Nhân kỷ niệm lần thứ 2 ngày Phòng chống viêm gan thế giới 28-7, Văn phòng Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết hiện có khoảng 500 triệu người trên thế giới nhiễm virus viêm gan B hoặc C, tức bình quân cứ 14 người thì có một người nhiễm virus viêm gan.
Riêng tại Việt Nam, hiện có khoảng tám triệu người bị nhiễm virus viêm gan B hoặc C và ung thư gan là nguyên nhân thứ hai gây tử vong ở nam giới. Ước tính có khoảng 57% các trường hợp xơ gan và 78% các trường hợp ung thư gan do nhiễm virus viêm gan B hoặc C. Viêm gan do virus là tình trạng viêm gan do một trong năm loại virus viêm gan gây ra, được gọi là các loại A, B, C, D và E. Viêm gan B và C được quan tâm đặc biệt do phần lớn những người bị nhiễm hai loại virus này không biểu hiện các triệu chứng ở giai đoạn sớm của bệnh và chỉ biết mình mắc bệnh khi thấy ốm dai dẳng có thể tới cả vài chục năm sau khi bị nhiễm virus.
Các đường lây truyền của các loại virus viêm gan rất khác nhau. Viêm gan B, C và D lây truyền qua máu của người bị nhiễm, và viêm gan B và C còn lây qua quan hệ tình dục không an toàn. Viêm gan A và E thường lây truyền qua nguồn nước hoặc thực phẩm bị ô nhiễm.
Viêm gan do virus thường là phòng ngừa được và có thể điều trị được hoặc chữa khỏi. Nếu biết được tình trạng của mình, những người có nguy cơ mắc viêm gan B và C mãn tính có thể tự bảo vệ bản thân và những người khác.
Ngày Phòng chống viêm gan thế giới được khởi xướng hai năm trước đây như một cơ hội để nâng cao nhận thức về các loại viêm gan. Riêng năm nay, Văn phòng Quốc gia WHO tại Việt Nam đã ra thông điệp “Viêm gan gần hơn bạn tưởng”. Tại nước ta, chương trình tiêm chủng viêm gan B đã được thực hiện trong mười năm qua. Đến năm 2011, 55% trẻ sơ sinh đã được tiêm phòng viêm gan B ngay sau khi sinh và tỷ lệ tiêm ba mũi bổ sung đạt 95%. Kết quả điều tra cho thấy, việc này đã làm giảm tỷ lệ nhiễm virus viêm gan B ở trẻ em năm tuổi tại Việt Nam trong năm 2011 xuống còn 2%. Trong khi đó, những người tiêm chích ma túy có tỷ lệ nhiễm viêm gan C cao nhất, tới 98,5%.
Do vậy, WHO cho rằng gánh nặng bệnh tật do bệnh viêm gan B và C gây ra cho người dân Việt Nam là rất đáng kể, bởi nhận thức về căn bệnh này và các yếu tố nguy cơ của chúng còn rất thấp, cùng với đó là việc không được điều trị kịp thời đã dẫn tới khoảng 60% trường hợp xơ gan và gần 80% trường hợp ung thư gan sau nhiễm virus viêm gan B hoặc C.
Tiến sĩ Fabio Mesquita, Cố vấn cấp cao về HIV tại Văn phòng Quốc gia WHO Việt Nam, cho biết việc nâng cao chất lượng thực hành trong truyền máu, chống nhiễm khuẩn trong bệnh viện và các chương trình giảm tác hại được áp dụng trong dự phòng nhiễm HIV cho người tiêm chích ma túy, như việc phân phát bơm kim tiêm và bao cao su cũng rất quan trọng để ngăn ngừa sự lây truyền viêm gan C.
Virus viêm gan được phát hiện từ năm 1989. Cho đến nay, thế giới đã có vaccine phòng tất cả các loại virus gây viêm gan như A, B, D và E, trừ viêm gan C. Viêm gan B và C là đáng lo ngại hơn cả do hai loại virus này là nguyên nhân hàng đầu gây xơ gan và ung thư, chiếm gần 80% trong tất cả các trường hợp ung thư gan.
Mới đây WHO đã cảnh báo hiện trạng bệnh viêm gan nghiêm trọng hơn so với các dự báo của giới chuyên gia. Theo phát biểu của tiến sĩ Sylvie Briand – Giám đốc Vụ các bệnh lây nhiễm và dịch bệnh của WHO – đa số những người nhiễm virus viêm gan đều không biết, không được chẩn đoán và không được điều trị.
Thông qua tăng cường nhận thức về các dạng khác nhau của bệnh viêm gan cũng như cách thức ngăn chặn và điều trị các dạng bệnh này, thế giới mới chỉ đi bước đầu tiên để tiến tới kiểm soát hoàn toàn căn bệnh này.
Cũng nhân ngày Phòng chống viêm gan thế giới năm nay, WHO đã công bố các biện pháp phòng chống loại “bệnh dịch giấu mặt” đang trở thành nguyên nhân cướp đi sinh mạng của một triệu người trên thế giới mỗi năm. Đồng thời tổ chức này cũng đang xây dựng hướng dẫn mới về sàng lọc, chăm sóc, điều trị nhiễm virus viêm gan B, C mãn tính và hỗ trợ các quốc gia để người dân được tiếp cận dễ dàng hơn trong việc điều trị với chi phí thấp hơn. Kế hoạch mới của WHO là khuôn khổ phối hợp hành động toàn cầu, kêu gọi các chính phủ nâng cao nhận thức của người dân về bệnh viêm gan, ngăn chặn nguy cơ lây nhiễm bằng những biện pháp kiểm tra, chăm sóc và điều trị hiệu quả.
Mặt khác, WHO kêu gọi người dân tự bảo vệ mình bằng cách rửa tay sạch sẽ, sử dụng thực phẩm an toàn, sinh hoạt tình dục lành mạnh và tránh sử dụng chung kim tiêm. Chỉ bằng cách nâng cao nhận thức của người dân về các loại viêm gan khác nhau, cũng như cách thức phòng và điều trị thì WHO mới có thể thực hiện bước đi đầu tiên tiến tới kiểm soát hoàn toàn loại bệnh này.
Việc nâng cao nhận thức kết hợp với tăng cường các quan hệ đối tác và huy động các nguồn tài nguyên là ưu tiên hàng đầu trong bốn ưu tiên của khuôn khổ hành động toàn cầu này. Trong đó, ba ưu tiên khác là chuyển các bằng chứng khoa học thành chính sách và hành động; ngăn chặn truyền bệnh; xét nghiệm, chăm sóc và điều trị. WHO thúc đẩy hợp tác với các nước thành viên cũng như các đối tác trong tất cả bốn lĩnh vực ưu tiên này nhằm đưa các chương trình phòng chống và điều trị bệnh đến những người có nhu cầu nhất. Khuôn khổ toàn cầu này cũng hướng dẫn phát triển các chiến lược chống bệnh viêm gan phù hợp với điều kiện mỗi nước và mỗi khu vực.
