Ô nhiễm môi trường là vấn đề nhức nhối đến mức Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã phải gay gắt khi nói rằng: “Chúng ta cứ nói mãi mà không ai chịu trách nhiệm. Tới đây phải phát hiện ra, chỉ rõ ai chịu trách nhiệm, ai cấp phép cho dự án xem nhẹ môi trường, tuyệt đối không chạy theo những vụ việc xảy ra rồi mới giải quyết”.
Đây là chỉ đạo của Thủ tướng tại Hội nghị toàn quốc về bảo vệ môi trường diễn ra giữa tuần qua. Theo ông, nguyên nhân dẫn tới ô nhiễm môi trường chủ yếu vẫn là từ con người, do con người. Bảo vệ môi trường không còn là vấn đề của tương lai mà là vấn đề hiện hữu, cần phải huy động sức mạnh toàn xã hội, đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp và người dân để tạo chuyển biến căn bản trong ngăn chặn, tiến tới đẩy lùi ô nhiễm môi trường.
Thủ tướng thừa nhận, tại nhiều địa phương hiện vẫn còn phổ biến tình trạng chú trọng lợi ích kinh tế trước mắt, chỉ tập trung vào tăng trưởng kinh tế, coi nhẹ bảo vệ môi trường. Việc phát hiện, xử lý các vụ việc ô nhiễm còn chậm, chủ yếu là qua báo chí và nhân dân.
Tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho hay, môi trường tại Việt Nam đang chịu áp lực lớn từ phát triển kinh tế – xã hội trong nước, theo dòng thương mại quốc tế và tác động xuyên biên giới.
Trên cả nước, có 283 khu công nghiệp và 615 cụm công nghiệp. Hơn 5.000 doanh nghiệp khai thác khoáng sản, vật liệu xây dựng, hơn 4.500 làng nghề, lưu hành gần 43 triệu xe máy và trên hai triệu ôtô…
Hằng năm, trên cả nước sử dụng hơn 100.000 tấn hóa chất bảo vệ thực vật; phát sinh hơn 23 triệu tấn rác thải sinh hoạt, hơn 7 triệu tấn chất thải rắn công nghiệp, hơn 630.000 tấn chất thải nguy hại. Hiện có 458 bãi chôn lấp rác thải, trong đó có 337 bãi chôn lấp không hợp vệ sinh.
Cùng với đó, tình trạng chuyển đổi đất rừng, khai thác khoáng sản, xây dựng thủy điện, khai thác tài nguyên đa dạng sinh học đã dẫn đến thu hẹp diện tích các hệ sinh thái tự nhiên, chia cắt các sinh cảnh, suy giảm đa dạng sinh học.
Rõ ràng chúng ta chưa lường hết yếu tố phức tạp về loại hình sản xuất, công nghệ sản xuất tiềm ẩn rủi ro, sự cố môi trường. Với thực tế đó, Thủ tướng yêu cầu trước hết phải thay đổi tư duy phát triển, tăng trưởng kinh tế phải gắn với bảo vệ môi trường, bảo vệ môi trường phải được xác định là yêu cầu xuyên suốt trong quá trình phát triển.
Người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh không thu hút đầu tư bằng mọi giá, chú trọng tiêu chí môi trường trong lựa chọn dự án đầu tư. Kiên quyết không vì lợi ích kinh tế trước mắt mà đánh đổi môi trường. Không cho phép đầu tư các dự án, các loại hình sản xuất ô nhiễm môi trường, công nghệ sản xuất lạc hậu, nhất là dự án tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, sự cố môi trường ở các vùng nhạy cảm.
Thủ tướng khẳng định, bộ trưởng, chủ tịch UBND các cấp chịu trách nhiệm về vấn đề môi trường trong phạm vi quản lý được giao. Ở đâu xảy ra môi trường ô nhiễm nặng, chủ tịch UBND nơi ấy phải chịu trách nhiệm trước Chính phủ.
Phải làm rõ trách nhiệm cơ quan phê duyệt về vấn đề môi trường của dự án đầu tư. Bộ Tài nguyên và Môi trường chịu trách nhiệm tổng thể về kiểm tra giám sát thực thi luật pháp về bảo vệ môi trường.
Trước đó hai ngày tại thành phố Đông Hà (Quảng Trị), Hội nghị “Công bố kết quả đánh giá hiện trạng môi trường biển các tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên – Huế” diễn ra với những thông báo có phần lạc quan.
Mục đích của hội nghị là trả lời các câu hỏi của người dân như: Môi trường biển đã an toàn chưa? Hải sản đã ăn được chưa? Việc nuôi trồng hải sản đã an toàn? Đây là những câu hỏi cần được cấp bách trả lời và cũng là điều mà Chính phủ và lãnh đạo các bộ, ngành quan tâm, lo lắng trong suốt thời gian qua.
Kết luận hội nghị, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho rằng, chỉ trong thời gian ngắn mà các nhà khoa học đã có những kết luận ban đầu về tình trạng môi trường biển ở miền Trung là rất đáng hoan nghênh. Đặc biệt, đề tài nghiên cứu này có sự tham gia của rất nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, về cơ bản nguồn nước biển đã an toàn. Người dân và du khách có thể yên tâm tắm biển ở các bãi biển miền Trung.
