Vùng biển Phan Thiết hồi cuối tháng 10-1995 đã được nhiều du khách biết đến nhờ nằm trong vùng nhật thực toàn phần. Tuy nhiên, có một món ăn hết sức “Phan Thiết” và vô cùng hấp dẫn là món gỏi cá mai thì chắc không phải ai cũng đã được thưởng thức.
Gỏi cá thì có thể làm bằng nhiều loại cá như cá trích, cá đục, cá rựa, cá suối… nhưng không loại nào ngon bằng cá mai vì không tanh lại ngọt thịt. Như tên gọi, cá mai thanh tú mảnh dẻ, chừng bằng ngón tay trỏ, được bao phủ bởi một lớp vảy màu trắng bạc lấp lánh.
Cá thật tươi mua về đánh vảy, cắt bỏ đầu đuôi và phần bụng lườn, rút xương sống xong làm tái qua giấm và vắt thật ráo. Người thích ăn béo thì thêm vào ít thịt ba rọi xắt nhỏ nữa là đã có một dĩa gỏi cá như ý.
Nhưng nếu chỉ có thế thì chưa chắc ngon. Bởi còn một thứ “phụ gia” quan trọng là nước chấm dùng trong gỏi cá mai càng cầu kỳ và kỹ thuật. Tỏi, ớt, me chín bỏ hột đâm nhuyễn với đường. Đậu phộng rang vàng giã thành bột mịn, thêm vài trái chuối sứ chín mùi, tất cà hòa với nước mắm nguyên chất thành một thứ nước chấm sền sệt ngọt ngọt, chua chua, thơm tho, mặn mà và đậm đà hương vị biển.
Gỏi cá mai còn cần các loại rau sống: xà lách, húng lủi, dấp cá, ngổ, ngò gai kèm với chuối chát, khế, dưa leo xắt mỏng.
Đến lúc này thì bánh tráng mỏng mới phát huy tác dụng: ta gói ghém cá, rau gọn gàng vào thành cuốn, chấm nước chấm mà thưởng thức vị ngọt của cá tươi, vị béo của đậu phộng, vị đậm đà của nước chấm cùng vị tươi của các loại rau xanh. Thường cá mai có nhiều vào những tháng cuối năm. Dịp này đến Phan Thiết, ra Mũi Né tắm biển, du khách sẽ được nếm thử món gỏi cá mai truyền thống của địa phương.
