Lợi thế của công nghệ sinh trắc học
Thay vì quét thẻ lên máy bay, cổng sân bay quét khuôn mặt MacKenzie Fegan. Tháng 4-2019, nữ du khách MacKenzie Fegan đã bị bất ngờ và bối rối khi lên chuyến bay JetBlue từ Mỹ đến Mexico, mà không phải xuất trình hộ chiếu hoặc giấy thông hành. Fegan nói: “Có hàng rào nhựa ở phía trước mỗi làn đường, tôi nhìn về phía bên phải và cánh cổng mở ra. Chuyện gì vừa xảy ra? Không có quét thẻ lên máy bay, không có gì như vậy”.
Trước khi ngồi xuống ghế máy bay, Fegan, nữ nhà báo ở New York, gửi một tweet tới JetBlue, yêu cầu hãng hàng không giải thích quy trình. “Nhận dạng khuôn mặt có thay thế thẻ lên máy bay mà tôi không biết? Tôi có được quyền đồng ý với điều này không?” Fegan viết rồi bấm gửi. Khoảng 10 phút sau, Fegan nhận được hồi âm: “Bạn có thể từ chối quy trình này, MacKenzie Fegan. Xin lỗi nếu điều này khiến bạn cảm thấy không thoải mái”.
Ẩn ý trong Tweet là câu trả lời rằng, vâng, trên một số chuyến bay của JetBlue, công nghệ nhận dạng khuôn mặt và sinh trắc học được sử dụng – dường như để tăng tốc độ lên máy bay và loại bỏ các mối đe dọa an ninh. Tweet ban đầu của Fegan đã nhận được hơn 8.500 lượt thích, tạo ra một chủ đề trong đó hành khách lên tiếng về những lo ngại về quyền riêng tư và tranh luận về những ưu và nhược điểm của một công nghệ đang có mặt ở khắp các sân bay trên khắp thế giới.
Fegan nói: “Chúng ta đang ngày càng hướng tới công nghệ tự động hóa như thế này – dữ liệu cá nhân và dữ liệu sinh trắc học có sẵn cho các công ty và các tập đoàn. Tôi có rất nhiều câu hỏi, tôi nghĩ mọi người nên có rất nhiều câu hỏi”. Công nghệ sinh trắc học mô tả công nghệ sử dụng các đặc điểm sinh lý con người – ví dụ như dấu vân ngón tay iPhone cho phép bạn sử dụng Apple Pay hoặc mở khóa điện thoại mà không cần mật khẩu.
Các ví dụ khác bao gồm nhận dạng mống mắt, dấu vân tay và nhận dạng khuôn mặt. Tất cả những thứ này dường như đã trở nên phổ biến trong những năm gần đây, nhưng công nghệ không phải là mới. Nó thậm chí không mới đối với các sân bay. Raoul Cooper, giám đốc thiết kế kỹ thuật số cao cấp hãng hàng không Anh British Airlines (BA), cho biết hãng cùng với các hãng hàng không khác bay nội địa đến và đi từ sân bay Heathrow của London đã sử dụng nhận dạng khuôn mặt đối với khách du lịch nội địa trong khoảng 8 hoặc 9 năm.
Tại Nhà ga số 5 và Nhà ga số 2, khách du lịch quốc tế và nội địa trộn lẫn trong phòng chờ khởi hành chung. Cooper giải thích: “Do đó, chúng tôi phải tách khách hàng của mình theo một cách nào đó – để bạn không có khách du lịch quốc tế lên chuyến bay nội địa, đặc biệt là khi họ quá cảnh – thực tế, họ có thể lấn sai biên giới. Vì vậy, chúng tôi phải sử dụng công nghệ để ngăn chặn sự nhầm lẫn xảy ra”. Cooper cho biết công nghệ nhận diện khuôn mặt hoạt động như thế nào đối với khách hàng BA tại Heathrow.
Khi một khách hàng đến sân bay và đi qua trạm kiểm soát an ninh đầu tiên, hình ảnh khuôn mặt của họ được “chộp lấy”. Cooper giải thích: “Chúng tôi nắm bắt nhanh khuôn mặt của bạn và rồi liên kết nó với thẻ lên máy bay của bạn. Camera nhìn vào khuôn mặt để thực hiện một số phép đo và xây dựng cái mà chúng ta gọi là mẫu sinh trắc học”. Khi hành khách bước lên chuyến bay nội địa, một camera khác sẽ chụp ảnh khuôn mặt của họ, và sau đó đồng bộ hóa hình ảnh chụp khi họ lên máy bay, với cảnh quay trước đó khi họ đến sân bay.
