đồ gốm bị bỏ lại, và những mảnh vụn này có niên đại từ năm 750 sau công nguyên cho đến năm 312 trước công nguyên.
5. Đồng xu bí ẩn
Vào năm 2016, các nhà nghiên cứu tìm thấy 10 đồng xu trong quá trình khai quật một tòa lâu đài cổ tại khu vực Okinawa của Nhật. Họ nghĩ rằng chúng là những đồng một xu hiện đại, bẩn thỉu từ những người lính Mỹ.
Tuy nhiên, sau khi được rửa sạch đã cho thấy các đồng xu này là tiền cổ của nước ngoài và được đúc vào khoảng giữa năm 300 – 400 Công nguyên. Điều này đã gây ra sự hoài nghi đến mức ban đầu các chuyên gia Nhật Bản nghi ngờ rằng những đồng xu đã được giấu tại lâu đài Katsuren, một di sản thế giới được xây dựng trong thế kỷ 13 – 14 như một trò chơi khăm.
Sau khi loại bỏ suy nghĩ đó, các chuyên gia đã quét những đồng tiền này và phát hiện có hình và chữ La Mã trên bề mặt. Tuy nhiên, họ không đồng tình với ý tưởng cho rằng có một sự liên kết giữa hai nền văn hóa.
Các nhà khảo cổ không tin có sự tiếp xúc trực tiếp giữa lâu đài Katsuren và đế chế La Mã. Nhưng nếu vậy thì tại sao và làm thế nào mà các đồng xu này xuất hiện ở Okinawa khi mà các thương nhân Đông Á không sử dụng tiền phương Tây?
6. Những con sư tử đá ở Karakiz
Vào năm 2001, một cư dân từ thị trấn Karakiz, Thổ Nhĩ Kỳ đã thông báo cho các nhà khoa học về một mỏ đá cổ gần đó. Nằm cạnh mỏ đá là tượng một con sư tử lớn bằng kích thước thật được điêu khắc từ đá granit. Con sư tử đã từng gắn bó với một con sư tử khác, nhưng người dân địa phương tin rằng các bức tượng này canh giữ nơi chứa kho báu và đã khiến cho bọn cướp nảy sinh lòng tham. Chỉ có một con sư tử là còn nguyên vẹn.
Cổ vật 3.200 năm tuổi này thuộc về thời kỳ khi hoàng đế Hittite kiểm soát khu vực này và loài sư tử châu Á (hiện đã tuyệt chủng ở Thổ Nhĩ Kỳ) vẫn còn tồn tại. Một bức tượng sư tử thứ hai đã được tìm thấy ở phía đông bắc Karakiz và được thực hiện bởi một nghệ nhân khác. Con sư tử đồng hành cùng nó cũng đã biến mất.
- Xem thêm: Sống lại những nền văn hóa cổ
Người Hittite là những người sáng tạo là điều không thể tranh cãi, nhưng tại sao họ lại chạm khắc những con sư tử có kích thước “khủng” đến như vậy? Cả hai bức tượng nguyên thủy nặng đến năm tấn mỗi tượng. Khi vận chuyển tượng những con vật khổng lồ này ở quá xa nơi chế tác sẽ là một ý định điên rồ và nguồn nước là thiêng liêng đối với người Hittites. Một giả thuyết cho rằng những con sư tử sẽ trở thành một tượng đài tại một suối nước gần đó.
Tuy nhiên, bằng chứng về sự hiện diện của người Hittite trong khu vực phù hợp với độ tuổi của sư tử vẫn khó chấp nhận.
7. Những sợi dây xoắn bằng vàng của Đan Mạch
Các nhà khảo cổ nghiệp dư đều nuôi mơ ước tìm thấy thứ gì lớn lao. Vài năm trước, chuyện như vậy đã xảy ra với một cặp đôi đầy hy vọng khi chiếc máy dò kim loại của họ reo lên trên một cánh đồng ở Đan Mạch, và họ đã chạm tay vào một số vàng.
4 chiếc nhẫn bằng vàng lớn đã khiến các chuyên gia mở rộng cuộc tìm kiếm, khu vực này nằm cạnh thị trấn đảo Boeslunde, với hy vọng tìm thấy nhiều cổ vật thời kỳ đồ đồng. Những gì họ khám phá vượt quá sự mong đợi của họ.
Không chỉ có nhiều vàng hơn có niên đại từ năm 700 đến 900 trước Công nguyên, mà số lượng cổ vật đã không còn là con số 4. Các lọn (vàng), mỏng như lá lúa và dài khoảng 2,5cm, đã được tìm thấy với số lượng lên đến 2.000 lọn.
