Dù được viết cách đây 50 năm, kiệt tác văn chương khoa học viễn tưởng Pháp này vẫn chưa hề lộ một gợn sóng nào và xứng đáng được tái bản.
Tháng 10 năm 1968. Trong khi thể loại văn chương khoa học viễn tưởng (science-fiction) Mỹ vẫn chưa có tác phẩm nào vượt qua được hiện tượng Dune (Đụn cát) của Frank Herbert phát hành 3 năm trước đó, nước Pháp xuất bản cuốn tiểu thuyết khoa học viễn tưởng vĩ đại của mình. Nằm ở một vị trí địa lý rất xa Dune với những con giun cát khổng lồ, La Nuit des temps (Đêm hồng hoang) của René Barjavel được tờ Point Pop số đặc biệt phân tích và xếp vào loại kiệt tác khoa học viễn tưởng.
La Nuit des temps thuật lại chuyến thám hiểm khoa học quốc tế đến Nam cực phát hiện ra những tàn tích và những người còn sống sót của Gondawa, một nền văn hóa đã biến mất 900.000 năm trước. Trong lúc diễn ra cuộc gặp gỡ tay 3 được liên tục phát hình trực tiếp trên các kênh tin tức, bác sĩ Simon phải lòng Eléa, một trong hai người còn sống sót của Gondawa.
Thoát thai từ một kịch bản phim dự kiến được đạo diễn André Cayatte, La Nuit des temps gặp phải nhiều trì trệ phức tạp. Sau 2 năm viết đi viết lại với nhiều phiên bản, dự án phim bị hủy bỏ vì bị coi là quá tốn kém. Quá chán nản, René Barjavel quyết định lấy kịch bản phim viết thành tiểu thuyết. Một lần nữa, bản thảo của René Barjavel bị nhà xuất bản Denoel từ chối.
May mắn thay, nhà xuất bản Les Presses de la cité nhận ra tiềm năng của bản thảo. Và quyển tiểu thuyết La Nuit des temps được trao giải Prix des Libraires (Giải thưởng cho các nhà bán sách) năm 1969 và được giới truyền thông lúc bấy giờ ca ngợi hết lời. Tạp chí Le Magazine littéraire gọi Barjavel là “người hoài niệm về hạnh phúc” (nostalgique du bonheur) và “người có tầm nhìn vĩ đại” (grand visionnaire). Tờ Paris–Match gọi ông là “nhà tiên phong của thể loại viễn tưởng” (défricheur d’utopie), còn tờ Le Figaro xếp ông vào “truyền thống vĩ đại của Jules Vernes”.
50 năm sau, với trên 2,5 triệu bản được bán ra, hiện nay La Nuit des temps được xem là một tác phẩm kinh điển. Nhà xuất bản Des Saints Pères vừa phát hành 1.000 bản thảo gốc của quyển tiểu thuyết gồm 2 tập khổng lồ với 929 trang. Sau đây là 3 lý do để khám phá viên ngọc quý này:
Rất hiếm khi một tin tức giả mạo trở thành một kiệt tác văn học
Trong cuộc phỏng vấn dành cho tạp chí Trente ans de prix des libraires (30 năm giải thưởng những người bán sách), Barjavel tiết lộ rằng một tin nhanh giả mạo đăng trên một tờ báo vào mùa hè năm 1965 là một phần của nguồn gốc kiệt tác La Nuit des temps.
“Các tờ báo đưa tin ngắn gọn trong 3 dòng: một vệ tinh của Mỹ bay trên không phận Nam cực đã nhận và ghi lại được những tín hiệu vô tuyến. Nhưng điều đáng nói ở đây là có sự trùng hợp ngẫu nhiên. Trong những ngày trước đó, tôi đã liên lạc với André Cayatte, người muốn làm một bộ phim khoa học viễn tưởng và đề nghị tôi hợp tác với ông ấy để xây dựng một kịch bản dựa trên ý tưởng ông đã sẵn có trong đầu.
