Những tác phẩm điêu khắc về bàn tay luôn hàm chứa sự đặc sắc. Với bàn tay, con người dễ dàng thực hiện bao công trình vĩ đại, một trong những tính cách ghi dấu sự tiến bộ của loài người. Bàn tay luôn có chỗ đứng trong lịch sử nghệ thuật, nhất là trong điêu khắc, như lời nghệ sĩ Lortenzo Quinn: “Tôi muốn tạo tác phần cơ thể con người được xem như khó thể hiện nhất và đòi hỏi cao nhất về mặt kỹ thuật. Bàn tay có nhiều quyền lực: yêu, ghét, sáng tạo, hủy hoại”.
Bàn tay vươn lên từ một kênh đào ở Venise
Đôi bàn tay khổng lo, cao 9m, mỗi tay nặng 2.500kg vươn lên khỏi mặt nước Kênh lớn ở Venise, như để chống một bức tường, nhưng nhìn từ một góc khác lại giống như muốn nhấn chìm tường. Tác phẩm mang tên Support của nghệ sĩ Ý Lorenzo Quinn được dựng ở vị trí trên vào năm 2017, tượng trưng cho 2 mặt đối nghịch của con người: xây dựng và phá hủy, cùng sự đấu tranh về sinh thái. Tác giả muốn cảnh báo công chúng về nguy cơ sự nóng lên của khí hậu, khiến nước dâng, nhấn chìm thành phố.
Những bàn tay áp nhau trên mặt nước
Một công trình điêu khắc vĩ đại được làm bằng nhựa trắng thể hiện 6 đôi tay, với bàn tay áp nhau tạo nên một “cái cầu” bên trên một dòng suối. Được dựng ở Venice, Building Bridges tượng trưng cho những con người và những nền văn hóa gặp gỡ nhau và đoàn kết, dù có những khác biệt. Tác giả, nghệ sĩ Lorenzo Quinn, giải thích: “Loài người không bao giờ phát triển bằng cách tạo ra rào cản. Nhân loại luôn lớn mạnh nhờ mở cửa biên giới và đón nhận những nền văn hóa mới. Venise chứng tỏ điều này. Thành phố luôn là động lực cho sự tăng trưởng của châu Âu”.
Những cánh tay khổng lồ này được dựng trên một xưởng đóng tàu cũ nhìn ra một hồ nước. Mỗi đôi tay thể hiện một giá trị, tổng cộng có 6 đôi, tượng trưng cho tình yêu, tương trợ, hy vọng, minh triết, bạn bè và niềm tin. Ban đêm, Building Bridges được chiếu sáng ở phần dưới, du khách có thể ngắm tác phẩm ở mọi góc cạnh.
Lắng nghe
Một cái đầu đồ sộ nằm nghiêng, tựa trên bàn tay, tai áp sát mặt đất, pho tượng dường như muốn tiếp nhận âm thanh rì rào của sự sống trong lòng đất. Eácoute (Lắng nghe) là tác phẩm điêu khắc bằng sa thạch, được Henri de Miller hoàn tất năm 1986, được đặt ở Quảng trường René-Cassin, trong vườn Halles, truớc nhà thờ Saint-Eustache, Paris. Cạnh bên tượng là một mặt đồng hồ bằng sợi quang học, cũng do Henri de Miller thực hiện. Đến năm 2013, vườn được đổi tên thành vườn Nelson Mandela, hướng tượng thay đổi chút ít, còn mặt đồng hồ quang học được tháo đi. Một địa điểm chụp ảnh yêu thích của người dân Paris và du khách.
Ngón tay danh dự
Tác phẩm bằng đá hoa, cao 11m, với tên L.O.V.E. thể hiện một bàn tay, ngón bị cắt cụt, trừ ngón giữa, được dựng lên Piazza Affari, đối diện Sở Chứng khoán Milano (Ý), vào tháng 9.2010, nhân dịp triển lãm cá nhân của nghệ sĩ Maurizio Cattelan.