Liên quan đến vấn đề an toàn thực phẩm, ông cho rằng người dân nên kiên trì và chờ thêm một thời gian nữa, bởi việc ăn hải sản liên quan trực tiếp đến tính mạng của tất cả mọi người nên các nghiên cứu phải chặt chẽ từng bước một.
Trong thời gian chờ đợi kết quả nghiên cứu thì Cục trưởng An toàn thực phẩm thuộc Bộ Y tế Nguyễn Thanh Phong cho rằng kể cả khi môi trường đã được khôi phục, nước biển đạt quy chuẩn để tắm thì cũng chưa chắc thủy hải sản đã an toàn để ăn, bởi để khẳng định hải sản an toàn hay không thì phải căn cứ vào các chỉ tiêu đang có. Theo ông Phong, kết quả quan trắc về phenol, xyanua là để tham khảo, đánh giá vấn đề ô nhiễm môi trường biển, chứ không phải là chỉ số căn cứ để đánh giá về an toàn thực phẩm.
Vì thế ngành y tế vẫn phải tiếp tục theo dõi chất lượng thủy hải sản, lấy mẫu số lượng lớn và rộng hơn để kiểm nghiệm, từ đó đánh giá độ an toàn hải sản ở vùng biển bốn tỉnh miền Trung bị ảnh hưởng trực tiếp do thảm họa ô nhiễm môi trường từ hoạt động xả thải của Công ty Formosa. Ông đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn nên có khuyến cáo cụ thể với người dân vùng biển nào đã được xác định an toàn và vùng nào chưa.
Ngày 24-8, Bộ Y tế đã công bố các kết quả xét nghiệm mẫu thủy hải sản lấy tại bốn tỉnh miền Trung gồm Quảng Bình, Quảng Trị, Hà Tĩnh, Thừa Thiên – Huế vào tháng 7 và 8, nhưng các kết quả xét nghiệm không đồng nhất khiến nhiều người hoang mang.
Hiện tại, chỉ riêng tỉnh Quảng Bình có khoảng 2.000 tấn thủy sản đang tồn kho. Làm gì với số lượng tồn kho này ở Quảng Bình cũng như một số tỉnh miền Trung khác là một câu hỏi khó, nhưng chính quyền địa phương có trách nhiệm phải giải quyết sau sự cố môi trường biển.
Tỉnh Quảng Trị đã đồng ý cho tiêu hủy 60 tấn cá trữ trong kho lạnh của doanh nghiệp với chi phí tiêu hủy là 100 triệu đồng, số cá này được đào hố, xử lý hóa chất rồi chôn lấp. Điều đáng nói, trong số 60 tấn cá tiêu hủy này chỉ có 20 tấn cá nhiễm phenol, còn lại 40 tấn là do không tiêu thụ được.
Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) TP.HCM phối hợp với lãnh đạo quận, huyện kiểm tra, làm việc với Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam về tình trạng hôi thối do bãi rác Đa Phước gây ra cho các khu dân cư thuộc địa bàn bốn quận nhiều năm nay.
Chiều 26-8, Đại diện Phòng Quản lý chất thải rắn, Thanh tra Sở, Chi cục Bảo vệ môi trường (trực thuộc Sở TN-MT TP.HCM) và UBND các quận 4, 7, huyện Nhà Bè, Bình Chánh đã có buổi kiểm tra, làm việc tại Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam về nội dung liên quan.
Theo đại diện Sở TN-MT, thời gian qua đơn vị này đã nhận được nhiều phản ánh của người dân sống trong khu vực quận 7, Nhà Bè, Bình Chánh về ô nhiễm môi trường, mùi hôi thối nồng nặc phát sinh từ Khu liên hợp Xử lý chất thải Đa Phước (huyện Bình Chánh).
Để xác định nguyên nhân, biện pháp khắc phục ô nhiễm mùi hôi và thông báo đến người dân nắm rõ vấn đề, Sở TN-MT đã phối hợp với các quận, huyện liên quan tiến hành khảo sát hoạt động của Nhà máy xử lý chất thải này.
Ngoài ra, đoàn kiểm tra của Sở TN-MT sẽ làm việc với Công ty TNHH Công nghệ Sinh học Sài Gòn Xanh, Công ty TNHH đô thị Hòa Bình về thời gian tiếp nhận chất thải, quy trình xử lý chất thải, bùn thải; công tác xử lý mùi hôi, công tác xử lý nước thải, tài liệu về giám sát môi trường nhà máy…
Sở TN-MT cũng đề nghị Ban quản lý Khu liên hợp Xử lý chất thải TP (MBS) bố trí nhân sự giám sát 24/24 tại Khu liên hợp Xử lý chất thải Đa Phước từ ngày 26-8 đến ngày 4-9 để đánh giá mức độ ô nhiễm mùi hôi, ô nhiễm không khí, đánh giá sơ bộ loại chất thải gây mùi, lập biên bản ghi nhận thực tế có xác minh của người dân.
Đồng thời, một đường dây nóng được thiết lập tiếp nhận thông tin phản ánh ô nhiễm từ người dân để kịp thời khảo sát và xử lý.
Theo một lãnh đạo Sở TN-MT, sau khi kiểm tra làm việc với các công ty liên quan, Sở sẽ báo cáo chính thức lên Ủy ban nhân dân TP.HCM để có phương án xử lý.
Gia Minh (DNSGCT