“Nếu cả hai khớp nhau chính xác, chúng tôi xác nhận mối tương quan với thẻ lên máy bay, và vì vậy khách hàng có thể đi qua”. Nếu có một “trục trặc” với hệ thống, như Cooper nói, nhân viên BA sẽ trải qua quy trình thứ cấp – kiểm tra tài liệu hay gọi qua đại lý nếu cần thiết. Hệ thống này đã hoạt động đối với khách du lịch nội địa ở Anh trong hơn một thập kỷ. Gần đây, BA đã giới thiệu cổng tự lên máy bay và điều tra việc sử dụng nhận dạng khuôn mặt cho khách du lịch quốc tế.
Hãng vận tải đường không Anh hợp tác với Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP) để thử nghiệm nhận dạng khuôn mặt cho các chuyến bay quốc tế giữa Orlando và London. Cooper nhấn mạnh những lợi thế về tốc độ: “Một trong những lợi thế nhất là giải quyết cho 240 khách hàng lên máy bay chỉ trong khoảng 10 phút, mà không gây ra sự ùn tắc tại cửa lên máy bay”, Cooper giải thích.
Nhận dạng khuôn mặt ở Mỹ
Ở phía bên kia Đại Tây Dương, Chính phủ Mỹ đã sử dụng nhận dạng khuôn mặt trong 20 năm qua hoặc lâu hơn, mặc dù gần đây mới áp dụng cho sân bay. Nhập cảnh sinh trắc học được khuyến nghị – nhưng không được thi hành rộng rãi – kể từ Đạo luật Cải cách Nhập cư Bất hợp pháp và Trách nhiệm của Người nhập cư (IIRIRA) có hiệu lực năm 1996. Báo cáo của Ủy ban 9/11 – một báo cáo chính thức về các cuộc tấn công khủng bố năm 2001 ở New York và Washington – đã kết luận rằng một hệ thống sàng lọc xuất nhập cảnh sinh trắc học cho các công dân nước ngoài là không thể thiếu đối với an ninh quốc gia Mỹ.
Kể từ giữa thập niên 1990, bất kỳ công dân nào không phải người Mỹ đến nước này đều được chụp ảnh và quét dấu vân tay khi đến nơi. Năm 2017, Tổng thống Donald Trump đã ký một lệnh điều hành để đẩy nhanh việc hoàn thành sinh trắc học sân bay cho tất cả khách du lịch trong nước và quốc tế, một yếu tố cũng được chính quyền của Barack Obama ủng hộ. Bây giờ nhận diện khuôn mặt trên toàn nước Mỹ.
Nhập liệu sinh trắc học liên quan đến CBP chụp ảnh trực tiếp của khách du lịch tại phòng kiểm tra khi đến Mỹ. Hình ảnh này được so sánh với hình ảnh mà CBP đã lưu trữ, bao gồm ảnh hộ chiếu và visa. Một đại diện CBP giải thích: “Cả hình ảnh trực tiếp và hình ảnh bộ sưu tập được hiển thị cho nhân viên CBP cùng với dữ liệu tiểu sử của người đi du lịch. Trước đây du khách nước ngoài thường cung cấp dấu vân tay và một bức ảnh để vào Mỹ nhưng nay không còn phải cung cấp dấu vân tay của họ vì danh tính của họ được xác nhận thông qua quy trình so sánh khuôn mặt”.
Đó là những gì Mackenzie Fegan trải nghiệm với JetBlue. Trước khi một chuyến bay quốc tế khởi hành, CBP tạo ra một bộ sưu tập hình ảnh của mỗi khách du lịch trên máy bay. Một lần nữa, những hình ảnh này được lấy từ các bức ảnh lịch sử như hộ chiếu, visa hoặc ảnh từ các mục trước. Tại cổng khởi hành, một bức ảnh mới được chụp qua camera “được vận hành bởi CBP hoặc các đối tác được chấp thuận như các hãng hàng không và chính quyền sân bay”, CBP xác nhận.
Hình ảnh mới được so sánh với hình ảnh cũ. Nếu có bất kỳ vấn đề nào phát sinh, các quan chức sẽ quay trở lại kiểm tra hộ chiếu theo cách thủ công. CBP tuyên bố quá trình này chỉ mất 2 giây, với tỷ lệ chính xác là 98%. John Wagner, phó trợ lý điều hành hoạt động tại CBP, nói: “Không cần dùng thẻ, không cần giấy tờ. Đó là một quá trình chỉ mất từ 2 đến 3 giây. Nó nhanh hơn và hiệu quả hơn”.
