Le le hay còn gọi là vịt trời thường sống ở những đồng cỏ hoang vu, nơi có nhiều lung bàu, nhất là ở Đồng Tháp và vùng tứ giác Long Xuyên. Thịt le le được cho là thơm ngon hơn hẳn vịt nuôi. Le le thường sống thành đàn, khi bay có đội hình chứ ít khi loạn xạ. Con trống trưởng thành có một vòng lông xanh lục quanh cổ rất đẹp, lông cánh, lông ức cũng như con mái, có màu cà phê sữa, nhưng nhìn kỹ thì màu lông con mái nhạt hơn con trống. Những con le le lớn nhất nặng chưa đầy nửa 0,5kg, thịt ngon và ngọt hơn vịt nuôi.
Le le trên đồng nước Tháp Mười
Cách làm le le cũng giống như làm vịt, chặt thịt thành từng miếng, cánh, giò có thể bằm nhuyễn. Thông dụng nhất là món cháo le le. Ướp thịt cho thấm các gia vị: tiêu, hành, tỏi, ớt, nước mắm, bột nêm và chút rượu xong phi tỏi mỡ xào chín; đậy kín nắp để lửa liu riu, đợi khi thịt mềm thì nêm nếm vừa ăn. Gắp thịt le le ra, cho thêm nước vào nấu cháo với gạo lúa mùa cùng ít đậu xanh cà vỏ cho sạch. Cháo nhừ nêm nếm lại vừa ăn rồi múc ra tô, thêm gừng xắt chỉ, tiêu xay… Cháo ăn kèm với gỏi bắp cải, chuối ghém xắt, bên trên rải thịt le le, đậu phộng đâm, vài lát ớt và rau răm. Thịt le le chấm nước mắm chanh, đường và không thể thiếu gừng tỏi bằm nhuyễn. Cháo le le được cho là bồi dưỡng cơ thể rất tốt, lại tăng cường “khả năng phòng the” cho quý ông nữa, nên dân gian mới có câu ca dao: Thương chồng nấu cháo le le/ Nấu canh bông lý, nấu chè hạt sen.
Cháo và gỏi le le
Le le xào bầu
Nhiều người khoái món thịt le le xào bầu. Bầu tươi, không quá non cũng không quá già, xắt miếng chừng lóng tay, xào chung với thịt le le đã hầm chín mềm như cách nấu cháo kể trên. Thịt le le còn được xào với năng tươi, chất lượng cũng không hề thua kém xào với bầu. Le le xào bầu, xào năng được coi là món chính trong bữa cơm của nhiều gia đình nông dân ở vùng Đồng Tháp Mười hoang sơ. Chỉ cần thưởng thức một lần thôi cũng sẽ nhớ mãi món ăn vừa dân dã mà ngon miệng này.
Le le xào năng
Le le khìa nước dừa
Còn một cách chế biến nữa là le le khìa với nước dừa xiêm. Dọn món này ra, chỉ nhìn những miếng thịt le le chín vàng ươm bên cạnh dĩa rau rừng đã thấy đời sao mà đáng sống! Nhâm nhi món ngon dân dã cùng bạn bè bên chung rượu đế cay nồng mà nghe thấm thía câu ca: Le le khìa nước dừa xiêm/ Mời nhau chén rượu vơi niềm nhớ quê.
Thạch Ba Xuyên