Đạo diễn của Nous sommes tous des assassins (Tất cả chúng ta là sát nhân) và Mourir d’aimer (Chết vì yêu) cung cấp cho ông câu chuyện về việc phát hiện một người đàn ông từ một nền văn minh cổ đại. Anh ta kể lại tại sao xã hội của mình biến mất để giúp những người đương thời tránh mắc phải những sai lầm tương tự. Xuất phát từ tin giả mạo này, thế là 2 nghệ nhân phác thảo một câu chuyện không tưởng trong 3-4 trang giấy nhằm thu hút sự chú ý của nhà sản xuất.
Nhưng kịch bản dẫm chân tại chỗ cho đến ngày Barjavel nhận ra rằng câu chuyện của họ “khập khiễng” vì “nó chỉ có một chân”. Sau đó, tác giả thêm vào nhân vật Eléa, người phụ nữ tượng trưng cho Ève, và sáng tạo ra câu chuyện tình gần gũi với bi kịch Hy Lạp.
Run sợ và yêu đương
Nhận thức được các vấn đề địa chính trị thời bấy giờ, thông qua sự sụp đổ của Gondawa, tác giả đã cảnh báo ngày tận thế vì vũ khí hạt nhân. Eléa nói rằng “cuộc chiến thứ 3” giữa Gondawa và đối thủ Enisorai đã làm cho 800 triệu người trở thành nạn nhân chỉ trong một giờ xung đột.
“Trên bề mặt trái đất không còn gì cả và những người sống sót cũng không thể vượt qua vì bức xạ chết người”. Lời minh chứng này muốn nhắc nhở rằng Chiến tranh lạnh sẽ không thể ngăn cản các quốc gia Nam cực tiến hành một cuộc chiến gây ảnh hưởng nhằm giành lấy quyền kiểm soát các công nghệ tương lai của nền văn minh đã biến mất này.
La Nuit des temps cũng là bản tình ca kiểu Romeo và Juliet hay Tristan và Iseult. “Cuốn sách dựa rất nhiều vào việc viết lại huyền thoại của cặp đôi Simon và Eléa, điều đã giúp sự thành công của tác phẩm”, theo phân tích của Laurence Delord, nữ tác giả của luận án Tác phẩm của René Barjavel: khoa học viễn tưởng thời Trung cổ, hay hành trình của một biểu tượng đăng trong số đặc biệt của tờ Point Pop về các kiệt tác văn chương khoa học viễn tưởng.
Tương tự như nhận xét của Pierre Creveuil, Chủ tịch Hiệp hội các người bạn của René Barjavel, và là chủ trang web Barjaweb, người xem tác phẩm này như là một câu chuyện lịch sử “phi thời gian, mặc dù thoạt nhìn nó có vẻ rất lạc hậu”. “Cuốn sách này có thể được chuyển tiếp đến bất kỳ thời đại nào”.
Một sự tái bản hoành tráng
Bản tái bản đẹp của nhà xuất bản Des Saints Pères sẽ đưa bạn lao vào cuộc phiêu lưu không giống những cuộc phiêu lưu khác. Vừa mới phát hành gần đây, 2 tập của tác phẩm La Nuit des temps với 929 trang, đã truyền tải bản thảo của Barjavel. Được viết chỉ trong 6 tháng, quyển tiểu thuyết đã thoát thai từ kịch bản ban đầu chỉ vỏn vẹn có 42 trang.
Cuốn sách chất chứa những dòng chữ mực xanh cũng như dấu tẩy sửa và nhận xét của chính tác giả. Jessica Nelson, nhà xuất bản, nói:”Chúng tôi rất xúc động. Kỷ niệm 50 năm là thời điểm tốt để chúng tôi thực hiện dự án này như là một di sản văn hóa. Chúng tôi đã phối hợp làm việc với Jean Barjavel, con trai của tác giả, và nhà xuất bản Les Presses de la cité để số hóa bản thảo ở khổ lớn”.
Những người không muốn chi 240 euro cho phiên bản cuối cùng này vẫn có thể tiếp cận với phiên bản bỏ túi của nhà xuất bản Pockets để khám phá lại tiểu thuyết khoa học viễn tưởng cổ điển tuyệt vời này.