Ý nghĩa riêng tư của khách hàng
Đối với những người ủng hộ sinh trắc học sân bay, công nghệ giúp tăng cường an ninh đồng thời tạo điều kiện đi lại dễ dàng hơn cho khách du lịch. Những người ủng hộ bao gồm Hội đồng Du lịch & Du lịch Thế giới (WTTC), cơ quan được tạo thành từ các thành viên từ cộng đồng doanh nghiệp toàn cầu và làm việc với các chính phủ để nâng cao nhận thức về ngành du lịch và du lịch.
“Các ưu tiên của chúng tôi là giúp tăng cường an ninh và tạo điều kiện cho việc đi lại dễ dàng hơn – do đó sinh trắc học là công nghệ rất quan trọng đối với chúng tôi và sẽ giúp chúng tôi tiến lên theo hướng đó”, Gloria Guevara, CEO của WTTC, nói.
Wagner cũng nhận định công nghệ sinh trắc học giúp xóa bỏ “nỗi lo” du lịch hàng không trong khi Cooper cho rằng vì nhân viên của British Airways không dành toàn bộ thời gian để kiểm tra hộ chiếu, họ có thể chú ý đến những người cần nó – chẳng hạn như hành khách khuyết tật hoặc gia đình có trẻ em. Thêm vào đó, như tất cả các hãng hàng không nhấn mạnh – bạn có thể từ chối công nghệ nhận diện khuôn mặt – như trường hợp đối với MacKenzie Fegan.
Nhưng điều gì xảy ra nếu bạn từ chối để được quét? Cooper, thuộc British Airways, cho biết hệ thống này không “bắt buộc bất kỳ ai”. Nếu ai đó từ chối nhận dạng khuôn mặt, họ sẽ kiểm tra thẻ lên máy bay và hộ chiếu bằng tay. Fegan nói rằng cô cảm thấy mình bị ép buộc sử dụng công nghệ sinh trắc học mà không có sự đồng ý của cô. “Điều đáng báo động nhất đối với tôi là không có thông báo về những gì sẽ xảy ra”, cô nói, mặc dù thừa nhận có thể cô đã bỏ lỡ một thông báo hoặc một số biển báo.
Một số người hoài nghi có thể cho rằng thật vô nghĩa khi phản đối – vì chúng ta đang sống trong kỷ nguyên của Dữ liệu lớn (Big Data). Khi chính phủ và rất nhiều công ty tư nhân đã có quá nhiều thông tin về chúng ta, tại sao không cung cấp cho họ thêm một mảnh ghép – đặc biệt nếu nó làm cho việc đi lại suôn sẻ hơn? Fegan bình luận: “Vấn đề là tôi sẵn sàng cung cấp nhiều dữ liệu cá nhân của mình, bao gồm cả sinh trắc học cho chính phủ Mỹ bởi vì tôi là khách du lịch thường xuyên. Tôi đã đăng ký chương trình Global Entry và TSA PreCheck”.
Nếu bạn đi du lịch thường xuyên thì một số hãng hàng không sẽ ưu tiên cho bạn tại khu vực kiểm tra an ninh, đôi khi đặc quyền này còn có thể mở rộng ra cho những người bạn đồng hành nếu bạn đi theo nhóm. Ngoài ra, một số chương trình trả phí như Global Entry và TSA Pre-Check cũng có thể giúp bạn có đặc quyền này. Fegan cũng bày tỏ quan ngại về thực tế JetBlue là một công ty tư nhân có thể làm gì với dữ liệu sinh trắc học của cô. Fegan kết luận: “Có vẻ như nó đang nhích dần lên sự giám sát theo cách mà tôi không đồng ý. Chính phủ không nên hành động đơn phương và nhất định không nên hành động cùng với các tập đoàn để quyết định điều gì là tốt nhất cho người tiêu dùng”.
Một số nhóm dân sự cũng bày tỏ sự khó chịu về nhận dạng khuôn mặt tại sân bay
Tổ chức phi lợi nhuận Fight for the Future (Chiến đấu vì tương lai), với các chiến dịch cho tự do ngôn luận trực tuyến, đưa ra một bản đồ tương tác làm nổi bật các sân bay sử dụng công nghệ nhận diện khuôn mặt và liệt kê những hãng hàng không nào vẫn khai thác những gì họ gọi là các chuyến bay “không giám sát”.
Evan Greer, phó giám đốc của Fight for the Future, nhận định: “Chúng tôi thấy nhận dạng khuôn mặt là một hình thức công nghệ giám sát nguy hiểm đặc biệt. Chúng tôi thấy nó tương tự như vũ khí hạt nhân hoặc sinh học về mặt tác hại tiềm tàng mà nó gây ra cho xã hội loài người”. Greer cho biết nhóm lo lắng các sân bay và hãng hàng không Mỹ là “những nơi thử nghiệm” cho sinh trắc học, và công nghệ này sẽ sớm trở nên phổ biến trên khắp nước Mỹ và quốc tế.
