Thống kê gần đây nhất của Tổng cục Du lịch Việt Nam đã trình bày một con số bi quan về tình hình thu hút du khách nước ngoài: 80% chỉ đến một lần và không quay trở lại. Con số lạnh lùng ấy quả là gây sốc khi so sánh với các nước như Thái Lan với 82% du khách nước ngoài trở lại hơn hai lần và 89% du khách trở lại Singapore lần thứ hai. Đừng nghĩ đâu xa, như người Việt chúng ta đã từng du lịch những nước này, vậy mà khi có điều kiện vẫn chọn Thái Lan, Singapore là nơi đến phù hợp với túi tiền và sở thích nhất. Tổng cục Du lịch cũng như người làm du lịch Việt Nam từ hơn chục năm nay biết rõ tình hình du khách “một lần và không bao giờ trở lại” nhưng vẫn chưa tìm ra cách khắc chế tình trạng này. Phải chăng trong việc khai thác tiềm năng du lịch, mỗi cơ quan, mỗi ngành suy nghĩ và hành động khác nhau.
Nguyên nhân của tình trạng du khách không trở lại đã được nói nhiều. Như chuyện chặt chém thì tiêu biểu hơn cả có lẽ là trường hợp một khách Tây than phiền trên Facebook rằng phải mua một chiếc quần cộc đến 500.000 đồng trong một cửa hàng ở Hà Nội, hay phải trả đến 2 triệu đồng cho một bữa ăn trưa bình thường tại Hạ Long vì “bán cho khách nước ngoài khác với khách trong nước” (chuyện tưởng như đã không còn từ 15 năm nay). Giao thông thì hỗn loạn đến mức người nước ngoài học được kinh nghiệm là muốn qua đường bình yên phải đi ngược chiều. Cơ quan công quyền thì mỗi nơi giải quyết một cách khác.
Nhiều nhà hoạch định du lịch có cái nhìn lệch hướng, nghĩ rằng du khách đến nước ta phần lớn chỉ thích ăn ngon và ngủ trong những khách sạn sang trọng. Điều này được kiểm chứng qua một thống kê khác của Tổng cục Du lịch Việt Nam theo đó chi tiêu của du khách nước ngoài đến Việt Nam chỉ đạt 106 USD/ngày nhưng trong đó 89% số tiền này dành cho ăn, ngủ, tham quan và mua quà lưu niệm, chỉ 3,56% số tiền này dành cho vui chơi, giải trí. Trong khi ở các nước, nguồn thu du lịch từ hoạt động này là rất cao nhờ các khu vui chơi giải trí đa dạng và hấp dẫn mà đâu phải họ không bị ràng buộc với những đạo đức xã hội.
Những năm gần đây, thêm một nguyên nhân khiến khách nước ngoài ngại đến nước ta là tình trạng ô nhiễm môi trường vượt mức báo động. Theo công bố mới đây của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) Việt Nam là quốc gia mà tình trạng ô nhiễm không khí thuộc hàng đầu khu vực Đông Nam Á, đặc biệt là Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.
Chúng ta thường nhắc nhở nhau “Du lịch là ngành kinh tế tổng hợp” nhưng có vẻ như thiếu sự phối hợp hài hòa giữa các cơ quan ban ngành để khai thác đúng mức tiềm năng du lịch.
