1. Khi ấy đã tám giờ tối, cô bạn ở Úc đăng lên Facebook bức ảnh một dĩa mì xào, trên mặt có cà tím om và trên nữa có lớp phô mai mỏng dạng sợi. Cô trình bày dĩa thức ăn rất đẹp, một bên có hai miếng hoa súp-lơ màu xanh đậm, một bên có hai khoanh cà tím nướng vàng sậm. Các màu vàng phối với nhau hài hòa làm sao. Màu vàng của sợi mì, của cà tím om, màu vàng phớt của phô mai trông rất hấp dẫn, kích thích vị giác. Vậy mà đọc dòng trạng thái của cô thật… cám cảnh! Ý là cô dụ các con ăn cà tím bằng cách cho vô món ăn yêu thích của chúng nhưng vẫn không thành công, chúng vẫn nhè ra. Tôi ngắm tấm hình và bỗng dưng thèm cà tím đến… đói bụng cồn cào!
Chỉ là món cà tím nướng trộn mỡ hành. Cái sự thèm cứa vào nỗi nhớ nhà khi tôi nhớ đến những sớm mai ở chợ Xóm Mới, Nha Trang có một hàng rau củ quả, đặc biệt có bán cà tím nướng thơm lừng một góc chợ. Cái mùi như có lực hấp dẫn, không định mua cũng phải dừng xe lại, đắn đo một chút. Hôm qua đã ăn rồi, không lẽ hôm nay ăn nữa? Và cuối cùng tôi cũng mua hai trái cà nướng đã lột vỏ sẵn chỉ với mười ngàn đồng. Tôi mua thêm một ngàn đồng hành lá và tưởng tượng vị ngon bá cháy của món này mà thú thật, tôi có thể ăn quanh năm suốt tháng, nhất là giờ đây khi mà ăn thứ gì cũng sợ hóa chất thì tôi tạm xếp cà tím vào thực phẩm an toàn, ít ra là trong ý nghĩ của tôi.
Cô bạn tôi ở trên tốt nghiệp ngành dinh dưỡng một trường đại học ở Hàn Quốc. Sau khi lập gia đình với chồng là một bác sĩ người Việt định cưở Úc, cô ở nhà nuôi dạy con cái. Cô chăm con kỹ lắm, nhất là về dinh dưỡng. Chồng cô được… ăn theo. Ấy là tôi thấy trên Facebook của cậu ấy những món ăn mà cô dọn sẵn vào các đêm cô chờ anh trực về khuya.
Cô bạn tôi cho rằng, cà tím đặc biệt có kali rất tốt cho hoạt động của tim, là nhân tố trợ giúp việc cân bằng axit trong cơ thể giảm bớt bệnh phù thũng. Cà tím có khả năng giúp cơ thể giảm bớt lượng cholesterol trong máu, phòng ngừa được chứng cao huyết áp, xơ cứng động mạch… Những thông tin của nhà dinh dưỡng học càng khiến tôi yêu thêm cái món đã trót mê từ hồi bắt đầu biết… ăn.
Trời lạnh, không gì ngon bằng món cà tím nướng, dằm với mỡ hành, nước mắm ớt tỏi. Đây là món đơn giản nhất và được ưa chuộng nhất khi nói về trái cà tím. Bây giờ người bán phục vụ các bà nội trợ đến tận… răng! Hồi trước bà bán hàng ở chợ Xóm Mới chỉ nướng trái cà, bày lên vỉ, ai mua thì lấy cho vào bị. Thế nhưng sau này, chắc thể theo lời yêu cầu của các bà mẹ công sở, nên bà lột vỏ luôn và bỏ sẵn vào bịch nylon, mỗi bịch hai trái. Về nhà chỉ cần thao tác khoảng năm phút là có ngay món cà hành mỡ thơm, ngon. Không chỉ trời lạnh, mùa hè ăn cũng bá cháy!
2. Ngày xưa mẹ tôi có món “tủ” cá đuối nấu cà ri là món đặc biệt chỉ nấu với cà tím, ăn với bún, ngon tuyệt! Hồi đó tôi thường xách giỏ theo mẹ đi chợ, ấn tượng để lại trong tôi là những con cá đuối bông to bằng cái nia, da lưng dày màu xám đen có hoa văn lấm chấm, da bụng màu trắng, hai ba người khiêng bỏ cái bạch trên nền xi măng. Bà bán hàng cầm con dao sắc lẻm rạch bụng cá hai đường chữ thập thật ngọt, sau đó bà lấy tay móc ra một lá gan to bằng cỡ miếng gạch bông ba tấc bỏ vào trong một cái rổ, để dành ai mua phần cá được bà cắt thêm miếng gan nhỏ. Mẹ tôi kể ngày xưa người nhà quê không có tiền mua dầu, mỡ, miếng gan này được “thắng” lên cho ra dầu để tao nồi canh. Gan cá đuối ăn rất ngon và bổ. Dưới bàn tay điêu luyện và dao thớt của bà bán hàng, con cá đuối thật to nhanh chóng được xả ra thành từng miếng hình tam giác, óng ánh tươi xanh, bày sắp gọn trên tràng chờ khách đến kỳ kèo, trả giá.
Nguyên liệu để nấu món cà ri cá đuối không cầu kỳ, chỉ cần có cà tím làm đồ màu. Cá đuối mua về rửa sạch, lóc bỏ phần da lưng, cắt từng miếng vuông cỡ hai lóng tay, ướp bột cà ri và gia vị (muối, chút xíu đường, tiêu, hành…), nếu muốn cay nữa thì bằm thêm ớt; để khoảng mười lăm phút cho thấm, xong bắt lên xào qua cho thịt săn và thấm gia vị, sau đó thêm nước vào nồi. Cà tím cắt xéo thành từng miếng to bằng miếng cá, cũng được xào sơ cho cà thấm dầu, rồi vớt ra để khi nước cá sôi bỏ cà vào, đậy vung, chờ chín, nêm nếm vừa ăn. Hồi đó, cá đuối nấu cà ri là món rẻ tiền, có thể ăn với cơm hay bún. Người nhà quê thích nấu món này vì cũng được tiếng là nấu cà ri, tỏa mùi thơm phức giống như nhà có tiệc (!). Nếu ăn với bún phải có rau diếp gồm có xà lách, rau thơm, bắp chuối… tất cả được xắt sợi thật mỏng. Bỏ bún vào tô, múc một vá nước dùng có thịt cá đuối và cà tím. Vắt chút chanh, rắc thêm chút tiêu, chan thêm chút nước mắm nguyên chất. Gắp rau vào tô, đảo lên rồi xì xà xì xụp. Bảo đảm ăn một lần nhớ mãi.
Chọn mua cà tím ngon là những trái có vỏ tươi bóng, màu tím sẫm, căng, thuôn dài, mập mạp, bóp nhẹ phải thấy cứng, chắc tay. Cà tím mua về rửa sạch bỏ vào túi nylon để trong tủ lạnh có thể để dành được khoảng tuần lễ. Khi nấu, muốn cà không bị thâm nên ngâm qua nước muối, cách này còn làm cho cà không bị chát.
Thú thật, ở thời điểm mà nhiều thực phẩm đang bị những cái nhìn e ngại thì tôi càng tin vào trái cà tím. Tuy nhiên, ở thành phố tôi tìm đỏ mắt không có chợ nào nướng giúp tôi trái cà, mà mua về nướng thì… ngại quá.
Cà tím nhớ thương, nhớ cái mùi thơm nức một góc chợ Xóm Mới những sáng sớm, làm cho bước chân tôi cứ chùng chình, nửa ở nửa đi.