Tổ chức này cũng bày tỏ lo ngại rằng nhận dạng khuôn mặt ở sân bay sẽ nhắm vào những người không có giấy tờ đi du lịch trong nước tại Mỹ – và nỗi sợ hãi của Fegan rằng các hãng hàng không thương mại có thể bán dữ liệu. Greer nhấn mạnh: “Bạn có thể tưởng tượng rằng những người da màu hoặc dân tộc thiểu số từng bị giám sát và quấy rối tại các sân bay có thể do dự hơn khi từ chối một quy trình như thế này, ngay cả khi họ lo ngại về điều đó. Nhưng tôi nghĩ rằng ý tưởng mà các hãng hàng không nói rằng khách hàng có thể lựa chọn từ chối, và sẽ giải quyết được tất cả các vấn đề, là sự không tôn trọng, và không phản ánh tác động thực sự đối với những người bị buộc phải sử dụng công nghệ tại sân bay”.
Những lo ngại cũng đã được đặt ra xung quanh tính chính xác của công nghệ nhận dạng khuôn mặt. Một báo cáo tháng 7-2018 từ Liên minh Tự do Dân sự Mỹ (ACLU) cho biết công nghệ giám sát khuôn mặt của Amazon đã so sánh sai lệch các bức ảnh của 28 thành viên Quốc hội với ảnh chân dung những người bị cảnh sát bắt vì phạm tội. Các đối chiếu hình ảnh sai, ACLU cho biết, gây nguy hiểm cho người da màu.
Jay Stanley, nhà phân tích chính sách cao cấp của ACLU, cũng bày tỏ mối quan ngại về sức mạnh của công nghệ sinh trắc học. Stanley đề cập đến nhu cầu “kiểm tra cẩn thận để đảm bảo rằng công nghệ không bị lạm dụng hoặc dẫn đến việc mọi người bị xác định nhầm là mối đe dọa hoặc công nghệ biến thành một công cụ giám sát hàng loạt”.
Wagner, thuộc CBP, thừa nhận những lo ngại này về việc nhận diện khuôn mặt tăng gấp đôi như một chương trình giám sát trên toàn sân bay và rất muốn trấn an du khách quan tâm đến công nghệ kiểm tra này: “Chúng tôi sẽ không tạo các điểm kiểm tra mới hoặc chúng tôi sẽ không tạo ra một yêu cầu mới để thiết lập danh tính của bạn trong một không gian công cộng. Những gì chúng tôi đang làm chỉ đơn giản là tự động hóa kiểm tra nhận dạng đã được quy định theo yêu cầu, sử dụng công nghệ cho phép chúng tôi thực hiện dễ dàng và nhanh chóng hơn, cho cả chính phủ và cho các hãng hàng không và cho chính khách du lịch. Bức ảnh được chụp chỉ được so sánh với những hình ảnh trước đây mà khách du lịch đã cung cấp cho chính phủ. Chúng tôi sẽ không chụp bức ảnh mới để cung cấp cho bất kỳ danh sách theo dõi nào của cơ quan thực thi pháp luật hoặc bất kỳ loại cơ sở dữ liệu nhận dạng khuôn mặt nào khác”.
Tại Mỹ, những bức ảnh chụp các công dân Mỹ vào nước này sẽ được xóa trong vòng 24 giờ. Hình ảnh của công dân nước ngoài được lưu giữ trong một kho lưu trữ an toàn được gọi là IDENT. Ảnh chụp công dân Mỹ khi khởi hành được xóa sau 12 giờ xác minh danh tính, trong khi ảnh chụp của công dân không phải Mỹ được lưu trong tối đa 14 ngày. Đối với những lo ngại rằng các hãng hàng không có thể lạm dụng hoặc bán dữ liệu, các hãng vận chuyển đều cam kết điều đó sẽ không xảy ra.