Tượng bàn tay này, một lần nữa, lại gây tranh cãi như nhiều tác phẩm khác của Cattelan, chẳng hạn tượng Hitler đang quỳ gối cầu nguyện. Tuy thế, người dân Milano hào hứng đến chụp ảnh trước tượng. Tòa thị chính quyết định gia hạn thời gian trưng bày tượng đến 1 năm, thay vì chỉ 3 tháng như dự định.
Bàn tay giữa sa mạc
Bàn tay cao gần 12m, bị vùi phân nửa, ngón giơ lên, được dựng trong sa mạc Atacama (Chile), ngày qua ngày, chịu đựng nhiệt độ cùng cực, khiến nhiều câu hỏi được đặt ra về ý nghĩa của nó.
Ngành kim hoàn và nghệ sĩ Mario Irarrazabal của Chile khai mạc tác phẩm điêu khắc bằng bê tông cốt thép này vào ngày 28-3-1992. Trong hơn 20 năm, đã có nhiều giả thuyết đặt ra liên quan đến bàn tay khổng lồ này. Chẳng hạn đây chỉ là phần nhìn thấy được của tác phẩm, vẫn còn phần thân ở bên dưới. Theo ý kiến khác, đây là đài tưởng niệm những nạn nhân chết trong trận lụt năm 1991 hay dành tặng cho những người bị tra tấn dưới chế độ độc tài quân sự từ 1973-1990. Cũng có người cho rằng thiên nhiên kêu cứu. Còn tác giả tỏ ra hào hứng: “Tác phẩm khơi gợi nhiều gỉa thuyết khiến tôi thích thú. Tôi muốn tạo một khoảng lặng nên thơ giữa sa mạc”.
Dù vậy, bàn tay này là mục tiêu thường xuyên của những kẻ thích vẽ bậy. Một tổ chức địa phương nhận đứng ra lau rửa tượng, từ lúc này đã trở thành di sản quốc gia.
Biểu tượng của thành phố
Một bàn tay khổng lồ sừng sững ở vòng xoay tại lối vào làng Dottignies của Bỉ, từ tháng 9-2012. Tác giả là nghệ sĩ địa phương Osvaldo Partisse. Bàn tay là biểu tượng của thành phố vì lễ hội bàn tay được tổ chức hàng năm ở Dottignies. Một bàn tay khác được gắn trân tháp chuông nhà thờ ở đây.
Bàn tay vàng
Một bàn tay cao 24 m, hướng lên trời, được làm bằng bê tông cốt thép phủ nhựa màu vàng tươi, được dựng tại vòng xoay Pila, thành phố Châtellerault (phía Tây nước Pháp), vào năm 2010. 7 chiếc xe hơi, thuộc những thương hiệu xe nổi tiếng, được bán trong khoảng thời gian từ năm 1949 đến năm 1994, được gắn trên tác phẩm này như chạy trên xa lộ. Riêng trong lòng bàn tay là một mẫu xe tương lai. Tác phẩm là biểu tượng của ngành công nghiệp xe hơi Châtellerault.
- Xem thêm: Bí mật của những pho tượng nổi tiếng
Tác giả công trình là Francis Guyot, từng làm việc 25 năm trong ngành y khoa. Rồi ông rời lĩnh vực này để dành tâm sức cho niềm đam mê điêu khắc. Tác phẩm được hình thành với sự tham gia của 500 người tình nguyện, hoàn tất sau 7 năm thi công.
Tiếc thay, vào năm 2018, những người áo vàng biểu tình đã đốt Bàn tay vàng, khiến nó bị hư hỏng nặng, và chính quyền địa phương buộc phải ra lệnh tháo dỡ.
Bàn tay thép
Từ những mẩu kim loại phế thải, nghệ sĩ Dave Hind của Canada sáng tạo nhiều tác phẩm điêu khắc đồ sộ và ấn tượng được dựng nơi công cộng tại Canada. Chẳng hạn đôi bàn bằng thép, nhện hay đôi hạc…
