Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) vừa phê duyệt loạt vắc-xin COVID-19 cập nhật của Pfizer, Moderna và Novavax cho mùa thu-đông 2025. Điểm khác biệt lớn nhất so với các năm trước: không còn khuyến nghị tiêm toàn dân.
Theo quy định mới, chỉ người từ 65 tuổi trở lên hoặc người trẻ có bệnh nền (như hen suyễn, tiểu đường, béo phì, bệnh tim mạch, suy giảm miễn dịch) mới được khuyến cáo tiêm trực tiếp. Với các đối tượng khác, việc tiêm chỉ được thực hiện sau khi có tham vấn và chỉ định y tế. Đây là lần đầu tiên sau đại dịch, chính sách tiêm chủng chuyển từ diện rộng sang tiếp cận theo rủi ro cá nhân.
Một thay đổi gây tranh cãi là Pfizer không còn được phép dùng cho trẻ dưới 5 tuổi. Trẻ từ 5–11 tuổi chỉ được tiêm khi có bác sĩ đồng ý, thay vì tiêm chủng thường quy như trước.
Hiệp hội Nhi khoa Mỹ (AAP) cảnh báo quy định này có thể khiến trẻ nhỏ – nhóm vốn dễ tổn thương – rơi vào “khoảng trống bảo vệ”. Trong khi đó, Moderna đang giữ vai trò gần như duy nhất cho nhóm dưới 5 tuổi, nhưng nguồn cung chưa chắc ổn định.
Khác với giai đoạn được chính phủ bao cấp, vắc-xin thế hệ mới có thể khiến người dân phải chi trả 150–200 USD mỗi liều, tùy mức bảo hiểm và cơ sở y tế.
Ngoài ra, việc hạn chế tiêm tại hiệu thuốc cũng làm giảm tính tiện lợi. Thay vì “walk-in” như trước, nhiều người sẽ phải đến gặp bác sĩ để được chỉ định, kéo dài quy trình và gia tăng chi phí. Điều này có thể làm nản lòng một bộ phận công chúng vốn đã mệt mỏi sau nhiều năm đại dịch.
Các tổ chức y tế lớn như American Academy of Pediatrics, American College of Obstetricians and Gynecologists và Infectious Diseases Society of America đã lên tiếng phản đối, cho rằng quy định mới có nguy cơ làm giảm tỷ lệ tiêm chủng trong khi virus vẫn đang biến đổi.
Một số chuyên gia nhận định chính sách do Bộ trưởng Y tế Robert F. Kennedy Jr. hậu thuẫn có thể mang tính “chủ động tạo mơ hồ”, nhằm giảm chi phí y tế công và chuyển sang cách tiếp cận “thận trọng theo rủi ro”. Nhưng nếu thiếu minh bạch trong truyền thông, chính sách này dễ bị hiểu nhầm là “ngăn cản tiêm chủng”.
Bối cảnh mùa thu-đông tại Mỹ luôn tiềm ẩn dịch cúm, RSV và nay thêm COVID-19. Nếu việc tiếp cận vắc-xin bị giới hạn, nguy cơ dịch chồng dịch có thể tạo áp lực cho hệ thống y tế.
Một số nhà khoa học đề xuất nên thực hiện thử nghiệm ngẫu nhiên có kiểm soát trên nhóm nguy cơ thấp để đánh giá rõ hiệu quả và mở đường cho chính sách tiêm rộng hơn. Điều này vừa duy trì sự thận trọng khoa học, vừa không khiến cộng đồng mất niềm tin.
Mùa tiêm chủng 2025–2026 sẽ là phép thử lớn: liệu việc “siết” quy định có giúp nâng cao niềm tin vào khoa học, hay sẽ khiến nhiều người bị bỏ lại phía sau trong làn sóng dịch mới?