Cooper, thay mặt cho BA, trấn an mọi người: “Chúng tôi không lấy, lưu giữ hoặc thậm chí sử dụng bất kỳ dữ liệu sinh trắc học hoặc nhận dạng nào. Nó được thực hiện hoàn toàn bởi chính phủ liên bang và chúng tôi không có bất kỳ mong muốn giữ thông tin đó”. Cooper cũng cho biết BA cam kết hành khách có được chuyến đi nhanh nhất với những gì đang diễn ra. Khách đăng ký và lên máy bay, nhận thông báo và nhân viên sẽ trả lời bất kỳ câu hỏi nào khách du lịch có thể có. Co
oper xác nhận: “Điều đó quan trọng. Mọi người quan tâm đến dữ liệu của họ và quan tâm đến sinh trắc học của họ. Họ có thể không gọi đó là sinh trắc học của họ mà có thể có tên khác cho nó. Nhưng điều quan trọng với mọi người là chúng tôi rất nghiêm túc và chúng tôi cung cấp đầy đủ thông tin cho mọi người và chúng tôi cố gắn trấn an một cách tốt nhất có thể”.
Đại diện JetBlue cũng nhắc lại cách thức hoạt động của quy trình, giải thích rằng khách hàng không bị bắt buộc tham gia và nói rằng hãng hàng không không lưu trữ ảnh. Hãng hàng không Mỹ Delta Airlines cũng nhấn mạnh nhận diện khuôn mặt là tùy chọn.
Còn những lợi thế bảo mật của nhận dạng khuôn mặt tại các sân bay thì sao? Chuyên gia an ninh hàng không Jeffrey C. Price, giáo sư quản lý hàng không Đại học bang Denver, nói rằng có “lợi ích bảo mật to lớn đi kèm với nhận diện khuôn mặt”. Khó mà giả mạo những yếu tố liên quan đến khuôn mặt của bạn.
Price giải thích: “Điều này sẽ khiến những kẻ tình nghi khủng bố, và bọn tội phạm ít có khả năng đến các địa điểm như sân bay nơi có công nghệ này”. Tuy nhiên, Price khẳng định công nghệ không phải là không có mối đe dọa. Price bình luận: “Mối quan tâm bảo mật lớn nhất mà tôi có với công nghệ là khả năng xâm nhập vào cơ sở dữ liệu và lấy dữ liệu sinh trắc học của từng cá nhân. Nhận dạng khuôn mặt, giống như tất cả các sinh trắc học khác, dựa vào các đầu vào hệ thống như dấu vân tay hoặc đo các điểm dữ liệu trên một bàn tay hoặc khuôn mặt riêng lẻ. Người ta có thể can thiệp vật lý vào đường truyền cáp quang hoặc trong một số trường hợp bằng cách sử dụng kết nối Internet”.
Tuy nhiên, chuyên gia an ninh nói rằng ông không thấy mối đe dọa này ngăn cản các hãng hàng không hoặc sân bay sử dụng công nghệ. Price nói: “Như một người trong ngành an ninh mạng đã từng nói với tôi, có hai loại người – những người đã bị hack và những người chỉ chưa biết điều đó. Tôi nghĩ rằng các cập nhật thường xuyên cho các biện pháp bảo vệ và việc thỉnh thoảng bị hack thông tin cá nhân là một thực tế mà bây giờ chúng ta đang phải sống chung”.
Heathrow đang trải qua cái mà sân bay gọi là “một cuộc cách mạng sinh trắc học” để biến sân bay thành một trung tâm sinh trắc học. Trong khi đó, sân bay Gatwick của London gần đây công bố kế hoạch tung ra công nghệ lên máy bay tự động tại 8 cổng khởi hành ở North Terminal, sau một cuộc cải tạo mở rộng.
Tại Dubai, “Đường hầm thông minh” của Terminal 3 được thiết kế để kiểm soát hộ chiếu hành khách thông qua công nghệ nhận dạng khuôn mặt. Cooper của BA bình luận: “Tôi nghĩ rằng sẽ rất hợp lý khi sử dụng công nghệ hiện đại để trả lời những câu hỏi đó. Nhưng để làm điều đó một cách có trách nhiệm và đạo đức, là tốt”. Du lịch hàng không có thể bị xem xét kỹ lưỡng hơn vì những người ủng hộ sự bền vững thúc đẩy các phương thức vận tải thay thế, nhưng ngành công nghiệp vẫn phát triển mạnh – và các quan chức cho biết họ cần phải thực hiện các biện pháp tốt nhất để xử lý số lượng hành khách quá đông đảo.
Wagner nói: “Khi cố gắng đón tiếp thật nhiều người hơn qua các sân bay đó, chúng tôi tìm kiếm những cách tốt hơn để sử dụng hiệu quả hơn các tài nguyên và cơ sở hạ tầng vật chất ở đó. Và nếu chúng ta có thể hiện đại hóa các quy trình thủ công bằng cách tự động hóa chúng thông qua việc sử dụng công nghệ sinh trắc học, tôi nghĩ đó là những gì mà các chính phủ trên thế giới thực sự theo đuổi”.