Chúng được tìm thấy nằm lẩn lộn với lông chim và những mảnh gỗ, kho báu có lẽ đã được chôn trong một chiếc hộp sang trọng. Các lọn vàng xoắn này biểu thị điều gì hoặc được sử dụng vào mục đích gì đã làm nảy sinh nhiều giả thuyết, nhưng phần lớn những giả thuyết này xoay quanh việc chúng có thể là đối tượng phục vụ cho loại nghi lễ nào đó, hoặc đóng góp trong lĩnh vực phụ kiện quần áo.
8. Các chữ “V” ở Jerusalem
Có một địa điểm khá bí ẩn ở Jerusalem đến nỗi các nhà khảo cổ không biết nên làm gì với nó. Nằm ở phần phía Đông của thành phố, các căn phòng được đúc từ nền đá lâu đời nhất ở Jerusalem. Gần đây, người ta tìm thấy 3 rảnh khắc sâu vào một trong những tầng đá vôi. Chúng có hình chữ V hoàn hảo, với độ sâu 5 cm và dài 50 cm.
Một lần nữa, các mảnh gốm tìm thấy cho biết khu phức hợp này được sử dụng lần cuối vào khoảng năm 800 trước Công nguyên. Nhưng bàn tay vô danh đã khắc những hình dạng này sớm nhất là từ 3.000 năm trước. Mục đích của những chữ V này vẫn chưa thể xác định. Tuy nhiên, không phải là không có những manh mối thú vị.
Các phòng này là một phần của một thành trì tuyệt vời được xây dựng xung quanh Jerusalem với những con suối tự nhiên. Một căn phòng khác có một hòn đá dựng đứng với những dấu hiệu gợi nhớ đến một số “ngoại giáo”, thứ duy nhất thuộc loại này được tìm thấy trong thành phố. Một bản đồ 100 năm tuổi, được tạo ra bởi một nhà thám hiểm người Anh, cũng cho thấy một biểu tượng hình chữ “V” trong một đường hầm dưới lòng đất mới được khám phá trong thời gian gần đây.
9. Cư dân biến mất
Thật khó để tin rằng một nền văn minh để lại sau lưng nó toàn bộ một thành phố mà vẫn không thể xác định ai là chủ nhân của nó. Hiện tại nó được gọi là nền văn minh thung lũng Indus. Nền văn minh này đã xuất hiện cách đây 4.500 năm và có liên quan với những tàn tích gạch nung của Harappa và Mohenjo Daro ở Pakistan.
Cư dân tại thành phố đã phát triển mạnh mẽ trong khoảng 1.000 năm, giao thương với thành phố Mesopotamia gần đó và có quy hoạch đô thị tiên tiến. Mahenjo Daro là một minh chứng cho thực tế này. Hầu hết mọi nhà đều có hệ thống thoát nước hợp lý và phòng tắm, đường phố hình thành một mạng lưới có tổ chức và chính thành phố có một hệ thống phức tạp để kiểm soát nước. Điều này bao gồm nhiều giếng và một hồ bơi lớn, kín nước.
Không có dấu hiệu của các tòa nhà hoàng gia hoặc tôn giáo. Các công cụ và đồ gốm được tiêu chuẩn hóa thể hiện một xã hội đồng bộ hơn, gọn gàng hơn và có trật tự hơn. Thành phố này rất giàu có, rộng lớn và là một trong những khu vực quan trọng nhất. Tại sao trung tâm thương mại hàng đầu này lại chết, hay toàn bộ nền văn minh Indus Valley, là một bí ẩn mà đến nay chưa có lời giải đáp.
10. Cấu trúc Golan
Đây là một trong những cấu trúc bí ẩn nhất ở Trung Đông. Tượng đài đá cổ được chú ý lần đầu tiên từ trên không vào khoảng thời gian từ sau năm 1967. Các nhà khảo cổ thực hiện một cuộc khảo sát trên cao nguyên Golan, một mảnh đất nằm giữa Syria và Israel, và nhận thấy có năm vòng tròn đan quyện vào nhau.
Vòng ngoài cùng có một chiều rộng đáng kinh ngạc là 152 mét. Các cuộc khai quật trên mặt đất xác định rằng nó đã 5.000 năm tuổi và cùng thời với cấu trúc Stonehenge nổi tiếng ở Anh. Gần giống như một mê cung, cấu trúc Golan bao gồm những khối đá bazan nhỏ với tổng trọng lượng hơn 40.000 tấn.
Tại trung tâm là một phòng chôn cất khổng lồ. Nhưng ngoài việc là một ngôi mộ, nó cũng có thể có mục đích chiêm tinh. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng cả 2 ngày đông chí và hạ chí trong năm đều thẳng hàng với những khoảng trống trên tường. Những người xây dựng ban đầu và ý định của họ có lẽ sẽ không bao giờ được biết đến, nhưng việc xếp chồng các tảng đá bắt đầu vào khoảng năm 3500 trước Công nguyên và tiếp tục diễn ra trong 2.000 năm tiếp theo.
