Theo ước tính của Christian Kalin, chuyên viên về quyền công dân của Công ty Henley and Partners, mỗi năm có hàng ngàn người chi ra khoảng 2 tỉ USD để có thêm một hoặc thậm chí hai tấm hộ chiếu trong bộ sưu tập của họ. Một trong những nơi đầu tiên mà công dân từ những nơi khác có thể mua được quyền công dân là đảo quốc St Kitts and Nevis, nằm trong vùng biển Caribbean. Từ lâu, đảo quốc này đã điều hành Chương trình Đầu tư để có quyền công dân, hằng năm thu nhận thêm nhiều công dân mới qua con đường đầu tư vào xứ sở của họ. Không chỉ riêng St Kitts and Nevis, nhiều nước và vùng lãnh thổ khác cũng có những chương trình tương tự, như Antigua and Barbuda, Grenada, Malta, Hà Lan, Tây Ban Nha… Họ cung cấp trực tiếp quyền công dân qua con đường đầu tư của các doanh nhân hoặc tạo điều kiện nhập tịch cho các doanh nhân giàu có trên toàn thế giới. Nước cộng hòa Dominica là một trường hợp tiêu biểu của việc mua bán sôi nổi quyền công dân đang diễn ra. Nước này chỉ có khoảng 71 ngàn dân nhưng có đến hơn 3 ngàn trường hợp được cấp quyền công dân qua ngả đầu tư. Ở đây, nhà doanh nghiệp chỉ cần bỏ ra 100 ngàn USD chi phí đầu tư cùng một số phí khác là có thể trở thành công dân của Dominica. Nước này lại là thành viên khối Thịnh vượng chung (Commonwealth) nên công dân của họ được nhiều ưu đãi ở Anh và đi du lịch không cần hộ chiếu ở 50 nước, trong đó có cả Thụy Sĩ.
Đảo quốc St Kitts and Nevis, một trong những nơi đầu tiên áp dụng chương trình cho nhập tịch qua con đường đầu tư
Một số nước không mang quyền công dân ra bán, nhưng cung cấp quyền cư trú cho những người giàu trên thế giới. Và từ quyền định cư đến quyền nhập tịch là quá dễ dàng đối với các triệu phú, tỉ phú trên thế giới. Chương trình nhập tịch qua đầu tư rất phổ biến, nhưng mức kinh phí đầu tư thay đổi tùy theo nước, chẳng hạn ở Antigua and Barbuda, mức quy định vào cuối năm 2013 là 400 ngàn USD đầu tư bất động sản hoặc trao tặng 200 ngàn USD cho tổ chức từ thiện trong nước. Ngay cảở Mỹ, những người nước ngoài sẽ có được thẻ xanh theo visa EB-5 nếu đầu tư 500 ngàn USD trong một khu vực lao động được định trước và tạo ra 10 công ăn việc làm. Từ năm 1990 đến nay, người nước ngoài tại Mỹ đã đầu tư trên 6,8 tỉ USD thông qua chương trình EB-5 và chính phủ Mỹ đã cấp 29 ngàn visa cho thành phần này. Gần đây, Malta đã tạo sóng dư luận khi công bố chương trình cho những người nước ngoài giàu được cấp hộ chiếu nếu có những công trình đầu tư với kinh phí 650 ngàn euro mà không đòi hỏi điều kiện về cư trú. Khoản kinh phí quy định này được xem là rẻ nhất trong khu vực Liên minh châu Âu (EU) và Thủ tướng Malta, ông Joseph Muscar ước tính có khoảng 45 nhà doanh nghiệp sẽ được cấp quyền công dân trong năm đầu tiên, với khoản kinh phí đầu tư chung là 30 triệu euro. Tuy nhiên, dưới sức ép của EU, chính quyền Malta buộc phải nâng mức quy định đầu tư lên 1,15 triệu euro. Ngoài Malta, Cyprus là nước EU thứ hai đề ra chương trình nhập tịch bằng đầu tư với định mức 2 triệu euro.
Lê Cẩn tổng hợp
